Historisch onderzoek naar watersnood in ‘s-Hertogenbosch

‘s-Hertogenbosch kreeg in de geschiedenis te maken met serieuze wateroverlast, zoals hoogwater, overstromingsrampen en ijsvloeden. Hoe verliep de hulpverlening? En welke omgangsstrategieën werden er ontwikkeld door landelijke, regionale en lokale overheid en de relevante waterschappen om de waterveiligheid te verbeteren? Ontstond er een herinneringscultuur en in welke uitingen kreeg deze gestalte?

Francien van den Heuvel verdedigt op donderdag 24 juni 2021 om 16.00 uur (online) haar proefschrift '’s-Hertogenbosch, eiland in een onmetelijke zee: Omgangsstrategieën van de stedelijke overheid en de bevolking van ’s-Hertogenbosch met hoogwater en overstromingen (1740-1995)' aan de Open Universiteit in Heerlen.

Uit het onderzoek van Francien van den Heuvel rijst het beeld van ’s-Hertogenbosch als een kwetsbare en veerkrachtige stad. De stad wist zich te redden tijdens de grote watersnoden en bood zelfs hulp aan de omliggende dorpen. ‘s-Hertogenbosch nam maatregelen op het gebied van preventie en maakte afspraken met waterschappen rondom de stad. De oprichting van een nationale waterstaatsdienst in 1798, het inzicht in de complexiteit van waterbeheer van de grote rivieren en de technische mogelijkheden om de problematiek aan te pakken leidden onder meer tot de verlegging van de Maasmond, gerealiseerd in 1904, en de normalisatie van de Maas in de jaren dertig van de twintigste eeuw. Daarnaast ontwikkelden provincie, stad en waterschappen al dan niet gezamenlijk beleid om de waterveiligheid van de kleinere waterstromen te verhogen.

Het onderzoek van Francien van den Heuvel sluit aan bij nieuwe deelgebieden binnen de internationale geschiedschrijving: 'environmental history' en 'disaster history'. Deze deelgebieden laten zien dat om contemporaine problemen te kunnen verklaren, inzichten uit andere wetenschapsdisciplines belangrijk zijn, zoals de ecologie, geografie en klimatologie. Door onderlinge verbanden te leggen in de interactie tussen natuur en cultuur, wordt het gevolg van menselijk ingrijpen in de natuurlijke omstandigheden zichtbaar. Het onderzoek vormt tevens een aanvulling op de beschreven waterstaatsgeschiedenis van Nederland. De omgang van een stad met het steeds terugkerende hoogwater is niet eerder in beeld gebracht.