Wetenschap en waterschappen gaan samen aan groene waterzuivering werken

Met planten en dieren afvalwater zuiveren én er direct grondstoffen uit winnen: dat is het werkende principe van Aquafarm. Na anderhalf jaar onderzoek is onlangs officieel fase twee gestart: ‘De komende vier jaar willen we de Aquafarm opschalen naar de praktijk’, aldus bioloog Leon Lamers van de Radboud Universiteit en één van de initiatiefnemers.

Na anderhalf jaar onderzoek hebben wetenschappers van de Radboud Universiteit en Wageningen Universiteit laten zien dat het principe van Aquafarm werkt. In een Aquafarm leven waterplanten en dieren in het afvalwater die op een efficiënte manier afvalstoffen uit het water halen. Hiermee moet het water schoner worden dan nu het geval is, en daarmee voldoen aan de Europese richtlijn voor natuurlijke wateren. Een ander doel is om deze natuurlijke waterzuivering te combineren met het produceren van grondstoffen, zoals eiwitten en vetten, die gewonnen kunnen worden uit de planten en dieren.

Uit het onderzoek blijkt dat twee organismen goed samenwerken in de waterbakken van de Aquafarm: zoetwaterwormen, die slibdeeltjes afbreken, en de grote kroosvaren, een drijvende waterplant die het water zuivert door opgeloste nutriënten op te nemen, zoals fosfor. ‘Maar uiteindelijk kunnen er veel meer organismen aan toegevoegd worden, zoals mosselen, kreeftjes en andere waterplanten’, zegt Leon Lamers, hoogleraar Aquatische ecologie en milieubiologie aan de Radboud Universiteit.

‘Met Aquafarm willen de waterschappen deelnemen aan een circulaire economie’, zegt Lamers. Dat betekent dus dat de afvalstoffen zo goed mogelijk worden hergebruikt. Daarom kijken de onderzoekers goed naar welke omstandigheden nodig zijn voor de productie van bepaalde gewilde producten, zoals eiwitten en vetten, maar ook groene meststoffen, visvoer of lijmcoatings. Ook is er al een praktijkproef gedaan bij de rioolwaterzuiveringsinstallatie Dodewaard, waarbij ruim 400 kilo kroos is geoogst die nu wordt gebruikt om lijm te produceren.

Het onderzoek naar duurzame manieren van waterzuivering wordt steeds belangrijker. ‘Medicijnresten die in het rioolwater terechtkomen, worden op dit moment eigenlijk per toeval verwijderd door bacteriën in de huidige waterzuiveringsinstallaties, maar niet alles wordt hiermee verwijderd. Hiervoor zijn nu dure extra technieken nodig. Als we niet gauw meer inzicht krijgen in het proces, komen er uiteindelijk te veel medicijnresten en andere nieuwe vervuilende stoffen in ons drinkwater’, zegt medeonderzoeker Tamara van Bergen.

Daarnaast is er momenteel veel uitstoot van broeikasgassen (kooldioxide, methaan, lachgas) tijdens waterzuivering. Lamers: ‘In de komende jaren willen we ons ook focussen op hoe we de emissie van deze gassen op een slimme manier kunnen verlagen in Aquafarm. Dit kan door biomassa te oogsten en te zorgen dat methaan en lachgas door bacteriën op planten afgebroken worden.’

Naast de verdere experimenten op kleinere schaal in het kassencomplex van de Radboud Universiteit, gaat Aquafarm de komende jaren aan de slag met het opschalen van het principe bij waterzuiveringsinstallaties. ‘Omdat we dan met grote wateroppervlaktes zitten, komen we weer nieuwe uitdagingen tegen, zoals ruimtewinst door stapelen en het in toom houden van infecties’, aldus Lamers. ‘De financiering is deze maand net rond, dus we kunnen aan de slag!’