Kan de Friese IJsselmeerkust met natuurlijke processen versterkt worden?

De gevolgen van klimaatverandering zullen ook in het IJsselmeergebied merkbaar worden. Dit brengt nieuwe uitdagingen met zich mee voor het waterpeilbeheer in dit grootste zoetwatergebied van Nederland. In het Deltaprogramma is afgesproken om een flexibel peilbeheer in te stellen ten behoeve van de zoetwatervoorziening. Dit vergt extra bescherming van buitendijkse gebieden langs de Friese IJsselmeerkust. Tien centimeter peilstijging betekent namelijk dat ruim honderd hectare land onder water komt te staan.

Deltares en Wageningen Environmental Research (WENR) onderzochten als partners binnen Ecoshape of natuurlijke processen als wind en zandtransport ingezet kunnen worden om de Friese IJsselmeerkust te beschermen. In de periode 2011-2017 zijn hiervoor op twee locaties experimenten uitgevoerd. Bij Workum en Oudemirdum is onderzocht of een ‘zandmotor’ kan leiden tot een duurzame, goedkope en robuuste kustbescherming. Doel van het onderzoek was te verkennen of het mogelijk is door zandsuppleties de vooroevers te laten meegroeien met een toekomstige peilverhoging.

“Uit ons onderzoek blijkt dat het gesuppleerde zand ter plaatse langzaam wordt verspreid richting de kust,” zegt Tim van Hattum van WENR. “Er heeft echter geen kustversterking door aanzanding plaatsgevonden. Wel kan suppletie op de ondiepe vooroever golven breken en daarmee golfaanslag op de kust verminderen. Concreet is er geen waarneembaar remmend effect op de eroderende werking van golven op de kust waargenomen. Ook op de vegetatie heeft de zandsuppletie geen positieve of negatieve invloed gehad. Daarbij moet ik wel aantekenen dat de experimenten beperkt in omvang waren. Bij grootschaliger ingrepen zijn waarschijnlijk meer effecten te verwachten ten aanzien van een verminderende kusterosie.”

In het algemeen kan worden gesteld dat de proeven, die gehouden zijn in het kader van het programma ‘Building with Nature’, veel inzicht hebben opgeleverd over de werking van het systeem en de potentie van ecodynamische maatregelen voor de Friese IJsselmeerkust. Op basis van de kennis en inzichten uit deze studie doet het rapport voorstellen voor maatregelen die kansrijk zijn om de Friese IJsselmeerkust duurzaam te beschermen. Er is veel draagvlak bij de Friese partijen voor een aanpak om mèt de krachten van de natuur te werken. Tim van Hattum: “Belangrijkste resultaat van ons project is dat hierdoor het Building with Nature-gedachtengoed een belangrijk uitgangspunt is geworden voor het ontwikkelen van een strategie voor het duurzaam beschermen van de hele Friese IJsselmeerkust. De resultaten van ons onderzoek worden meegenomen in het project Koppelkansen Friese IJsselmeerkust waarin rijk en regio samenwerken om de Friese IJsselmeerkust toekomstbestendig te maken.”