Mossels versnellen kwelderherstel na langdurige droogte

Mossels zijn belangrijke bewoners van de diepere getijdenplaten en geulen langs de Nederlandse kust. In de VS zoeken mossels het graag hogerop en groeien ze tussen de planten. Daar blijken ze een belangrijke rol te vervullen: ze zorgen ervoor dat begroeide kwelders de gevolgen van de langdurige droogte beter kunnen weerstaan. Dat schrijft een internationaal team van wetenschappers – onder wie ook Radboud- en NIOZ-onderzoekers - in Nature Communications.

Nog veel meer dan Nederlandse kwelders, ondervinden de Amerikaanse kwelders de gevolgen van klimaatverandering. Als gevolg van langdurige droogte sterft Amerikaans slijkgras, de belangrijkste plantensoort, massaal af waardoor de kwelders in een lappendeken van kale en nog begroeide stukken veranderen. Na zo’n periode van droogte blijken kleine kolonies van mossels – heuveltjes van een halve meter doorsnee – essentieel voor het herstel van de afgestorven gebieden. Op deze heuveltjes blijft de vegetatie gezond, omdat de mossels kleine gaatjes in de bodem maken waarin water blijft staan, waardoor het zoutgehalte in de bodem lager blijft. Hierdoor kan het slijkgras tussen de mossels de droogte overleven, terwijl de rest van de kwelder door extreem hoge zoutgehaltes in de bodem afsterft.

‘De eilandjes met vegetatie blijken essentieel voor het herstel van de kwelders na langdurige droogte’, zegt Christine Angelini van de Universiteit van Florida, de Amerikaanse leider van het project. ‘De vegetatie koloniseert de afgestorven delen opnieuw vanuit deze mossel-slijkgras eilandjes.’

‘Om het belang van de eilandjes voor het herstel van de kwelders te begrijpen, hebben we een wiskundig model gemaakt voor de Amerikaanse kwelders’, zegt Johan van de Koppel van het NIOZ. ‘Dit model laat zien dat het herstel van een afgestorven kwelder door de mossel-slijkgras-eilandjes zo'n tien keer sneller gaat: de kwelders herstelden zich dan in ongeveer 10 jaar, terwijl het zonder mosselen meer dan 100 jaar zou duren.’

‘In Nederland vinden we geen mossels op kwelders en schorren', vertelt Van de Koppel, 'en de resultaten zijn daardoor niet direct te vertalen naar de Nederlandse situatie.’ Maar opvallend is dat, ondanks het belang van mossels voor zowel de Nederlandse economie als voor de biodiversiteit, we nauwelijks weten wat het belang is van mossels en andere rif-vormende soorten voor de veerkracht van de Waddenzee in relatie tot klimaatverandering.

‘Wereldwijd is er wel veel onderzoek naar het belang van samenwerkingen tussen soorten - zoals die tussen de mossels en slijkgras - voor de biodiversiteit’, vult Tjisse van der Heide van de Radboud Universiteit aan. ‘Mossel- en oesterbedden zijn de koraalriffen van de Nederlandse kust en vormen een belangrijke hoeksteen voor de biodiversiteit van de Nederlandse kustwateren.’