Na jaren van afname lijken sommige Europese zeegrasvelden zich te herstellen

Uit Europees onderzoek blijkt dat een derde van het Europese zeegras verloren ging door ziekte, afgenomen waterkwaliteit en kustontwikkeling, met een piekafname in de jaren zeventig en tachtig. Vanaf eind twintigste eeuw neemt de afname echter langzaam af en beginnen de zeegrasvelden zich op sommige locaties te herstellen doordat de EU maatregelen nam om de waterkwaliteit te verbeteren. Dat schrijven Europese wetenschappers, waaronder Marieke van Katwijk van de Radboud Universiteit, in Nature Communications.

‘Zeegras is een broedplaats voor vissen, slaat koolstof op en zorgt ervoor dat sediment stabiliseert. Zonder zeegras gaat de kwaliteit van het water veel sneller achteruit’, vertelt milieukundige Marieke van Katwijk. Het bedreigde plantje is in Europa steeds minder te vinden. Uit dit onderzoek blijkt nu dat er hoop is voor herstel van het plantje, op sommige plaatsen in Europa lijken de grasvelden zich te herstellen.

De onderzoekers gebruikten data van 737 locaties langs de kust van 25 Europese landen. Daar was zelfs een kaart uit 1869 van de Waddenzee bij Nederland bij. Van Katwijk: ‘Zeegras was indertijd commercieel belangrijk voor Nederland. Het werd gebruikt voor isolatiemateriaal en matrassen. Het werd gemaaid met leren waadbroeken aan. Een ambtenaar heeft in 1869 de hele zomer over de westelijke Waddenzee, inclusief de Zuiderzee, gevaren en met driehoeksmetingen en kerktorens het zeegras opgenomen. Dat resulteerde in een 'Verslag aan de Koning' met een precieze kartering. Helaas is het zeegras wat op deze kaart stond weg. Het recordverlies aan zeegras binnen Europa is in Nederland.’

Het plaatje ziet er daarom wat minder rooskleurig uit voor Nederland. ‘Het is goed nieuws voor Europa, maar in Nederland is nog veel werk te verrichten. Het niveau in Nederland is stabiel, maar op een zeer laag niveau’, meent Van Katwijk. In Nederland wordt zeegras in het Grevelingenmeer in Zeeland aangeplant. ‘Daar is het verdwenen rond 1990. Het aanplanten is moeilijk, er zijn veel meer krabben en algen, dus de voedselketen lijkt verstoord.’

Het recordherstel binnen Europa is in de Noord-Duitse Waddenzee. Van een andere, snellergroeiende soort zeegras. ‘Er was daar minder eutrofiëring dan bij ons, en dat is de laatste decennia nog verder teruggebracht. ‘Onze' westelijke Waddenzee is heel anders van vorm, veel dieper, minder droogvallende platen. Dit deel van de Waddenzee zou mogelijk op enkele plaatsen herstel van diepgroeiend type zeegras kunnen krijgen (het type uit 1869), en veel minder van het ondiep groeiende type zeegras. Maar onze oostelijke Waddenzee lijkt wat meer op de Noord-Duitse wadden, met veel droogvallende platen, maar veel voedselrijker. Dit is vanwege de landbouw, maar ook omdat wij nu eenmaal de monding van de Rijn zijn en daar zitten altijd voedingsstoffen in. Of wij het succesvolle herstel als in Duitsland zouden kunnen behalen is daarom niet waarschijnlijk. Maar beter dan nu zou zeker wel moeten kunnen’, verklaart Van Katwijk.