Voor Europa nieuwe schelpdiersoort ontdekt

Een groep onderzoekers van Wageningen Marine Research, eCOAST en Eurofins hebben een voor Europa nieuwe schelpdiersoort ontdekt. Dit schrijven zij in een onlangs verschenen artikel in het wetenschappelijke tijdschrift Marine Biodiversity Records. De analyse van de soort, die de naam Mulinia lateralis, de Amerikaanse strandschelp* heeft, voorspelt op basis van zijn ecologische kenmerken en natuurlijke verspreiding een invasieve potentie.

In 2017 en 2018 zijn in Europa door wetenschappers van Wageningen Marine Research voor het eerst exemplaren aangetroffen van de strandschelp Mulinia lateralis (Say, 1822). Oorspronkelijk komt dit schelpdier voor in het westelijke deel van de Atlantische Oceaan, van de Golf van Saint Lawrence tot de Golf van Mexico. Deze Amerikaanse strandschelp, zoals die wordt genoemd in analogie met de Amerikaanse zwaardschede (Ensis leei), werd aangetroffen in de Nederlandse kustwateren (Voordelta), in de Waddenzee en in de Westerschelde; in dichtheden tot bijna 6.000 individuen per vierkante meter.

Volgens hoofdauteur Johan Craeymeersch van Wageningen Marine Research heeft de Amerikaanse strandschelp de potentie om een invasieve soort te worden. Rekening houdend met zijn ecologische kenmerken en natuurlijke verspreiding kan deze soort   snel gebieden koloniseren waar om de een of andere reden soorten verdwenen zijn, zegt marien ecoloog Craeymeersch. "Ze kunnen al vroeg geslachtsrijp zijn (na 60 dagen), hebben een groot aantal nakomelingen en kunnen een korte generatietijd van drie maanden hebben. Deze schelpdieren gedijen onder andere goed in zuurstofloze omstandigheden en bij extreme temperaturen." Volgens de onderzoekers staan heel hoge concentraties van fytoplankton en andere biologische materialen op het grensvlak van sediment en de waterkolom op het menu van deze strandschelp. Alles bij elkaar kan dit schelpdier in potentie inheemse schelpdiersoorten gaan beconcurreren op het gebied van voedsel en ruimte. Craeymeersch denkt daarbij bijvoorbeeld aan de kokkel Cerastoderma edule en de halfgeknotte strandschelp Spisula subtruncata. De nieuwe soort kan echter ook kansen opleveren in de vorm van een nieuwe of alternatieve voedselbron voor krabben, vissen, zeesterren en schelpdieretende vogels zoals de scholekster en zee-eenden (zwarte zee-eend, eidereend).

Hoe de Amerikaanse strandschelp precies in Nederland  terecht is gekomen, is door de onderzoekers niet onderzocht. Heel waarschijnlijk is de introductie van dit gebiedsvreemde organisme per schip vervoerd ballastwater veroorzaakt, dat restjes sediment en ook organismen zoals plankton of schelpdierlarven kan bevatten. Waarschijnlijk is dat in het verleden ook de reden geweest voor de introductie van die andere invasieve soort in onze kustwateren, de Amerikaanse zwaardschede. In 2004 heeft de International Maritime Organization de Ballast Water Management Conventie aangenomen. In 2017 is bepaald dat in 2024 alle schepen ter wereld uitgerust moeten zijn met een ballastwater behandelingssysteem (BWMS). Zo'n systeem ontdoet het ballastwater van (bijna) alle organismen, om het risico op de introductie van invasieve exoten via ballastwater te verminderen ofwel weg te nemen. Wageningen Marine Research is ook actief op het gebied van het testen van de efficiëntie van deze ballastwater behandelingssystemen.

In de jaarlijkse schelpdieren monitoring zal Wageningen Marine Research de Amerikaanse strandschelp nauwgezet volgen op ontwikkelingen in de populatie en ruimtelijke verspreiding.