Waterbeheer in tijden van klimaatverandering vraagt om betekenisvolle besluitvorming

Besluiten over waterbeheer in rivierdelta’s of berggebieden zijn vaak gebaseerd op technische afwegingen, zoals de hoeveelheid water en het kostenplaatje. Maar in tijden van klimaatverandering wordt besluitvorming over waterbeheer steeds complexer. Of het nu gaat over klimaatdijken in Nederland of over de watervoorziening voor een miljoenenstad als Lima: een correcte kosten-baten analyse alleen is onvoldoende. Er is ook een betekenisvol perspectief nodig op waar het met een watersysteem naartoe moet. In zijn inaugurele rede aan Wageningen University & Research op 7 februari introduceert persoonlijk hoogleraar Art Dewulf betekenisvolle besluitvorming als basis voor duurzaam waterbeheer.

In zijn inaugurele rede ‘Taking meaningful decisions – Sensemaking and decision-making in water and climate governance’ brengt prof. Dewulf inzichten over besluitvorming samen met inzichten over hoe mensen betekenis toekennen aan situaties. Om besluitvorming over waterbeheer in tijden van klimaatverandering beter te begrijpen is er meer aandacht nodig voor hoe interpretaties sturend zijn voor besluiten. Bijvoorbeeld, wordt een periode van watertekort geïnterpreteerd als een eenmalige uitzondering of als een teken van een veranderend klimaat? De betekenis die aan deze gebeurtenis wordt toegekend leidt wellicht tot andere beleidskeuzes.

”Je ziet dat besluiten over water vaak op technocratische basis tot stand komen, opgesteld door experts, en vaak uitgedrukt in meetbare parameters als kubieke meters water en een financieel kloppend plaatje. Maar besluitvorming gaat niet alleen over een correcte optelsom van kosten en baten, of over het toepassen van de juiste regels. Als het om complexe problemen gaat is het vaak ondoenlijk om de kosten en baten goed uit te rekenen, en is het niet helder welke regels wel of niet van toepassing zijn. In dat soort situaties wordt het verhaal bij de cijfers erg belangrijk, en of dat verhaal een betekenisvol perspectief biedt voor waterbeheerders en watergebruikers”, zegt prof. Dewulf. 

Een technisch onderbouwde keuze zonder een goed verhaal is niet voldoende. Grote woorden en symboolpolitiek zijn ook onvoldoende. Betekenisvolle besluitvorming berust op een combinatie van duidelijke keuzes en een betekenisvol perspectief.

Prof. Dewulf richt zich in zijn onderzoek niet alleen op delta’s, maar ook op de plekken in de wereld waar rivieren ontspringen, zoals de hooggebergtes Andes of Himalaya. “Die kun je zien als de watertorens van de wereld. En je ziet daar een versnelde klimaatopwarming, gletsjers smelten. Er ontstaat meer concurrentie om het schaarsere water. In Peru zie je bijvoorbeeld dat een kuststad als Lima, waar het nooit regent, voor zijn watervoorzienig afhankelijk is van de rivieren uit de Andes. Recent is er beleid gemaakt dat watermaatschappijen aan de kust mee moeten investeren in het waterbeheer in de bergen, waar vooral armere boeren wonen. Die boeren hebben dat water zelf ook nodig om te irrigeren in het droogseizoen, dus het is nog niet zo eenvoudig om ze mee te krijgen. Maar wanneer de investeringen in die berggebieden voor de boeren betekenis krijgen als een erkenning van de waarde van hun levenswijze en hun leefomgeving, dan kan dat cruciaal zijn voor het succes van zo’n investeringen, soms zelfs meer dan de materiële kosten en baten.”

Als beleidsmakers een betekenisvol besluit hebben genomen is het nog niet af. “Het is geen magische oplossing. Betekenis is in ontwikkeling”, zegt prof. Dewulf. “Beleidsmakers moeten blijven inspelen op veranderende omstandigheden, en op tegengeluiden van mensen die het niet eens zijn met het besluit. Dat is een manier om te komen tot duurzame en veerkrachtige watersystemen.