Herstel soortenrijkdom dijkgraslanden maakt dijken weerbaarder

Afname van de soortenrijkdom van graslanden op dijktaluds leidt tot dramatische verhoging van erosie en dijkslijtage. Dit is het resultaat van meerjarig onderzoek van de leerstoelgroepen Natuurbeheer & plantenecologie en Bodemfysica & landbeheer van Wageningen Universiteit onder leiding van Frank Berendse. Deze resultaten zijn nu gepubliceerd in het internationale tijdschrift Ecosystems.

Deltagebieden over de gehele wereld herbergen een zeer aanzienlijk deel van de wereldbevolking. Juist deze gebieden lopen grote risico’s als gevolg van zeespiegelstijging en een toename van de piekwaterafvoer van grote rivieren. In Nederland leven 9 miljoen mensen in gebieden die alleen door dijken en duinen tegen zee en rivieren wordt beschermd. Hier wordt 65% van het bruto nationaal product verdiend. De taluds zijn meestal begroeid met grasland. De stabiliteit van deze taluds is van groot belang bij zware regenval en onder omstandigheden waarbij golven over de dijk heen slaan. Veel van deze graslanden waren in het verleden zeer rijk aan plantensoorten, maar veranderingen in beheer hebben vaak tot een sterke verarming geleid. Het onderzoek van Wageningen Universiteit heeft nagegaan wat de consequenties zijn van afname of herstel van de botanische diversiteit.

Op een kunstmatige dijk werden 100 proefvelden aangelegd met verschillende aantallen plantensoorten. In het derde jaar van het experiment werd iedere twee weken gemeten hoeveel bodem naar beneden was gespoeld. Bij een afname met 75% van het aantal soorten verdubbelde de erosie. De belangrijkste oorzaak was dat bij hogere soortenaantallen er een grotere kans is dat een soort die verdwijnt, vervangen kan worden door een plantensoort met een gelijkwaardig effect  op de erosiebestendigheid. Ook was de bovengrondse en de ondergrondse biomassa groter bij een grotere diversiteit van soorten, waardoor de erosie eveneens beperkt werd.

De veiligheid van dijken wordt door vele factoren bepaald, waarbij uiteraard afmetingen en gebruikte materialen zeer belangrijk zijn. Desondanks is het belangrijk de dijkslijtage door erosie zoveel mogelijk te beperken. Deze resultaten zijn dan ook van groot belang voor de bescherming tegen hoog water van de dichtst bevolkte gebieden op aarde, maar ook voor de handhaving van de bodemvruchtbaarheid van beweide hellinggraslanden die een belangrijke bijdrage leveren aan de wereldvoedselproductie.