IJzer-fosforverbindingen verwijderen vervuilende fosfaten uit zee

Vervuilende fosfaten worden deels uit zee verwijderd door de vorming van ijzer-fosforverbindingen in de zeebodem. Dat blijkt uit recent onderzoek van dr. Tom Jilbert en dr. Caroline Slomp, werkzaam bij de faculteit Geowetenschappen van de Universiteit Utrecht. De resultaten zijn afgelopen week gepubliceerd in Geochimica et Cosmochimica Acta.
Wereldwijd lekken fosfaathoudend afvalwater en meststoffen in de kustwateren. Dat zorgt voor  ernstige waterkwaliteitsproblemen. Eenmaal in de zee blijven de fosfaten hardnekkig aanwezig. Dit komt doordat de fosfaten steeds kunnen worden hergebruikt door algen, vooral als de zeebodem zuurstofloos is. Een overwachte ontdekking.
Wetenschappers weten dat fosfaat gebonden wordt aan ijzeroxiden in de zeebodem. In zuurstofloze zeebodems lossen ze echter weer op in het zeewater. Daarom was het een verrassing dat Jilbert en Slomp ijzer-fosfaten in zuurstofloze sedimenten van de Oostzee vonden. De Utrechtse onderzoekers hebben sedimenten uit de Oostzee met geavanceerde meettechnieken onderzocht. De resultaten laten zien dat het fosfaat vooral aan de zeebodem gebonden wordt in de vorm van vivianiet, een zgn. gereduceerd ijzer-fosfaatmineraal.
Jilbert en Slomp suggereren dat dit mineraal wordt gevormd door de reactie van sulfide met fosfaatrijke ijzeroxides die in de diepe zuurstofloze bekkens van de Oostzee terecht zijn gekomen. De ontdekking van een nieuwe route voor de verwijdering van fosfaat uit mariene kustmilieus is belangrijk, omdat er meer fosfaat gebonden wordt dan eerder gedacht. De rol van dit proces op mondiale schaal is nog onduidelijk, hiervoor is verder onderzoek noodzakelijk.
Slomp heeft onlangs een Europese subsidie (ERC Starting Grant) bemachtigd om dit verschijnsel in meer detail te bestuderen. Deze zomer gaat het onderzoeksteam op een expeditie naar de Zwarte Zee met het Nederlandse schip R/V Pelagia om vast te stellen of soortgelijke processen ook actief zijn in de Zwarte Zee.