Radioactieve stoffen gebruikt in ziekenhuizen aantoonbaar in rioolwater

Het RIVM heeft voor het eerst, op kleine schaal, onderzocht of het mogelijk is om radioactieve stoffen in het rioolwater aan te tonen. Dat blijkt het geval. Het RIVM vond jodium-131 en lutetium-177. Ziekenhuizen gebruiken deze stoffen bij de behandeling van patiënten. Dit onderzoek is een mooi voorbeeld van een nieuwe manier om radioactiviteit in het milieu te meten. En een nieuwe toepassing van rioolwateronderzoek.

In Nederland mogen ondernemers onder bepaalde voorwaarden radioactieve stoffen lozen op het openbare riool. Dat zijn vooral ziekenhuizen met een afdeling nucleaire geneeskunde. Via patiënten komen de gebruikte radionucliden in het toilet terecht en op die manier in de rioolwaterzuiveringsinstallatie (RWZI(Rioolwaterzuiveringsinstallatie)).   

Het RIVM heeft voor dit onderzoek mee kunnen doen met de surveillance van het coronavirus in rioolwater. Er zijn 11 rioolwatermonsters onderzocht uit 5 verschillende RWZI's. Op 4 van de RWZI's zijn ook ziekenhuizen aangesloten. In dit onderzoek zijn alleen de radionucliden lutetium-177 en jodium-131 in detecteerbare hoeveelheden aangetroffen. Deze stoffen worden onder andere gebruikt voor de behandeling van prostaatkanker en voor aandoeningen van de schildklier.  

Dit onderzoek geeft nog geen overzicht van alle radionucliden die in rioolwater te vinden kunnen zijn. Het rioolwater is maar op een paar plaatsen onderzocht. Ook heeft de tijd tussen monstername en analyse invloed op welke radionucliden nog in het water meetbaar zijn.  

Toch is het nuttig om rioolwater op radioactieve stoffen te onderzoeken. De hoeveelheid radioactieve stoffen in het riool kan gevolgen hebben voor de gezondheid van mensen en het milieu. Ook verandert steeds welke radionucliden in het rioolwater terecht komen, en de hoeveelheid ervan. Dit komt onder andere door de ontwikkelingen in de nucleaire geneeskunde.  

Er zijn veel mogelijkheden voor vervolgonderzoek naar radionucliden in rioolwater. Om te weten wat de situatie in Nederland is, is het nodig de RWZI’s te onderzoeken waarop lozingen van radionucliden te verwachten zijn. Dit soort informatie helpt om onverwachte lozingen of een ongeval met straling op te sporen.
 
Rioolwater kan een graadmeter zijn voor de gezondheid in Nederland. Ziekten die bij een groep mensen voorkomen, zijn in het rioolwater te zien. Denk bijvoorbeeld aan griep of corona. Ook kunnen we in het rioolwater stoffen vinden die ons meer vertellen over onze leefstijl of leefomgeving, zoals drugs. Dit onderzoek laat zien dat in rioolwater ook radioactieve stoffen aangetoond kunnen worden.