Zeespiegelstijging in de Noordzee precies uiteengerafeld

Onderzoekers van de TU Delft zijn er, samen met andere partijen, in geslaagd om de zeespiegelstijging in de Noordzee precies te modelleren voor de afgelopen decennia. Volgens hen zijn de gevolgen van klimaatverandering in deze periode al zichtbaar in de Noordzee. De onderzoekers publiceren hierover in Geophysical Research Letters van maandag 24 oktober.

Zeespiegelstijging is een van de belangrijke wetenschappelijke onderwerpen van deze eeuw. De stijging van de zeespiegel is niet overal ter wereld hetzelfde; er zijn grote regionale verschillen. Promovendus Thomas Frederikse van de TU Delft richtte zich op de ontwikkelingen in de Noordzee en keek daarbij nauwkeurig naar de afgelopen decennia (1958-2014). De zeespiegelstijging is zeer precies bijgehouden in die periode. De vraag was vooral welke factoren er een rol in spelen en hoeveel deze bijdragen aan de waargenomen stijging.

‘Het ontrafelen van zeespiegelstijging is tamelijk ingewikkeld’, zegt Thomas Frederikse. ‘Er spelen nogal wat factoren een rol: het smelten op aarde van landijs in gletsjers en bijvoorbeeld op Groenland, het uitzetten van het zeewater door stijgende temperaturen, maar ook het gebruik van grondwater en zelfs de opslag van grote hoeveelheden zoetwater op het land in grote stuwmeren.’

Complicerend is verder dat zeespiegelstijging wordt gemeten ten opzichte van het niveau van het land. Maar het land beweegt zelf ook. Dit komt onder meer doordat de massaverdeling op aarde, door het smelten van landijs, een beetje verandert en de aarde daarbij een heel klein beetje vervormt. Een andere factor is de zogenaamde GIA (glacial isostatic adjustment). Dit is het ‘terugveren’ van het land na de ijstijden doordat het ijs in onze tijden veel minder druk uitoefent op de aardbodem.
‘In deze studie hebben we al deze verschillende invloeden voor de Noordzee weten te ontrafelen en precies gemodelleerd. Dit is belangrijk want dit betekent dat de modellen voor zeespiegelstijging nog betrouwbaarder worden.’

De stijging van de zeespiegel in de Noordzee bedraagt in de periode 1958-2014 ‘slechts’ zo’n 8 cm. De gemiddelde stijging van de zeespiegel over de hele wereld in die periode ligt hoger. ‘Dit heeft te maken met het feit dat we ons relatief dichtbij het smeltende landijs van Groenland bevinden’, verklaart Frederikse. ‘Dit is misschien tegen de intuïtie, maar hoe verder je hier op de wereldbol van afzit, hoe groter de gevolgen voor de zeespiegel zijn. Mocht omgekeerd het landijs op Antarctica sneller gaan smelten, dan hebben we dus juist in onze contreien een groot probleem.’

‘De waargenomen stijging is dus nog relatief beperkt’, zegt Frederikse. ‘Maar we laten tegelijk ook zien dat we de smeltende gletsjers en ijskappen ‘nodig hebben’ om de gemeten zeespiegelstijging te kunnen verklaren. In die zin zien we de gevolgen van klimaatverandering dus al in de Noordzee. We vermoedden al dat dit zo was, maar we hebben het nu echt aangetoond door de afgelopen vijftig jaar precies te modelleren.’