‘Dwergvinvis bij Texel aanleiding voor aanscherping walvisprotocol’

De manier waarop een dwergvinvis bij Texel op 2 augustus 2014 van een groot stuk visnet werd bevrijd, was een eerste toets voor het protocol zoals we dat sinds 2013 kennen. De situatie met de dwergvinvis toont de noodzaak aan van aanscherping van het ‘Protocol stranding levende grote walvisachtigen’, constateert Mardik Leopold, onderzoeker van IMARES Wageningen UR en in 2013 betrokken bij het opstellen van het protocol, destijds naar aanleiding van de gestrande bultrug Johanna.

“Het protocol beschrijft alleen hoe te handelen bij aangespoelde walvisachtigen, er staat niet in wat te doen met een groot zeezoogdier dat gedesoriënteerd rondzwemt”, licht Leopold toe. Hij was op 2 augustus met enkele collega’s van IMARES als eerste bij de in een net verstrikte dwergvinvis.

“Vanaf het dak van ons bootje heb ik gebeld met het Kustwachtcentrum en de burgemeester van Texel om te bespreken hoe we de scheepveiligheid waarborgen en het dier kunnen helpen.” Leopold kent hun telefoonnummers, maar die staan niet in het protocol. “En als ik bij Katwijk zou varen, dan zou ik ook geen telefoonnummers hebben.” Volgens de walvisdeskundige van IMARES zou het protocol aangevuld kunnen  worden met telefoonnummers  en met een paragraaf over wat te doen met een dier dat verstrikt in net- of touwwerk rondzwemt.

De IMARES-onderzoekers voeren drie uur lang in de buurt van het dier, maar niet zo dichtbij dat ze het konden aanraken. Leopold: “Mijn plan was om mariniers in te schakelen: sterke mannen met een grote boot die met scherpe messen en scharen mogelijk iets zouden kunnen doen. Maar intussen dreven we af naar de Noordzee, buiten de jurisdictie van de burgemeester van Texel, en bovendien begon het slecht weer te worden.” Peter Gompelman, van Wadden Explorer, wist op dat moment met zijn grote rubberboot wel bij de dwergvinvis te komen en het dier met zijn blote handen van het net te ontdoen. Een geweldige actie, maar wel één met grote risico’s. Leopold: “Het was weliswaar een kleine, onvolwassen dwergvinvis die vermagerd en gewond was, maar het was toch nog steeds een exemplaar van tussen de vijf en zeven meter. Dat deze man op eigen initiatief het dier bevrijdde was geweldig, maar eigenlijk zou er een plan moeten zijn om op een veilige manier met dit soort situaties om te gaan.”

Eenmaal van het net bevrijd, zwom de walvis op eigen kracht terug naar de Noordzee: de best mogelijk uitkomst van dit avontuur! Het bewuste stuk visnet en foto’s van de dwergvinvis worden de komende tijd tentoongesteld bij Ecomare op Texel.

Een dwergvinvis voor de kust van Texel is uitermate zeldzaam. “Ze leven voornamelijk in de noordwestelijk Noordzee”, weet Mardik Leopold. “Deze was duidelijk uit koers.”

Een schipper van de veerboot naar Texel had het dier gespot en meldde dit bij een schipper van het NIOZ. Die was echter op vakantie en seinde natuurfotograaf René Pop in. Pop verspreidde de melding via de WhatsApp-groep Bird Alert Texel en zo kwam het nieuws bij IMARES binnen.

Vanaf de wal zagen de onderzoekers toen al dat het hier geen bultrug betrof, zoals aanvankelijk was gemeld, maar een dwergvinvis. Ook zagen ze dat het beest slecht zwom. Enkele onderzoekers namen direct de boot om het dier nader te bestuderen en er werd melding gedaan van de dwergvinvis op waarneming.nl.