Jeroen Haan nieuwe voorzitter Unie van Waterschappen

Jeroen Haan is benoemd tot nieuwe voorzitter van de Unie van Waterschappen. De Unie van Waterschappen is de vereniging van de Nederlandse waterschappen. Waterschappen zijn verantwoordelijk voor het beheer van waterkeringen, het regionale waterbeheer en het zuiveren van rioolwater. In totaal zijn er 21 waterschappen in Nederland.

Jeroen Haan volgt per 1 januari Rogier van der Sande op, die zes jaar voorzitter is geweest. Haan is sinds 2019 dijkgraaf van het hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden en was de afgelopen drie jaar al actief als bestuurslid van de Unie van Waterschappen.

Proef met reinigingstechniek tegen blauwalgen om veilig en gezond in water te recreëren

In de Binnenschelde voeren waterschap Brabantse Delta, gemeente Bergen op Zoom en provincie Noord-Brabant een proef uit met een nieuwe reinigingstechniek.

In de zomermaanden hebben sommige plassen last van blauwalgen. Wanneer mensen blauwalg op de huid krijgen of inslikken kunnen ze uitslag krijgen of ziek worden.

De reinigingstechniek in deze proef haalt fosfaat uit het water. Fosfaat is een voedingsstof voor blauwalgen. De proef zelf gaat nog niet het probleem in de Binnenschelde oplossen. Daarvoor is de proefopzet nog te klein.

Men hoopt met deze proef aan te tonen of de reinigingstechniek werkt. Zodat deze techniek in de toekomst ingezet kan worden als maatregel om te helpen blauwalgen te bestrijden. Zodat recreëren in openwater voor alle Brabanders veilig en gezond is.

Minder wateroverlast door herinrichting grondwaterbeschermingsgebied Roodborn bij Eys

Het programma Waterveiligheid en Ruimte Limburg (WRL) heeft een financiële bijdrage toegezegd aan Waterleiding Maatschappij Limburg (WML) voor de herinrichting van landbouwpercelen in het grondwaterbeschermingsgebied Roodborn bij Eys. Deze percelen grenzen aan het waterwingebied Roodborn, waar WML grondwater wint voor het maken van Limburgs drinkwater. De herinrichting draagt bij aan een vertraagde afstroming van regenwater én voor een betere waterinfiltratie in de ondergrond, en dus voor minder wateroverlast. Ook het fonds Natuurkracht subsidieert het project.

Het gaat om een sterk hellend gebied van 22 hectare aan de noordzijde van de Eyserbeek. Het inrichtingsplan bestaat uit een wijziging van akker naar grasland, uitbreiding van de bosranden en de aanleg van zogenoemde ‘swales’ (ondiepe greppels) en struwelen. Door deze systeemaanpak aan de bron met effectieve natuurlijke maatregelen, zorgt dit plan er voor dat uit dit gebied minder water over de helling zal afstromen richting de beek. Daarmee werkt het project mee aan het verminderen van de lokale wateroverlast in Eys en aan een lagere afvoerpiek in de Geul, ten gunste van benedenstroomse dorpen.

WML heeft dit plan ontwikkeld met Natuurkracht, dat ook een substantiële bijdrage in de realisatie doet. WRL draagt 82.000 euro bij voor realisatie van het fysieke werk: grondwerk, plantwerk en ontwikkelen van kruidachtige vegetatie. Waterschap Limburg participeert ook in het project via het programma Water in Balans. Uitvoering start in het voorjaar van 2025.

De financiële bijdrage van WRL aan dit project loopt vooruit op de ‘Kansenregeling’, een subsidieregeling die per 3 december 2024 is opengesteld. Deze regeling biedt een financiële stimulans voor projecten die op de korte termijn bijdragen aan het verminderen van wateroverlast. Hiervoor is 10 miljoen euro gereserveerd. Daarmee verzilveren we korte termijn kansen die bijdragen aan een betere bescherming, vooruitlopend op de stroomgebied brede aanpak van WRL.

Waterschap Aa en Maas wil verbod op PFAS

Waterschap Aa en Maas roept met de landelijke Unie van Waterschappen op tot meer actie én een totaalverbod op PFAS.

PFAS zijn stoffen die we overal terugvinden; in de lucht, de bodem en ook in het water. Ze zijn hardnekkig, soms giftig en niet biologisch afbreekbaar; kortom slecht voor mens en milieu.

Naar aanleiding van een grote PFAS-vervuiling in het water bij een vliegbasis in Friesland, is het waterschap gaan meten rond de twee defensieterreinen in ons gebied: Volkel en Vredepeel (Luitenant-generaal Bestkazerne). Daarbij zijn concentraties PFAS gemeten in het oppervlaktewater.

Het gaat bij de terreinen om PFOS, dat in het verleden onder meer in blusschuim zat dat op vliegbases werd gebruikt. Deze stof is sinds 2006 verboden en wordt niet meer gebruikt door defensie. Ook in Friesland werd PFOS aangetroffen, tot maximaal 13.000 keer boven de wettelijke waterkwaliteitsnorm (=0,65 nanogram per liter).

Bij zowel Volkel als Vredepeel is te herleiden dat de gevonden concentraties PFOS in het water (grotendeels) afkomstig zijn van de defensieterreinen. Het gaat om overschrijdingen van de wettelijke waterkwaliteitsnorm. De hoogst gemeten concentratie bij Volkel is 72 ng/l (111 keer de norm), bij Vredepeel 32 ng/l (49 keer de norm). Dit is slecht voor de waterkwaliteit en het waterleven.

Naast de wettelijke maximale norm PFAS voor oppervlaktewater, heeft het RIVM risicogrenzen afgeleid waarmee mogelijke gezondheidsrisico’s van PFAS in water ingeschat kunnen worden.

De gevonden concentraties PFOS blijven overal onder de door het RIVM afgeleide risicogrens voor het beregenen van land. Dat betekent dat met het water gesproeid kan worden. Ook zitten de concentraties onder de risicogrens voor zwemwater, al wordt zwemmen afgeraden omdat het geen officiële zwemwaterlocaties betreft. In Friesland zaten de gemeten concentraties wél flink boven de RIVM-risicogrenzen.

Start aanbesteding Ingenieursdiensten programma Beweegbare Bruggen

Donderdag 12 december 2024 is de aanbesteding van de Ingenieursdiensten Beweegbare Bruggen gestart. Het programma Beweegbare Bruggen is opgericht om een deel van de vernieuwings- en vervangingsopgave (V&R), waar Rijkswaterstaat voor staat, uit te voeren. De opgave aan de beweegbare bruggen is groot en groeit.

Het is noodzakelijk om deze opgave gezamenlijk met de markt, zo effectief en efficiënt mogelijk aan te pakken. Hierbij is het erg belangrijk om te leren van de ervaringen, te uniformeren en te innoveren. 1 van de methoden om dit te faciliteren is een gebundelde aanpak van werkzaamheden richting de markt; het contractuele portfolio.

Door middel van langjarige portfoliocontracten willen we effectiever en efficiënter omgaan met de beschikbare middelen, samenwerking en kennisontwikkeling met de markt stimuleren. Per portfoliocontract aanbesteding wordt 1 ingenieursbureau of aannemer gecontracteerd.

Conform de voorwaarden binnen het portfoliocontract worden in de nadere overeenkomsten de uit te voeren werkzaamheden per brug uitgewerkt. Leerervaringen worden daarmee geïmplementeerd en risico’s gelijker verdeeld.

Op dit moment zijn 14 beweegbare bruggen aan het programma toegewezen. De verwachting is dat de hoeveelheid bruggen waarvan de V&R behoefte wordt vastgesteld, toeneemt.

Beoogd is de aanbesteding van het portfolio ingenieursdiensten eind juni 2025 afgerond te hebben. De ingenieursdienst ondersteunt ons projectteam van de planfase tot en met de realisatie.

Bij de aanbestedingen voor de portfolio’s werken gaan we per portfolio op zoek naar aannemers. Deze aanbestedingen worden eind 2025 en in 2026 gestart.

Nieuwe raamovereenkomst versterkt samenwerking tussen Rijnland en Deltares

Deltares en het Hoogheemraadschap van Rijnland hebben een nieuwe raamovereenkomst ondertekend, waarmee een stevige basis is gelegd voor een langdurige en duurzame samenwerking. Door deze overeenkomst kan Rijnland optimaal gebruik maken van de diepgaande kennis van Deltares, wat de kwaliteit van hun waterbeheer verder zal versterken.

De samenwerking richt zich op het gezamenlijk ontwikkelen en testen van innovatieve kennis en technieken. Denk hierbij aan het verbeteren van dijkconstructies, het versterken van funderingen en het implementeren van duurzame oplossingen voor (actuele) uitdagingen in waterbeheer. Het doel is om niet alleen de wetenschap verder te brengen, maar vooral ook sneller praktische resultaten te leveren die bijdragen aan een veilig en duurzaam watersysteem.

De raamovereenkomst heeft een looptijd van zes jaar. Met deze stap kijken beide organisaties vol vertrouwen naar de toekomst, waarin ze samen werken aan innovatieve oplossingen voor waterbeheer en klimaatbestendigheid.

De drinkwatertarieven gaan in 2025 omhoog

Om betrouwbaar drinkwater te kunnen blijven garanderen, stijgen de tarieven van Evides per 2025.

Voor een gemiddeld huishouden met een waterverbruik van 100 m³ per jaar, komt die verhoging neer op 3,11 euro per maand (incl. BTW).

Hoeveel men betaalt, is voor een groot deel afhankelijk van het verbruik. Men betaalt een vast bedrag (vastrecht) per jaar en daarnaast een bedrag per m³ (voor het water dat u gebruikt).

Frituurvet en doekjes: niet in het Amsterdamse riool

We spoelen de gekste dingen door de wc. Luiers, tampons, maandverband en zelfs gereedschap. Allemaal dingen die niet thuishoren in het riool.

Boven op de duizenden natte doekjes, lozen Amsterdammers dagelijks 4 ton vet via de gootsteen in het riool. Dat zijn 20 volle badkuipen met frituurolie, braadvet en etensresten. Als vet afkoelt, wordt het hard. In het riool plakt het vast aan de binnenkant van de rioolbuizen. Samen met vochtige doekjes wordt het een grote en harde massa. Dat zorgt voor verstoppingen.

De kosten voor de schoonmaak van de riolen en de zuivering van het water lopen jaarlijks op tot in de miljoenen.

Dit doe je met vet en vochtige doekjes
Frituurvet giet je terug in de verpakking of in een oud melkpak. Lever het in bij een inleverpunt bij u in de buurt.
Vetresten van margarine en olie veeg je met keukenrol of een oude krant uit de pan en gooi je in de vuilnisbak.
Vochtige doekjes zoals schoonmaakdoekjes, billendoekjes, make-updoekjes en vochtig toiletpapier gooi je in de vuilnisbak.
Verf en andere chemische stoffen lever je in bij het afvalscheidingsstation.
Dit mag u doorspoelen
De 3 p’s kunt u zonder problemen door de wc spoelen: poep, plas en (wc-)papier.

Op woensdag 18 december tussen 11.30 en 15.00 uur staat Waternet op het Ecuplein. Bewoners kunnen in de camerawagen stappen om te zien hoe het riool er vanbinnen uitziet en wordt geïnspecteerd. Boven de grond laten collega’s zien hoe het riool wordt gereinigd. Ook krijgt u handige tips om verstoppingen te voorkomen. U hoeft zich niet van tevoren aan te melden.

Uitzonderlijk hoog waterpeil in Hilversum

Nooit eerder had Hilversum te maken met zo’n hoge grondwaterwaterstand als nu (sinds het vanaf 1960 wordt gemeten). Dat komt omdat het van half oktober 2023 tot en met mei 2024 veel en lang heeft geregend. Dit regenwater zakt overal de bodem in waardoor de grondwaterstand stijgt. Dit leidde op verschillende plekken in Hilversum tot overlast en schade.

In Hilversum zakt regenwater relatief snel de bodem in omdat het om zandgrond gaat maar omdat er zo extreem veel regen is gevallen, duurt het langer voordat dit als grondwater is afgevoerd naar de omliggende polders. Het grondwater stroomt vanaf de Utrechtse Heuvelrug, richting de Vechtplassen, de Eempolder en het Randmeer.

Een deel van Hilversum-Oost ligt relatief laag, ingesloten tussen de Utrechtse Heuvelrug en de Trompenberg. Hier komt het grondwater door de extreem hoge stand dichter onder het maaiveld.

De gemeente gedoogt dat particulieren tijdelijk water vanuit hun kelders lozen naar de openbare ruimte en het riool. De gemeente doet onderzoek naar te nemen maatregelen in de openbare ruimte om het risico op overlast te verkleinen.

Voldoende drinkwater beschikbaar in Limburg

Provincie Limburg en WML zetten zich samen in om te zorgen voor voldoende drinkwater in Limburg en hebben het Limburgs Actieprogramma Beschikbaarheid Drinkwaterbronnen 2023-2030 vastgesteld. Uit dit programma blijkt dat in Limburg tot 2030 voldoende drinkwater beschikbaar is. Belangrijk hierbij is dat WML de komende jaren de geplande maatregelen kan uitvoeren die nodig zijn om grondwater te onttrekken ten behoeve van de drinkwatervoorziening in Limburg. Daarnaast is het van belang dat er geen onverwachte grootschalige ontwikkelingen plaatsvinden die de vraag naar drinkwater beïnvloeden.

De drinkwatervoorziening in Nederland is een veelbesproken onderwerp. De vanzelfsprekendheid van drinkwater neemt af. Dit blijkt uit een recentelijk gepubliceerd rapport van de Zuidelijke Rekenkamer. Het is dan ook belangrijk dat WML en de Provincie zich samen blijven inzetten voor het borgen van de drinkwatervoorziening in Limburg. In het Actieprogramma is de situatie op korte termijn voor Limburg in beeld gebracht. Op basis van de voorspelling van de vraag naar drinkwater voor de periode tot 2030 is onderzocht of er in Limburg problemen met de drinkwatervoorziening te verwachten zijn. Geconcludeerd wordt dat WML zeker tot 2030 voldoende vergunningsruimte heeft, die nodig zijn om grondwater uit de bodem te halen om daar drinkwater van te maken. De benodigde optimalisaties aan de infrastructuur, zoals een aantal aanpassingen aan productielocaties en leidingnet worden de komende jaren door WML uitgevoerd.

WML en Provincie Limburg zetten zich in om ook na 2030 te zorgen voor voldoende drinkwater. Hierbij wordt gekeken naar bestaande bronnen, maar wordt ook onderzocht of aanvullende bronnen nodig zijn. Voor de periode na 2030 wordt een toename van de drinkwatervraag verwacht. Onder andere door bevolkingsgroei en omdat er extra woningen in Limburg worden gebouwd. Daarnaast is nog onduidelijk in hoeverre klimaatverandering tot een grotere drinkwatervraag leidt. Hoe groot de exacte toename is, is dan ook moeilijk om te voorspellen. Om aan een stijgende drinkwatervraag te kunnen voldoen zijn maatregelen noodzakelijk. Wellicht zijn er additionele of nieuwe bronnen voor drinkwater nodig. Dit vergt tijd. Daarom is het van belang om tijdig te beslissen welke maatregelen genomen moeten worden om met de uitvoering te starten. WML en de Provincie trekken hierin samen op.

Vogelrust in Natura 2000 IJsselmeergebied

Voor veel (trek)vogelsoorten is het Natura 2000 IJsselmeergebied een cruciaal gebied waar vogels kunnen rusten, ruien, eten en broeden. Om deze rust te verzekeren werken we aan toegangsbeperkingen voor een aantal specifieke plekken.

In opdracht van het ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur (LVVN) bereidt Rijkswaterstaat voor 15 gebieden een Toegangbeperkend Besluit (TBB) voor. De grote karekiet leeft van eind april tot het eind van de zomer in het IJsselmeergebied. Mede dankzij de aanleg van ondiepe gebieden met rietzones.

In sommige gebieden is, na het ingaan van de gebiedsafsluiting (Toegangsbeperkend Besluit) recreatie en toegang een deel van het jaar wel toegestaan. Andere gebieden zijn het hele jaar afgesloten. Voor een deel van deze gebieden was dit al zo, omdat zij beschermd (staats)natuurmonument waren.

De natuurgebieden waarvoor men een TBB voorbereidt zijn: De Kreupel bij Medemblik, Stoenckherne bij Hindeloopen, Zwarte Meer (Noord, Zuid, Oost), IJsselmonding, Vossemeer (Noord), Drontermeer (Noord en Zuid), Ecolint bij Elburg, Harderwijk (Noord en Zuid), Nuldernauw Zuid en de zuidoever van Eemmeer en het Gooimeer.

Het beperken van toegang tot de natuurgebieden is gebaseerd op een ecologische onderbouwing. Daarin staat wat de natuurwaarde van deze gebieden is en waarom verstoring de kwaliteit van de leefgebieden voor verschillende vogelsoorten kan verminderen.

Met deskundigen en gebruikers uit het gebied is afgelopen 2 jaar gekeken naar de begrenzing, het gebruik van het gebied en de invloed op Natura 2000 soorten die moeten worden beschermd. In 2025 wil het ministerie van LVVN op basis van de ecologische onderbouwing de TBB’s vaststellen.

Nieuwe podwalk langs de Waterlandse Zeedijk

Zondag 24 november maakte Bea de Buisonje, bestuurder bij het waterschap de podwalk 'Dijkreis’ bekend in Amsterdam-Noord. Wandel 11 kilometer langs de Waterlandse Zeedijk met foto's, verhalen en kaarten.

Deze dijk loopt als een lint door Amsterdam-Noord en beschermde ons eeuwenlang tegen de Zuiderzee. De podwalk is met subsidie van het waterschap gemaakt voor de 750ste verjaardag van Amsterdam.

Zo wandelt u langs plekken waar walvisvaarders werkten en stinkende traankokerijen op de dijk walvisspek verwerkten tot lampenolie en kaarsvet. Op een andere plek hoort u het verhaal over hoe het zinken van de Titanic invloed had op de lokale scheepsbouw. Allemaal verhalen die een belangrijk onderdeel zijn van ons cultureel erfgoed.

Informatiebijeenkomst meekoppelkansen gemeente Oss en Maashorst voor dijkverbetering Cuijk-Ravenstein

Waterschap Aa en Maas gaat de dijk tussen Cuijk en Ravenstein verbeteren. Binnen deze dijkverbetering is een aantal meekoppelkansen van de gemeente Land van Cuijk, de gemeente Maashorst en de gemeente Oss. Inmiddels zijn de ontwerpen van de meekoppelkansen van de gemeente Oss en de gemeente Maashorst zo ver klaar, dat men aanwonenden, belanghebbenden en andere geïnteresseerden wil uitnodigen voor een gezamenlijke informatiebijeenkomst op woensdag 11 december.

Een meekoppelkans binnen een dijkverbetering betekent dat, buiten het verbeteren van de dijk, andere werkzaamheden meegenomen worden die een verbetering opleveren voor bijvoorbeeld recreatie, verkeer of cultuurhistorie.

Binnen de dijkverbetering Cuijk-Ravenstein hebben we verschillende meekoppelkansen die we samen met de gemeente Land van Cuijk, gemeente Oss en gemeente Maashorst oppakken. Daarnaast hebben we binnen het waterschap een aantal interne meekoppelkansen die we op eigen initiatief realiseren.

De ontwerpen voor de meekoppelkansen van de gemeente Oss en de gemeente Maashorst zijn inmiddels zo ver klaar, dat wij omwonenden, belanghebbenden en andere geïnteresseerden graag uitnodigen voor een gezamenlijke informatiebijeenkomst op woensdag 11 december in Dorpshuis ’t Slotje te Herpen (Schoolstraat 2). Tijdens deze bijeenkomst worden ook de interne meekoppelkansen van het waterschap besproken.

Delfland scherpt regels aan voor gemotoriseerd varen om waterkwaliteit te verbeteren

Dijkgraaf en hoogheemraden hebben nieuwe uitgangspunten vastgesteld voor gemotoriseerd varen in Delfland. Het hoogheemraadschap wil recreatie op het water mogelijk blijven maken, maar niet ten koste van schoon en gezond water. Het doel is om de ecologische kwaliteit van het water verder te verbeteren en te voldoen aan de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW) in 2027.

De waterkwaliteit in Nederland is nog niet goed genoeg, en dat geldt ook voor de regio Delfland. Motorboten hebben een negatieve invloed op het water. Ze woelen de bodem om en verstoren planten die belangrijk zijn voor een gezond ecosysteem. Om dit tegen te gaan, wil Delfland de oorzaken van deze schade aanpakken.

De nieuwe uitgangspunten moeten ervoor zorgen dat het bestaande netwerk van vaarwegen alleen wordt uitgebreid als dit geen nadelige gevolgen heeft voor de waterkwaliteit. Uitzonderingen worden gemaakt voor locaties waar al concrete toezeggingen onder voorwaarden zijn gedaan. Daarnaast worden maatregelen genomen als blijkt dat de waterkwaliteit in het huidige vaarnetwerk door vaarrecreatie achterblijft.

Delfland wil een balans vinden tussen plezier op het water en het beschermen van de natuur. "Het is belangrijk dat mensen kunnen blijven genieten van varen, maar we moeten ook zorgen voor een duurzaam watersysteem," zegt Delfland. Met deze nieuwe aanpak zet Delfland een belangrijke stap naar schoner water en een gezonde toekomst voor iedereen.

Plannen en vergunningen Versterking IJsselmeerdijk ter inzage

Waterschap Zuiderzeeland gaat de IJsselmeerdijk van Lelystad tot de Ketelbrug versterken. Dat is nodig om Flevoland ook in de toekomst te beschermen. Voordat wij beginnen met de uitvoering van dit project, bieden wij bewoners, bedrijven en overige betrokkenen de mogelijkheid om de plannen en omgevingsvergunningen te bekijken. Dit heet ter inzage leggen. Van 29 november 2024 tot en met 9 januari 2025 liggen de stukken die bij dit project horen ter inzage. Hierop kunt u reageren, een zogenoemde zienswijze indienen.

Het waterschap heeft voor dit project een ontwerp-projectbesluit en een project-milieueffectrapport (MER)opgesteld. In het projectbesluit staat hoe de versterking wordt uitgevoerd en het project-MER is bedoeld om het milieubelang van het project goed mee te nemen in de besluitvorming. Daarnaast hebben wij omgevingsvergunningen aangevraagd die nodig zijn voor de realisatie van dit project. Provincie Flevoland coördineert de terinzagelegging van deze vergunningen. Afgesproken is dat zienswijzen op het ontwerp-projectbesluit, het project-MER en de ontwerp-omgevingsvergunningen kunnen worden ingediend bij de provincie.

De plannen en vergunningen bekijken en hoe u een zienswijze kunt indienen
Het ontwerp-projectbesluit, het project-MER en de ontwerp-omgevingsvergunningen liggen van vrijdag 29 november 2024 tot en met donderdag 9 januari 2025 ter inzage. Alle stukken vindt u op www.zuiderzeeland.nl/terinzagelegging. Daar leest u ook hoe u een zienswijze kunt indienen, wat wij met uw reactie doen en hoe de verdere procedure eruitziet.

Op dinsdag 10 december van 16.00 - 18.00 uur organiseren wij een inloopmiddag over de projectplannen en de terinzagelegging in het Waterschapshuis, Lindelaan 20 in Lelystad. Daarnaast hebben wij op woensdag 27 november een digitale informatieavond over het project georganiseerd. Tijdens deze avond zijn de resultaten van de planuitwerking gepresenteerd en is ook de procedure van de terinzagelegging uitgelegd. U kunt het videoverslag van deze avond via onze website terugkijken.

Natuurherstel in Friese meren De Fluezen en De Morra versterken biodiversiteit en waterkwaliteit

In de Friese meren De Fluezen en De Morra is een omvangrijk natuurherstelproject succesvol afgerond. Met een investering van ruim 1,75 miljoen euro, mede gefinancierd door Europese POP3-subsidies en de provincie Fryslân, zijn er in de afgelopen vier jaar belangrijke ecologische stappen gezet om de biodiversiteit en waterkwaliteit in deze Natura 2000-gebieden te versterken. Het project levert niet alleen een belangrijke bijdrage aan de natuurdoelen in Fryslân, maar ondersteunt ook klimaatdoelen door extra waterberging en grondwatervasthouding.

Het natuurherstel richtte zich op het aanleggen van luwe, ondiepe waterzones en slenken op zo’n twintig hectare, waardoor de meren geschikter zijn geworden als paaigebied en leefgebied voor vissen, waterplanten en vogels. Dit draagt bij aan een gezonder ecosysteem, dat weerbaarder is tegen klimaatveranderingen. Dankzij de aanpak op tien locaties rondom de meren is bijna 120.000 m³ waterberging gerealiseerd, met aanvullende maatregelen die de grondwaterstand verhogen en het gebied voor vissen toegankelijker maken.

Het project werd grotendeels gefinancierd vanuit het Europese fonds voor Plattelandsontwikkeling (POP), dat samen met de provincie Fryslân 1,65 miljoen euro investeerde. Dit partnerschap sluit aan bij de doelstellingen van het bestuursakkoord Oparbeidzje foar Fryslân en de verplichtingen aan nationale en Europese natuur- en waterkwaliteitseisen. De aanvullende €100.000,- vanuit het N2000-budget van de provincie dekte onder andere stijgende kosten en aangepaste plannen om de beoogde ecologische doelen te behalen.

Het project werd uitgevoerd met Friese aannemers die ervaring hebben in natte natuurgebieden en onder begeleiding van ecologische adviseurs van onder meer It Fryske Gea en Staatsbosbeheer. Innovatieve oeverbescherming aan de rand van De Fluezen is zo ontworpen dat jonge vogels veilig kunnen oversteken naar nabijgelegen weidevogelgebieden en dat het duurzaam is.

Technische uitdaging bij sluis Bodegraven voor voldoende waterafvoer

Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden (HDSR) werkt aan de renovatie van de sluis in het centrum van Bodegraven. De sluis heeft twee belangrijke functies; het afvoeren van te veel water en daarmee het beschermen van de inwoners van Bodegraven. En het regelen van de aanvoer van zoet water naar het westen van Nederland.

Bij de werkzaamheden aan de sluis staat het waterschap voor een technische uitdaging. Gedurende de werkzaamheden is slechts 30% van de normale afvoercapaciteit beschikbaar. Dit brengt risico's met zich mee, omdat er na een hevige regenbui, 100% capaciteit nodig is.

Om ervoor te zorgen dat de waterafvoer tijdens de werkzaamheden niet in het gedrang komt, heeft het waterschap twee grote kleppen aangebracht in de bouwkuip. Als er tijdelijk veel water afgevoerd moet worden, bijvoorbeeld na een hevige regenbui, openen deze kleppen en stroomt het water in de bouwkuip om vervolgens afgevoerd te worden. Met deze kleppen kan de sluis tijdelijk weer op 100% capaciteit functioneren. Deze maatregel is niet zonder uitdaging: op momenten dat de kleppen openstaan voor waterafvoer, kunnen er geen werkzaamheden aan de sluis worden uitgevoerd. Dit vraagt om een zorgvuldige planning en voortdurende afstemming met het peilbeheer.

HDSR beheert een ingenieus watersysteem van kanalen, grachten, rivieren en sloten om daarmee water naar het gebied aan te voeren of af te voeren. Het waterschap zorgt ervoor dat het systeem goed functioneert en houdt daarbij rekening met klimaatverandering en maatschappelijke ontwikkelingen zoals verstedelijking en landbouwtransitie. Dit doet HDSR samen met inwoners, ondernemers en overheden. Tegelijkertijd is soms niet te voorkomen dat er te veel of te weinig water is. Ook hierop moeten we allemaal voorbereid zijn.

'Waterrecycling oplossing voor stijgende prijzen drinkwater'

De prijs van drinkwater stijgt fors. Vitens en Waterbedrijf Gronding verhogen de tarieven voor 2025 met respectievelijk bijna 11 en 13 procent. Andere waterbedrijven volgen. De stijgingen zijn het gevolg van inflatie, hogere kosten en investeringen in infrastructuur. Ondertussen neemt de druk op watervoorraden toe door bevolkingsgroei en klimaatverandering. Toch blijft drinkwater goedkoop en wordt het vaak zonder na te denken gebruikt. Dat moet veranderen.

Waterrecycling biedt een oplossing, stelt n Nick Post van Hydraloop. Zulke technologieën reinigen grijswater – zoals douche- en wasmachinewater – in veilig herbruikbaar water voor toepassingen als toiletspoeling en gebruik in de wasmachine. Dit bespaart gemiddeld 40 procent drinkwater. Ook de afvalwaterstroom wordt met 40 procent verminderd, waardoor riolen – zeker in tijden van extreme regenval – beter blijven functioneren.

Hergebruik van water is cruciaal voor Nederland. Van de 900.000 woningen die nodig zijn tot 2035 kunnen er zo’n 300.000 niet gebouwd worden door een tekort aan drinkwater. Door lokaal water te recyclen wordt de drinkwatervoorziening ontlast en kan er efficiënter gebouwd worden.

De stijgende waterprijzen zijn een wake-upcall voor consumenten en beleidsmakers. Waterrecycling moet standaard worden in nieuwbouw en grootschalige renovatie. Niet alleen om kosten en water te besparen, maar ook om de infrastructuur toekomstbestendig te maken. Drinkwater is te waardevol om slechts één keer te gebruiken.

Waterschappen overhandigen toekomstvisie voor landelijk gebied aan minister

Op donderdag 28 november overhandigden de waterschappen bij het bestuurlijk overleg landelijk gebied hun toekomstvisie voor het platteland aan minister Wiersma van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur (LVVN) en de andere aanwezigen.

De toekomstvisie is getiteld ‘Samenwerken aan een toekomstbestendig platteland – Voorstellen van de waterschappen voor het landelijk gebied’. Hiermee delen de waterschappen hun plannen en reiken zij medeoverheden, boeren en andere terreineigenaren de hand om samen te werken. En zo snel stappen te zetten op weg naar een landelijk gebied mét toekomstperspectief.

In de toekomstvisie voor het platteland geven de waterschappen aan dat er werk aan de winkel is om de waterkwaliteit te verbeteren. Om die waterkwaliteitsdoelen te halen moeten alle partijen (waterschappen, agrariërs en industrie) een steentje bijdragen.

De Stichtse Rijnlanden voert uitgebreide toetsing dijken uit

Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden heeft de 330 km aan regionale waterkeringen in het beheergebied uitgebreid getoetst op veiligheid. Zo’n negentig procent (295 km) van de regionale waterkeringen voldoet aan de normen, het overige deel voldoet niet. In de polders die beschermd worden door de dijken die niet voldoen, bestaat geen direct gevaar. Wèl is het waterschap extra alert bij zware weersomstandigheden, zoals langdurige regenval en extreme droogte.

De toetsing van de regionale waterkeringen is een soort keuring van de kleinere dijken in het gebied van De Stichtse Rijnlanden. Deze dijken liggen bijvoorbeeld langs de Grecht, Wierickes, Linschoten, Oude Rijn en Hollandse IJssel. Deze dijken beschermen de lager liggende polders tegen het water in de hoger gelegen boezemwateren. Bij de toetsing is gekeken of de dijken voldoende hoog en stabiel zijn, en of er kans is op ‘piping', een situatie waarbij water onder de dijk doorstroomt.

Op bijgaande kaart is aangegeven welke dijken voldoen aan de norm en welke nog niet. Alle dijken met de kleur groen voldoen. De op de kaart rood gekleurde dijken voldoen momenteel nog niet aan de norm. Ze zijn te laag, niet stabiel genoeg en/of er is een kans op ‘piping'. Een voorbeeld zijn de dijken langs de Grecht en de Wiericke’s. Als gevolg van de bodemdaling in het veenweidegebied zijn delen van deze waterkeringen te laag geworden. Ondanks dat het tekort aan hoogte zeer beperkt is, zal het waterschap deze dijken in de komende periode opnieuw op hoogte gaan brengen. De helft is al onderdeel van een lopend project.

In de polders langs de dijken die niet voldoen aan de norm, is er geen sprake van een acute, onveilige situatie. Bij de toetsing gaan we namelijk uit van de zwaarste omstandigheden: de dijk moet het ook in doorweekte toestand, met een hoge waterstand en met een zware belasting door verkeer uithouden. Bij zware omstandigheden (langdurige regenval, extreme droogte) geven de calamiteitenteams van het waterschap deze dijken bijzondere aandacht. Ze worden dan extra goed in de gaten gehouden en zo nodig worden maatregelen getroffen. Het waterschap kan in zo’n situatie bijvoorbeeld een verbod (laten) instellen voor zwaar verkeer.

Voor de structurele aanpak van dijken die niet voldoen aan de normen heeft De Stichtse Rijnlanden een dijkverbeteringsprogramma voor de regionale keringen. Dat programma voorziet erin dat de stukken dijk die nu niet voldoen, in 2030 alsnog voldoen aan de normen. Een deel van de dijken, 16 kilometer, die niet voldoen staan al in de planning om verbeterd te worden. Dit is bijvoorbeeld het geval bij de Hollandse Kade in de gemeente Nieuwkoop en delen van de Gekanaliseerde Hollandse IJssel binnen de gemeenten Oudewater en Montfoort. De overige kilometers dijk die niet voldoen aan de norm worden voor de komende periode toegevoegd aan het verbeterprogramma.

Deze maand biedt het waterschap de rapportage "Toetsing regionale waterkering 2024"  aan bij provincies Utrecht en Zuid-Holland. De provincies zijn toezichthouder op de veiligheid van de regionale waterkeringen.

Structurele oplossing voor brug Itteren

In 2024 zijn er twee varianten onderzocht als structurele oplossing voor de brug te Itteren. De eerste optie is het renoveren van de brug. De tweede optie is een nieuw te bouwen brug.

Op basis van de resultaten van het onderzoek heeft de minister van Infrastructuur en Waterstaat besloten dat er toch een nieuwe brug gebouwd wordt als vervanging van de huidige brug bij Itteren.

Rijkswaterstaat gaat verder met hetzelfde plan als waarover eerder overeenstemming was tussen Rijkswaterstaat en de gemeente Maastricht.

Er moeten verschillende stappen worden gezet voordat men kan starten met de werkzaamheden. Het plan voor een nieuw te bouwen brug werken we verder uit tot een contract dat we kunnen aanbesteden. Verder moeten we contractstukken opstellen en verschillende onderzoeken doen. Bijvoorbeeld naar de ecologie, mogelijke uitstoot van stikstof en kabels en leidingen.

Als dat gedaan is, wordt het contract aanbesteed. Zodra de aannemer bekend is, zal deze ook nog voorbereidingstijd nodig hebben, voordat de werkzaamheden kunnen starten.

Tijdens de werkzaamheden in juli 2024, waarbij we de stalen platen verwijderden en een betonnen druklaag aanbrachten, bleek het niet mogelijk om de barriers goed vast te zetten op de nieuwe betonnen druklaag. De barriers zijn de lage afzettingen aan beide kanten van het wegdek.

De barriers worden een voor een opgetild en op nieuwe rubberen oplegblokken vastgemaakt. Op deze manier kunnen de barriers niet meer verschuiven.

De werkzaamheden vinden plaats in de nacht van 25 op 26 en 26 op 27 november 2024. Er staat een reservenacht gepland van 27 op 28 november 2024. De werkzaamheden vinden plaats van 22.00 uur tot 06.00 uur. De brug wordt niet afgesloten.

Groningen ontvangt €21,9 miljoen voor natuurherstel

De provincie Groningen heeft van het rijk 21 miljoen euro toegekend gekregen voor de uitvoering van de tweede fase van het uitvoeringsprogramma Natuur Groningen (2024 - 2030). Dit bedrag is bedoeld voor het herstel van stikstofgevoelige natuur in Natura 2000-gebieden en in het Natuur Netwerk Nederland (NNN). De herstelwerkzaamheden richten zich op gebieden zoals de laagveengordel, Westerwolde en Kustzone-Lauwersmeer.

In de tweede fase van het uitvoeringsprogramma richt de provincie zich voornamelijk op systeemherstel. Daarnaast worden er in bepaalde natuurgebieden overlevingsmaatregelen genomen om verdere achteruitgang van de natuur te voorkomen. Een voorbeeld van zo'n overlevingsmaatregel is om natuurlijke vegetaties te herstellen, door de structuur te verbeteren of door de begroeiing weg te halen.

Om effectief natuurherstel te bereiken, zijn er onderzoeken en analyses nodig. In de komende jaren zullen in veel gebieden onderzoeken worden uitgevoerd om een goed beeld te krijgen van de huidige situatie. Vanaf 2027 kunnen we gerichte herstel- en hydrologische maatregelen nemen. Dit zijn maatregelen die gericht zijn op het bijvoorbeeld maatregelen om overstromingen te voorkomen, water vast te houden of de waterkwaliteit de verbeteren. Het onderzoeken en herstellen van de natuur doen we in samenwerking met verschillende partijen.

De maatregelen voor natuurherstel in Groningen staan in het Uitvoeringsprogramma Natuur. In juli vroeg de provincie geld aan voor dit programma. Het ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur (LVVN) heeft de plannen nu goedgekeurd. We hebben het volledig aangevraagde bedrag toegekend gekregen.

Brug Doesburg nog niet open

De afgelopen weken is de brug over de sluis in de Oude IJssel in Doesburg gerenoveerd. De brug zou zaterdag 23 november weer open zijn voor wegverkeer.

Bij het testen van de brug blijkt dat men nog een aantal reparaties moet doen. Dit betekent dat de brug woensdag 27 november opengaat.

De verkeersmaatregelen en -afzettingen die de afgelopen weken van kracht zijn geweest, zijn er tot woensdag.

Waterschappen brengen speerpunten naar voren in overhedenoverleg

Rijk, gemeenten, provincies en waterschappen hebben samen een rol bij vele grote opgaven waar Nederland voor staat. Er moeten bijvoorbeeld flink meer woningen komen, terwijl de ruimte schaars is. En het is een uitdaging om Nederland voor te bereiden op weersextremen en het zoveel mogelijk beperken van wateroverlast en watertekort. Op 21 november was er een overhedenoverleg om verdere afspraken te maken over de samenwerking. De Unie van Waterschappen heeft de speerpunten van de waterschappen ingebracht.

Bij een overhedenoverleg overlegt een brede afvaardiging vanuit het kabinet met de medeoverheden, onder leiding van de minister-president. Op 21 november stond het overleg in het teken van de uitwerking van het Regeerprogramma. Het kabinet heeft afgelopen zomer richting bepaald op verschillende vraagstukken. De overheden hebben samen in kaart gebracht wat de plannen betekenen voor alle betrokken overheden, en hoe ze hier samen uitvoering aan kunnen geven. De eerste resultaten hiervan lagen op tafel.

De waterschappen hebben een aantal speerpunten in de samenwerking met de andere overheden. Het is belangrijk dat men  samen verstandige keuzes maken over de inrichting van ons land en het toekomstbestendig bouwen van nieuwe woningen. En dat we ruimte en middelen krijgen om de dijken te kunnen versterken.

Bij het overhedenoverleg ging het ook specifiek over zorgen van de decentrale overheden. Bijvoorbeeld over het geld dat beschikbaar is voor gemeenten en provincies en over de uitvoerbaarheid van de plannen. De waterschappen pleiten voor het beschikbaar stellen van voldoende geld van het Rijk om de primaire dijken te versterken en voor een passende financiële bijdrage aan de Wet WOZ. Er moet een goede balans zijn tussen ambities, taken, middelen en uitvoeringskracht. Dat blijft onderwerp van gesprek in de aanloop naar de Voorjaarsnota van het kabinet.

Duinversterking en natuurherstel in duinen bij Castricum

Kerven zijn doorgangen in de duinen die zorgen dat strandzand het duingebied in kan waaien. Dit heeft twee doelen: duinversterking en natuurherstel. Het werk wordt uitgevoerd door duinbeheerder PWN in opdracht van de provincie.

Kerven helpen om het duingebied sterker te maken. De wind blaast zand het duingebied in. Dit zand hoopt zich op en maakt de duinen hoger. Zo worden de duinen sterker en kunnen deze ons goed blijven verdedigen tegen opkomend zeewater.  

De kerven worden 4 meter diep gegraven, tot op 14 meter boven NAP-niveau. Door de zandverstuiving zakt dit nog enkele meters, maar er kan geen zeewater door de kerven het duingebied instromen. De verstuiving van zand versterkt de zeewering die 2 kilometer landinwaarts ligt.

Het strandzand is belangrijk voor veel plant- en diersoorten die in de duinen leven. Door de neerslag van stikstof groeien bepaalde grassen en struiken extra hard. Deze grassen en struiken overwoekeren andere soorten planten. Het strandzand is kalkrijk en herstelt de verzuring van de stikstofneerslag. Door de verstuiving van zand krijgen we natuur met een grote variatie aan planten en dieren.

Het project van de kerven bij Castricum is onderdeel van het Uitvoeringsprogramma Natuur. Dit programma heeft als doel om achteruitgang van de natuur te voorkomen en om de schade aan de natuur vanwege stikstofneerslag te herstellen. Het graven van kerven wordt langs de hele kustlijn gedaan. Zo werden 4 jaar geleden bij Egmond de kerven met de bijnaam ‘de 7 zusters’ aangelegd. Bekijk de hele videoserie over natuurherstel.

Jongeren denken mee over ecologische verbindingszone op de Knardijk

Bij Waterschap Zuiderzeeland vinden ze het belangrijk om jongeren te betrekken bij vraagstukken en het werk dat ze doen. In samenwerking met IVN Natuureducatie hebben ze dan ook een Jongeren Adviesbureau (JAB) georganiseerd.

Een JAB is een initiatief van IVN Natuureducatie waarbij jongeren een advies geven aan bedrijven en overheden over maatschappelijke vraagstukken op het gebied van natuur en duurzaamheid. Leerlingen van het Levant in Zeewolde hebben afgelopen week hun innovatieve ideeën gepresenteerd voor een ecologische verbindingszone op de Knardijk.

Zo'n 80 leerlingen onderzochten in opdracht van het waterschap waar de verbindingszone het beste gerealiseerd kan worden en hoe deze eruit moet zien. Hierbij was er veel aandacht voor de planten en dieren in het gebied, zoals ringslangen en diverse vogelsoorten. De projectweek begon met een excursie naar de Knardijk door Melanie Kuilder, adviseur biodiversiteit, waar de leerlingen de lokale natuur ontdekten.

Na de excursie kregen de leerlingen een gastles van Landschapsbeheer Flevoland. Daar werd kennis gedeeld over een soortgelijk project bij het gronddepot in Zeewolde. Deze inzichten hielpen de leerlingen om creatieve en vernieuwende oplossingen te bedenken voor het versterken van de verbinding tussen de natuurgebieden.

Nederland en Duitsland pakken samen droogte aan

Een nieuw project met de naam 'DIWA' focust zich op de ontwikkeling van een grensoverschrijdende droogteaanpak. In de programmabrede stuurgroep van het Interreg Deutschland-Nederland werken verschillende Duitse en Nederlandse overheden samen. Droogte is voor beide landen steeds vaker een bedreiging door de klimaatverandering en is een probleem dat niet ophoudt aan de grens. Sterker nog, de droge zomers van de afgelopen jaren laten zien hoe hard een samenwerking gewenst is.

Het project spitst zich toe op de grensstreek tussen Nederland en Duitsland in het programmagebied van Interreg. De Vecht is hier een goed voorbeeld van; een regenwaterrivier die van het Duitse Münsterland richting het Overijsselse Zwartewater stroomt; een duidelijk grensoverschrijdend stroomgebied.

Maatregelen aan de ene zijde van de landsgrens hebben vooral effect wanneer zij aan de andere zijde van de landsgrens gelijkwaardig worden aangepakt. Op dit moment wordt er zeer beperkt grensoverschrijdend samengewerkt op het thema droogte. De noodzaak hiervoor is voelbaar, maar tegelijkertijd zijn er nog veel beren op de weg die een samenwerking niet eenvoudig maken. Deze spreekwoordelijke beren zijn o.a. terug te vinden in het ontbreken van een nationaal of Europees droogtebeleid. Er is vooralsnog geen centraal vertrekpunt voor samenwerking en beperkte informatie-uitwisseling over droogte door gebruik van verschillende data, modellen en beoordelingsmethoden.

De projectpartners van 'DIWA' werken gezamenlijk toe naar meer afstemming tussen overheden en gebiedsbeheerders in Nederland en Duitsland. Hiervoor wordt een leidraad ontwikkeld gebaseerd op aanbevelingen ten aanzien van de governancestructuur, data uit meetnetten, ontwikkelde scenario’s en strategieën en resultaten uit gebiedspilots.

Vooral de gebiedspilots zijn concreet. Zo nam men langs het Coevorden-Piccardie kanaal maatregelen rondom de waterretentie. Water wordt hier beter in het landschap vastgehouden. Het grensoverschrijdende stroomgebied van de Geele Beek houdt water beschikbaarheid en bevordert de ecologische waterkwaliteit. Een belangrijk doel in het project is dat Nederlandse en Duitse betrokkenen kennis met elkaar uitwisselen.

In het project 'DIWA' werken tien partners met elkaar samen: Waterschap Vechtstromen (Leadpartner), Waterschap Rijn en Ijssel, Provincie Gelderland, Universiteit Twente, Kreis Borken, Kreis Steinfurt, Landkreis Emsland, Landkreis Grafschaft Bentheim, Vechteverband en de EUREGIO.

Hoogwateroefening Thorbeckegracht in Zwolle

Op vrijdag 15 november vond een hoogwateroefening plaats aan de Thorbeckegracht, tussen het Pelserbrugje en de Spinhuisbredehoek, in Zwolle.

Het waterpeil in de stadsgrachten stond vorig jaar erg hoog door veel regenval en een stevige westenwind. Als het water toen verder was gestegen, had de gemeente als noodmaatregel een waterkering moeten plaatsen. Een waterkering is een nooddam die het water tegenhoudt.

Om in de toekomst goed voorbereid te zijn op zulke situaties, oefent de gemeente samen met ROVA, de Veiligheidsregio en Defensie met het opbouwen van twee nooddammen. Deze worden geplaatst aan de Thorbeckegracht, tussen het Pelserbrugje en de Spinhuisbredehoek. De gemeente kijkt daarbij ook hoe lang het duurt om beide dammen op te bouwen.

Laatste juk geplaatst in stuw Grave

Op vrijdag 15 november 2024 legde Rijkswaterstaat de laatste hand aan de jukken in stuw Grave. Aannemerscombinatie Mourik-Swarco verving in het afgelopen half jaar alle jukken en schuiven in de stuw.

Het eerste juk werd vervangen in juli 2024. In de maanden erna volgden ook de andere jukken: in totaal 20 jukken en 60 schuiven, plus reserve. Volgens de planning zou dit tot het eind 2024 duren, maar door een heel efficiënte werkwijze wist de aannemer de werkzaamheden in de week van 11 november 2024 te voltooien.

Op vrijdag 15 november 2024 werd het laatste keerschot losgemaakt en uitgevaren. Hiermee is de stuw weer volledig beschikbaar en kan het water in het deel van de Maas tussen stuw Grave en stuw Sambeek als vanouds zo optimaal mogelijk op peil gehouden worden. De werkzaamheden aan stuw Grave worden in 2025 voortgezet. Dan worden verschillende aandrijfwerken vervangen om het complex nog toekomstbestendiger te maken.

Innovatieve proef met Kaumera voor sterkere dijken

Waterschap Rijn en IJssel onderzoekt samen met Bureau Waardenburg en het kennisprogramma Lumbricus of de uit restwater gewonnen Kaumera de dijken kan versterken. Eerder is al onderzocht dat de biobased grondstof Kaumera goed vocht in de grond kan vasthouden. Daardoor wordt de bovenlaag stabieler. Deze eigenschappen komen goed van pas als het gaat om het stevig houden van de grasmat op de dijken in tijden van droogte.

Afgelopen voorjaar zijn diverse potproeven met en zonder Kaumera gedaan op kleine oppervlakten grond. De resultaten hiervan geven voldoende vertrouwen om de proef nu ook op grotere schaal te houden. In het voorjaar van 2025 wordt gestart met het aanleggen van proefvakken, het inspuiten van Kaumera en het aanbrengen van compost. De proef vindt plaats op het binnentalud van de Bevermeerdijk in Angerlo en duurt tot 2029.

Door de veranderende klimaatomstandigheden zien we steeds vaker droogteschade aan de grasmat op dijken. Met de proef kan het waterschap onderzoeken of Kaumera helpt bij de worteldiepte, het vasthouden van water en de variatie in plantensoorten op de grasmat. Hierdoor blijft de dijk sterker en daardoor veiliger bij hoogwater.

Kaumera wordt al een tijdje gewonnen uit het proceswater van zuivelfabriek Friesland Campina. Dit doet Waterschap Rijn en IJssel in samenwerking met meerdere waterschappen en marktpartijen.

Kaumera houdt vocht vast en helpt planten beter te groeien. In verschillende proeven, zoals bij het planten van bomen, heeft Kaumera laten zien dat het helpt om de bodem vocht vast te laten houden.

Begroting Delfland 2025: extra aandacht voor waterkwaliteit en klimaatverandering

Investeren in een gezond en veilig Delfland. Dat staat centraal in de begroting voor 2025 van het Hoogheemraadschap van Delfland. De komende jaren staat het hoogheemraadschap voor de nodige uitdagingen.

Daarbij gaat er extra aandacht uit naar het verbeteren van waterkwaliteit en aanpassen van het gebied aan extremer weer. Ook reserveert Delfland om in zijn waterzuiveringen te investeren om te kunnen voldoen aan de nieuwe en strengere Europese regels voor stedelijk afvalwater. Met als gevolg dat de waterschapslasten de komende jaren licht stijgen.

De begroting 2025 laat zien wat het hoogheemraadschap komend jaar gaat doen en wat daarvan de kosten zijn. Delfland streeft daarbij naar een ‘waterpas’ balans tussen inkomsten en uitgaven.

Iedereen merkt dat de prijzen stijgen, dat energie nog steeds duurder is dan een aantal jaar geleden en dat bijvoorbeeld ook lonen daarin mee moeten stijgen. Zo ook bij het hoogheemraadschap. De hoogheemraad geeft aan dat Delfland naast investeringen ook prijsstijgingen moet opvangen.

Het college legt de begroting 2025 en de meerjarenraming op 28 november ter besluitvorming voor aan de verenigde vergadering van Delfland. De begroting ligt vanaf 1 november twee weken ter inzage, op het hoofdkantoor van het Hoogheemraadschap van Delfland, Phoenixstraat 32 in Delft.

Subsidie beschikbaar voor projecten tegen wateroverlast

Om wateroverlast in Limburg aan te pakken, stelt het programma Waterveiligheid en Ruimte Limburg (WRL) €10 miljoen subsidie beschikbaar in de vorm van een subsidieregeling. Deze regeling biedt een financiële stimulans voor projecten die op de korte termijn bijdragen aan het verminderen van wateroverlast. De regeling wordt opengesteld op 3 december 2024 en loopt tot 1 januari 2027.

Deze zogenoemde ‘kansenregeling’ heeft als doel het stimuleren van maatregelen die Limburg beter beschermen tegen wateroverlast. Denk hierbij aan projecten die zorgen voor het vasthouden van water, tijdelijke opslag, of gecontroleerde afvoer. De belangrijkste criteria zijn dat deze maatregelen op korte termijn uitvoerbaar zijn, bijdragen aan het verminderen van wateroverlast en geen negatief effect hebben op een andere plek.

De subsidieregeling staat open voor iedereen die een geschikt project kan indienen, zowel (overheids)organisaties als particulieren. De betrokken overheden bij het programma WRL kunnen geen subsidie aanvragen voor maatregelen die onder hun reguliere beheer- en uitvoeringstaak vallen.

Vanaf 3 december kunnen aanvragen worden ingediend via het subsidieloket van Provincie Limburg. De regeling hanteert een ‘wie het eerst komt, het eerst maalt’-principe, waarbij complete aanvragen in volgorde van ontvangst worden behandeld. Voor meer informatie kunnen belangstellenden alvast terecht op www.wachtnietopwater.nl/kansenregeling.

Onderzoek waterafvoer in binnenstad van Amsterdam

Begin november testte het waterschap Amstel Gooi hoe goed water weg kan lopen in de binnenstad van Amsterdam. Er is nu meer bekend over waar het water minder goed kan stromen doordat het ondiep is door bagger, er een smalle doorgang is of er voorwerpen in het water staan.  

Maar ook omdat er een smalle doorgang is of voorwerpen in het water staan. Door dit onderzoek kan Amsterdam zich nog beter voorbereiden op wateroverlast in de toekomst.

Gemaal Zeeburg gaat alleen aan als het waterpeil te hoog staat. In 2023 is het gemaal zeven keer aangezet en in 2024 tot nu toe 1 keer. De test op 5 november duurt van 08.00 tot 18.00 uur. Als het erg slecht weer is en de test niet door kan gaan, dan start het onderzoek op 12 november.

Als het hard regent, stroomt het water uit de omgeving van Amsterdam door de grachten, naar het IJ en via het Noordzeekanaal naar IJmuiden naar zee. Soms is dat niet genoeg en moet men Gemaal Zeeburg aanzetten om extra water weg te pompen. Daarom is het belangrijk dat het water makkelijk van de Amstel naar het gemaal kan stromen.

Nationaal Park Nieuw Land uniek door vele onderzoeken op het gebied moerassige ‘wetland’ natuur

Op vrijdag 8 november kwamen tientallen natuuronderzoekers en -beheerders samen in het provinciehuis in Lelystad voor de tweede editie van het jaarlijkse kennissymposiumNPNL. Dit keer met als thema Waterpeildynamiek als sturende factor voor beheer.

Wetenschappers gaven interessante lezingen over hun onderzoeken rondom het wisselende waterpeil in het nationaal park, de zogenoemde ‘wetlands’ van Nieuw Land.

Waarom vinden die vogels de natuur van Nieuw Land zo fijn? Omdat het waterpeil continu wisselt en daarmee de begroeiing en voedsel voor vogels precies bij hun menu of leefstijl past. Grote delen van de natuur in Nationaal Park Nieuw Land zijn moerasachtig. We noemen dat ‘wetlands’. In Nationaal Park Nieuw Land wordt veel kennis opgedaan over de ecologie van de wetlands, via de natuurontwikkeling zelf en het onderzoek naar de gevolgen. Dit verhaal laat zich niet eenvoudig vertellen voor een groot publiek. Het is technisch en complex van aard. Maar bezoekers ervaren wel de dynamiek van de natuur: landschappen die veranderen, eilanden die ontstaan, de kuddes heckrunderen en konikpaarden die zich door de ruigte bewegen. Het verhaal van de dynamische wetlands vertelt de bezoekers over de natuurlijke processen hierachter.

Vragen als; hoe reageert de natuur op veranderende omstandigheden? Wat kunnen we hiervan leren voor de ontwikkeling en het herstel van andere landschapsgebieden? Deze en andere vragen worden beantwoord door zes onderzoekers die dagelijks aan het werk zijn in Nationaal Park Nieuw Land. Bekijk het onderzoek op de website van Nationaal Park Nieuw Land.

Watergebruik gewassen stijgt flink

Een nieuwe studie door onderzoekers van de Universiteit Twente werpt licht op historische veranderingen in de hoeveelheid water die de mensheid verbruikt om 's werelds belangrijkste gewassen te verbouwen. De analyse toont aan dat ondanks de toenemende waterproductiviteit van gewassen, de totale hoeveelheid water die we verbruiken blijft groeien, wat de reeds bestaande talloze gerelateerde milieu- en sociaaleconomische problemen kan verergeren.

De studie kijkt naar 175 gewassen in de periode 1990-2019 in termen van hun groene en blauwe watervoetafdruk. Groen water verwijst naar water dat afkomstig is van regenval en blauw water dat afkomstig is van irrigatie en ondiep grondwater. "We moeten een onderscheid maken tussen deze twee watertypen, omdat ze verschillende rollen spelen in ecosystemen en de samenleving", zegt Oleksandr Mialyk, postdoctoraal onderzoeker bij de groep Multidisciplinair Waterbeheer.

Bijna 80 procent van de geanalyseerde gewassen had in 2019 minder water per ton nodig dan in 1990. Deze productiviteitswinsten waren echter onvoldoende om te voorkomen dat de wereldwijde totale watervoetafdruk van de gewasproductie toenam. Sinds 1990 met bijna 30%, een toename naar 1,55 biljoen m3 . "Onze schatting voor 2019 stond op 6,8 biljoen m3 voornamelijk groen water, wat neerkomt op ongeveer 2400 liter per persoon per dag", voegt Oleksandr Mialyk eraan toe.

Bijna 90 procent van de totale stijging vond plaats tussen 2000-2019, wat de auteurs koppelen aan drie belangrijke sociaaleconomische drijfveren. Ten eerste hebben de versnelde globalisering en economische groei de consumptie van verschillende geïmporteerde gewassen en plantaardige producten aanzienlijk doen toenemen. Ten tweede verschoof het wereldwijde dieet naar meer waterintensieve producten zoals dierlijke producten, gezoete dranken en suikerhoudend en vet voedsel. Ten derde hebben de energiezekerheid en groene agenda's van veel regeringen de productie van biobrandstoffen op basis van gewassen gestimuleerd.

Deze sociaal-economische veranderingen waren vooral gunstig voor de teelt van flexgewassen of gewassen die kunnen worden verwerkt tot veel uiteenlopende producten (voedsel, diervoeder, biobrandstoffen, enz.).  Deze gewassen stellen boeren, investeerders en verzekeraars in staat om de financiële risico's in verband met de productie van gewassen te verminderen, aangezien diverse eindgebruikersmarkten zorgen voor stabiele winsten en rendementen op investeringen. In combinatie met een actieve landbouwlobby is de productie van deze gewassen de afgelopen decennia snel toegenomen. Alleen al de drie grootste - oliepalmvruchten, sojabonen en maïs - kunnen bijvoorbeeld de helft van de totale toename van de totale watervoetafdruk van de gewasproductie tussen 1990-2019 verklaren.

India, China en de VS zijn volgens de studie de grootste waterverbruikers. De totale toename van de watervoetafdruk deed zich echter vooral voor in de tropen, wat vaak gepaard gaat met andere milieueffecten, waaronder ontbossing en verlies aan biodiversiteit. "Deze regio biedt optimale geografische omstandigheden voor de productie van gewassen, terwijl een gunstig landbouwbeleid investeringen van grote agrovoedingsbedrijven aantrekt", leggen de auteurs uit. Als gevolg hiervan specialiseerden sommige regio's zich steeds meer in een klein aantal waterintensieve gewassen, zoals oliepalmfruit in Indonesië of sojabonen en suikerriet in Brazilië.

Begrotingsvoorstel Hunze laat gematigde tariefstijging zien

Het dagelijks bestuur van waterschap Hunze en Aa’s koerst op een gematigde tariefstijging. Dit blijkt uit het voorstel voor de begroting voor 2025. Ons algemeen bestuur besluit op 6 november over de begroting 2025 en daarmee over de belastingtarieven voor volgend jaar.

In de voorgestelde begroting zijn de gevolgen terug te zien van inflatie en stijgende personeelskosten (vanwege CAO-afspraken en aanpassingen in sociale en pensioenpremies).

De omvang van de begroting bedraagt 106 miljoen euro. De belastingopbrengsten stijgen met 4,0% ten opzichte van 2024. Met de inzet van reserves (4,5 miljoen euro) worden tariefstijgingen in 2025 gedempt.

Het waterschap verwacht in 2025 circa 20 miljoen euro te investeren in verschillende projecten.

Met het belastinggeld van inwoners en ondernemers werken waterschappen aan voldoende, schoon en veilig water. Het belastinggeld wordt geïnd op basis van verschillende belastingtarieven. Daarbij is er een onderscheid tussen watersysteemheffingen en de zuiveringsheffing.

Europees Milieuagentschap: meer actie nodig om waterkwaliteit Europa te verbeteren

Het Europees Milieuagentschap (EEA) publiceerde op 15 oktober een overzicht van de staat van het water in Europa. In 2021 voldeed slechts 37% van de oppervlaktewateren aan de norm voor een goede ecologische toestand, terwijl volgens de Europese Kaderrichtlijn Water alle wateren hier in 2027 aan zouden moeten voldoen. Slechts 29% van de waterlichamen haalde de vereiste chemische kwaliteit. Dit blijkt uit gegevens uit 19 Europese landen, waaronder Nederland.

Volgens het EEA zijn er verschillen te zien in waterkwaliteit tussen de verschillende landen. In onder andere Duitsland en Nederland zijn meer wateren met een onvoldoende waterkwaliteit. Vewin herkent dit beeld. De kwaliteit van drinkwaterbronnen in Nederland staat in toenemende mate onder druk en is de afgelopen jaren niet significant verbeterd. Verontreinigingen afkomstig uit de landbouw, industrie en huishoudens zorgen ervoor dat de kwaliteit van drinkwaterbronnen eerder slechter wordt.

Het EEA schetst op basis van de staat van het water drie overkoepelende uitdagingen voor het toekomstig Europese waterbeheer; het beschermen en herstellen van aquatische ecosystemen, de ambitie van nulvervuiling verwezenlijken en de aanpassing aan waterschaarste, droogte en overstromingsrisico’s. Dit overzicht van de EEA laat volgens Vewin het belang zien van het door de Europese Commissie aangekondigde Water Resilience Initiative. Vewin zal hier zelf voorstellen voor doen, evenals via de Europese koepelorganisatie EurEau, om zo bij te dragen aan nieuwe voorstellen vanuit de Europese Commissie op het thema van waterweerbaarheid.

Afspraken tussen waterschappen, Rijk en netbeheerders

Minister Hermans van Klimaat en Groene Groei heeft op 5 november de eerste sectordeal netcongestie ondertekend met waterschappen en netbeheerders. Er zijn afspraken gemaakt om te zorgen dat zowel waterschappen als netbeheerders hun werk kunnen blijven uitvoeren, ondanks een groeiende elektriciteitsvraag. De waterschappen hebben steeds meer energie, netaansluitingen en transportcapaciteit nodig voor het drooghouden van Nederland en het zuiveren van rioolwater.

Netbeheerders kampen met beperkingen door netcongestie. Met de gemaakte afspraken zetten zij beiden stappen om tot oplossingen te komen.

Netcongestie raakt de groeicapaciteit van vele sectoren. De waterschappen zijn de eersten die een sectordeal netcongestie afsluiten met het Rijk en netbeheerders.

Waterschappen doen zoveel mogelijk aan energiebesparing, maar het gebruik neemt toch toe door klimaatverandering, hogere waterkwaliteitseisen en groei van de bevolking. Onder leiding van Gerard Schouw (aanjager Slim met Stroom) zijn afspraken gemaakt tussen het ministerie van Klimaat en Groene Groei, de Unie van Waterschappen en Netbeheer Nederland. Deze afspraken zullen de komende tijd door individuele waterschappen en netbeheerders uitgewerkt worden.

Definitieve plannen ter inzage voor 14 locaties herstel riviernatuur langs de Maas

Rijkswaterstaat werkt al geruime tijd aan het verbeteren van de ecologie van de Maas. Denk aan herstel van natuurvriendelijke oevers, beekmondingen en aanleg van nieuwe geulen. Maar de klus is nog niet klaar.

Tot eind 2027 staat er nog een en ander op de planning. Momenteel liggen de definitieve plannen voor 14 nieuwe locaties tussen Rijkel en Oeffelt langs de Zandmaas ter inzage.

De maatregelen zijn onderdeel van de Europese Kaderrichtlijn Water. Het doel: de kwaliteit van ons oppervlaktewater verbeteren, zodat de biodiversiteit toeneemt. Veel oorspronkelijke waterplanten, vissen en kleine diertjes zijn namelijk verdwenen langs de Maas of komen nog maar weinig voor. Dit komt deels doordat de mens het rivierenlandschap door de jaren heen flink heeft veranderd.

Op de 14 locaties worden met name geulen aangelegd, die meestal geïsoleerd in de uiterwaard liggen, los van de Maas. Ook de Oude Maasarm bij Heijen krijgt een ecologische impuls. Verder worden de mondingen van de Stepkensbeek en de Looise Graaf heringericht. Deze dienen van nature als kruispunten voor de waternatuur. Ze zijn belangrijk voor vissen als opgroei- en voortplantingsgebied.

De afgelopen jaren is al zo’n 100 km Maasoever ontdaan van de stenen versteviging. In de Zandmaas komt daar nu nog zo’n 2 km bij. De nieuwe natuurvriendelijke oevers zullen geleidelijk veranderen in rivierstrandjes met ondiep water, zoals die vroeger langs de Maas te vinden waren.

Plan van Aanpak voor duurzame bescherming van de Drentsche Aa als bron voor drinkwater

Gedeputeerde Staten van Drenthe hebben ingestemd met het Plan van Aanpak voor de duurzame bescherming van de Drentsche Aa als drinkwaterbron. In het Plan van Aanpak zijn aanbevelingen van de adviescommissie Vervolg-UPDA verwerkt. In zestien concrete maatregelen staat beschreven wie waarvoor aan de lat staat. De gezamenlijke overheden -provincie, gemeenten en waterschappen- dragen de zorg voor een robuuste en duurzame bron voor drinkwaterwinning van de Drentsche Aa. Met bijdragen van waterbedrijven en LTO en input van de gebiedspartners NMF en Staatsbosbeheer zetten we deze opgave voort.

Het oppervlaktewater van de Drentsche Aa wordt gebruikt voor de productie van drinkwater, met name voor de gemeente Groningen. De waterkwaliteit van deze bron moet voldoen aan de wettelijk vastgestelde kwaliteitsnormen. In 2016 is gestart met het Uitvoeringsprogramma oppervlaktewater Drentsche Aa (UPDA) met als inzet om in 2023 het aantal normoverschrijdingen terug te brengen naar maximaal 1 per jaar. Dit doel is niet gehaald, ondanks de positieve effecten van allerlei maatregelen en de goede samenwerking tussen diverse instanties en gebiedspartners. Een aanvullende strategie was nodig waarvoor de adviescommissie Vervolg-UPDA is ingesteld, die eind vorig jaar haar aanbevelingen heeft gedaan. Doel: kans op overschrijdingen van de norm aanzienlijk verkleinen. De aanbevelingen van de adviescommissie zijn de afgelopen periode besproken met alle gebiedspartners en nu verwerkt in een Plan van Aanpak.

Het advies van de commissie Vervolg-UPDA, met aanbevelingen voor een robuuste bescherming van de Drentsche Aa als bron voor drinkwater, is besproken met de gebiedspartners. Het doorzetten en opschalen van succesvolle projecten en het ondersteunen van initiatieven van onderop was daarbij het uitgangspunt. Naast het voortzetten van de samenwerking, gaan provincie, waterschap en gemeenten onderzoeken of en hoe ze het instrumentarium dat hen ter beschikking staat verder kunnen inzetten. Dit alles om ervoor te zorgen dat het oppervlaktewater niet of nauwelijks nog wordt belast met gewasbeschermingsmiddelen en andere verontreinigingen, zoals medicijnresten, vanuit het landelijk en stedelijk gebied.

De provincie pakt de regie om met de vele partners in het gebied het Plan van Aanpak uit te voeren. Hiermee wordt vervolg gegeven aan de jarenlange goede samenwerking. De afgelopen periode hebben gesprekken plaatsgevonden met de gebiedspartners en daaruit blijkt naast een grote betrokkenheid, ook een grote bereidheid om de Drentsche Aa als drinkwaterbron duurzaam blijvend te beschermen. Dit alles is terug te lezen in het Plan van Aanpak (verwijst naar een andere website).