Watergebruik gewassen stijgt flink

Een nieuwe studie door onderzoekers van de Universiteit Twente werpt licht op historische veranderingen in de hoeveelheid water die de mensheid verbruikt om 's werelds belangrijkste gewassen te verbouwen. De analyse toont aan dat ondanks de toenemende waterproductiviteit van gewassen, de totale hoeveelheid water die we verbruiken blijft groeien, wat de reeds bestaande talloze gerelateerde milieu- en sociaaleconomische problemen kan verergeren.

De studie kijkt naar 175 gewassen in de periode 1990-2019 in termen van hun groene en blauwe watervoetafdruk. Groen water verwijst naar water dat afkomstig is van regenval en blauw water dat afkomstig is van irrigatie en ondiep grondwater. "We moeten een onderscheid maken tussen deze twee watertypen, omdat ze verschillende rollen spelen in ecosystemen en de samenleving", zegt Oleksandr Mialyk, postdoctoraal onderzoeker bij de groep Multidisciplinair Waterbeheer.

Bijna 80 procent van de geanalyseerde gewassen had in 2019 minder water per ton nodig dan in 1990. Deze productiviteitswinsten waren echter onvoldoende om te voorkomen dat de wereldwijde totale watervoetafdruk van de gewasproductie toenam. Sinds 1990 met bijna 30%, een toename naar 1,55 biljoen m3 . "Onze schatting voor 2019 stond op 6,8 biljoen m3 voornamelijk groen water, wat neerkomt op ongeveer 2400 liter per persoon per dag", voegt Oleksandr Mialyk eraan toe.

Bijna 90 procent van de totale stijging vond plaats tussen 2000-2019, wat de auteurs koppelen aan drie belangrijke sociaaleconomische drijfveren. Ten eerste hebben de versnelde globalisering en economische groei de consumptie van verschillende geïmporteerde gewassen en plantaardige producten aanzienlijk doen toenemen. Ten tweede verschoof het wereldwijde dieet naar meer waterintensieve producten zoals dierlijke producten, gezoete dranken en suikerhoudend en vet voedsel. Ten derde hebben de energiezekerheid en groene agenda's van veel regeringen de productie van biobrandstoffen op basis van gewassen gestimuleerd.

Deze sociaal-economische veranderingen waren vooral gunstig voor de teelt van flexgewassen of gewassen die kunnen worden verwerkt tot veel uiteenlopende producten (voedsel, diervoeder, biobrandstoffen, enz.).  Deze gewassen stellen boeren, investeerders en verzekeraars in staat om de financiële risico's in verband met de productie van gewassen te verminderen, aangezien diverse eindgebruikersmarkten zorgen voor stabiele winsten en rendementen op investeringen. In combinatie met een actieve landbouwlobby is de productie van deze gewassen de afgelopen decennia snel toegenomen. Alleen al de drie grootste - oliepalmvruchten, sojabonen en maïs - kunnen bijvoorbeeld de helft van de totale toename van de totale watervoetafdruk van de gewasproductie tussen 1990-2019 verklaren.

India, China en de VS zijn volgens de studie de grootste waterverbruikers. De totale toename van de watervoetafdruk deed zich echter vooral voor in de tropen, wat vaak gepaard gaat met andere milieueffecten, waaronder ontbossing en verlies aan biodiversiteit. "Deze regio biedt optimale geografische omstandigheden voor de productie van gewassen, terwijl een gunstig landbouwbeleid investeringen van grote agrovoedingsbedrijven aantrekt", leggen de auteurs uit. Als gevolg hiervan specialiseerden sommige regio's zich steeds meer in een klein aantal waterintensieve gewassen, zoals oliepalmfruit in Indonesië of sojabonen en suikerriet in Brazilië.