Onderzoek waterafvoer in binnenstad van Amsterdam

Begin november testte het waterschap Amstel Gooi hoe goed water weg kan lopen in de binnenstad van Amsterdam. Er is nu meer bekend over waar het water minder goed kan stromen doordat het ondiep is door bagger, er een smalle doorgang is of er voorwerpen in het water staan.  

Maar ook omdat er een smalle doorgang is of voorwerpen in het water staan. Door dit onderzoek kan Amsterdam zich nog beter voorbereiden op wateroverlast in de toekomst.

Gemaal Zeeburg gaat alleen aan als het waterpeil te hoog staat. In 2023 is het gemaal zeven keer aangezet en in 2024 tot nu toe 1 keer. De test op 5 november duurt van 08.00 tot 18.00 uur. Als het erg slecht weer is en de test niet door kan gaan, dan start het onderzoek op 12 november.

Als het hard regent, stroomt het water uit de omgeving van Amsterdam door de grachten, naar het IJ en via het Noordzeekanaal naar IJmuiden naar zee. Soms is dat niet genoeg en moet men Gemaal Zeeburg aanzetten om extra water weg te pompen. Daarom is het belangrijk dat het water makkelijk van de Amstel naar het gemaal kan stromen.

Nationaal Park Nieuw Land uniek door vele onderzoeken op het gebied moerassige ‘wetland’ natuur

Op vrijdag 8 november kwamen tientallen natuuronderzoekers en -beheerders samen in het provinciehuis in Lelystad voor de tweede editie van het jaarlijkse kennissymposiumNPNL. Dit keer met als thema Waterpeildynamiek als sturende factor voor beheer.

Wetenschappers gaven interessante lezingen over hun onderzoeken rondom het wisselende waterpeil in het nationaal park, de zogenoemde ‘wetlands’ van Nieuw Land.

Waarom vinden die vogels de natuur van Nieuw Land zo fijn? Omdat het waterpeil continu wisselt en daarmee de begroeiing en voedsel voor vogels precies bij hun menu of leefstijl past. Grote delen van de natuur in Nationaal Park Nieuw Land zijn moerasachtig. We noemen dat ‘wetlands’. In Nationaal Park Nieuw Land wordt veel kennis opgedaan over de ecologie van de wetlands, via de natuurontwikkeling zelf en het onderzoek naar de gevolgen. Dit verhaal laat zich niet eenvoudig vertellen voor een groot publiek. Het is technisch en complex van aard. Maar bezoekers ervaren wel de dynamiek van de natuur: landschappen die veranderen, eilanden die ontstaan, de kuddes heckrunderen en konikpaarden die zich door de ruigte bewegen. Het verhaal van de dynamische wetlands vertelt de bezoekers over de natuurlijke processen hierachter.

Vragen als; hoe reageert de natuur op veranderende omstandigheden? Wat kunnen we hiervan leren voor de ontwikkeling en het herstel van andere landschapsgebieden? Deze en andere vragen worden beantwoord door zes onderzoekers die dagelijks aan het werk zijn in Nationaal Park Nieuw Land. Bekijk het onderzoek op de website van Nationaal Park Nieuw Land.

Watergebruik gewassen stijgt flink

Een nieuwe studie door onderzoekers van de Universiteit Twente werpt licht op historische veranderingen in de hoeveelheid water die de mensheid verbruikt om 's werelds belangrijkste gewassen te verbouwen. De analyse toont aan dat ondanks de toenemende waterproductiviteit van gewassen, de totale hoeveelheid water die we verbruiken blijft groeien, wat de reeds bestaande talloze gerelateerde milieu- en sociaaleconomische problemen kan verergeren.

De studie kijkt naar 175 gewassen in de periode 1990-2019 in termen van hun groene en blauwe watervoetafdruk. Groen water verwijst naar water dat afkomstig is van regenval en blauw water dat afkomstig is van irrigatie en ondiep grondwater. "We moeten een onderscheid maken tussen deze twee watertypen, omdat ze verschillende rollen spelen in ecosystemen en de samenleving", zegt Oleksandr Mialyk, postdoctoraal onderzoeker bij de groep Multidisciplinair Waterbeheer.

Bijna 80 procent van de geanalyseerde gewassen had in 2019 minder water per ton nodig dan in 1990. Deze productiviteitswinsten waren echter onvoldoende om te voorkomen dat de wereldwijde totale watervoetafdruk van de gewasproductie toenam. Sinds 1990 met bijna 30%, een toename naar 1,55 biljoen m3 . "Onze schatting voor 2019 stond op 6,8 biljoen m3 voornamelijk groen water, wat neerkomt op ongeveer 2400 liter per persoon per dag", voegt Oleksandr Mialyk eraan toe.

Bijna 90 procent van de totale stijging vond plaats tussen 2000-2019, wat de auteurs koppelen aan drie belangrijke sociaaleconomische drijfveren. Ten eerste hebben de versnelde globalisering en economische groei de consumptie van verschillende geïmporteerde gewassen en plantaardige producten aanzienlijk doen toenemen. Ten tweede verschoof het wereldwijde dieet naar meer waterintensieve producten zoals dierlijke producten, gezoete dranken en suikerhoudend en vet voedsel. Ten derde hebben de energiezekerheid en groene agenda's van veel regeringen de productie van biobrandstoffen op basis van gewassen gestimuleerd.

Deze sociaal-economische veranderingen waren vooral gunstig voor de teelt van flexgewassen of gewassen die kunnen worden verwerkt tot veel uiteenlopende producten (voedsel, diervoeder, biobrandstoffen, enz.).  Deze gewassen stellen boeren, investeerders en verzekeraars in staat om de financiële risico's in verband met de productie van gewassen te verminderen, aangezien diverse eindgebruikersmarkten zorgen voor stabiele winsten en rendementen op investeringen. In combinatie met een actieve landbouwlobby is de productie van deze gewassen de afgelopen decennia snel toegenomen. Alleen al de drie grootste - oliepalmvruchten, sojabonen en maïs - kunnen bijvoorbeeld de helft van de totale toename van de totale watervoetafdruk van de gewasproductie tussen 1990-2019 verklaren.

India, China en de VS zijn volgens de studie de grootste waterverbruikers. De totale toename van de watervoetafdruk deed zich echter vooral voor in de tropen, wat vaak gepaard gaat met andere milieueffecten, waaronder ontbossing en verlies aan biodiversiteit. "Deze regio biedt optimale geografische omstandigheden voor de productie van gewassen, terwijl een gunstig landbouwbeleid investeringen van grote agrovoedingsbedrijven aantrekt", leggen de auteurs uit. Als gevolg hiervan specialiseerden sommige regio's zich steeds meer in een klein aantal waterintensieve gewassen, zoals oliepalmfruit in Indonesië of sojabonen en suikerriet in Brazilië.

Begrotingsvoorstel Hunze laat gematigde tariefstijging zien

Het dagelijks bestuur van waterschap Hunze en Aa’s koerst op een gematigde tariefstijging. Dit blijkt uit het voorstel voor de begroting voor 2025. Ons algemeen bestuur besluit op 6 november over de begroting 2025 en daarmee over de belastingtarieven voor volgend jaar.

In de voorgestelde begroting zijn de gevolgen terug te zien van inflatie en stijgende personeelskosten (vanwege CAO-afspraken en aanpassingen in sociale en pensioenpremies).

De omvang van de begroting bedraagt 106 miljoen euro. De belastingopbrengsten stijgen met 4,0% ten opzichte van 2024. Met de inzet van reserves (4,5 miljoen euro) worden tariefstijgingen in 2025 gedempt.

Het waterschap verwacht in 2025 circa 20 miljoen euro te investeren in verschillende projecten.

Met het belastinggeld van inwoners en ondernemers werken waterschappen aan voldoende, schoon en veilig water. Het belastinggeld wordt geïnd op basis van verschillende belastingtarieven. Daarbij is er een onderscheid tussen watersysteemheffingen en de zuiveringsheffing.

Europees Milieuagentschap: meer actie nodig om waterkwaliteit Europa te verbeteren

Het Europees Milieuagentschap (EEA) publiceerde op 15 oktober een overzicht van de staat van het water in Europa. In 2021 voldeed slechts 37% van de oppervlaktewateren aan de norm voor een goede ecologische toestand, terwijl volgens de Europese Kaderrichtlijn Water alle wateren hier in 2027 aan zouden moeten voldoen. Slechts 29% van de waterlichamen haalde de vereiste chemische kwaliteit. Dit blijkt uit gegevens uit 19 Europese landen, waaronder Nederland.

Volgens het EEA zijn er verschillen te zien in waterkwaliteit tussen de verschillende landen. In onder andere Duitsland en Nederland zijn meer wateren met een onvoldoende waterkwaliteit. Vewin herkent dit beeld. De kwaliteit van drinkwaterbronnen in Nederland staat in toenemende mate onder druk en is de afgelopen jaren niet significant verbeterd. Verontreinigingen afkomstig uit de landbouw, industrie en huishoudens zorgen ervoor dat de kwaliteit van drinkwaterbronnen eerder slechter wordt.

Het EEA schetst op basis van de staat van het water drie overkoepelende uitdagingen voor het toekomstig Europese waterbeheer; het beschermen en herstellen van aquatische ecosystemen, de ambitie van nulvervuiling verwezenlijken en de aanpassing aan waterschaarste, droogte en overstromingsrisico’s. Dit overzicht van de EEA laat volgens Vewin het belang zien van het door de Europese Commissie aangekondigde Water Resilience Initiative. Vewin zal hier zelf voorstellen voor doen, evenals via de Europese koepelorganisatie EurEau, om zo bij te dragen aan nieuwe voorstellen vanuit de Europese Commissie op het thema van waterweerbaarheid.

Afspraken tussen waterschappen, Rijk en netbeheerders

Minister Hermans van Klimaat en Groene Groei heeft op 5 november de eerste sectordeal netcongestie ondertekend met waterschappen en netbeheerders. Er zijn afspraken gemaakt om te zorgen dat zowel waterschappen als netbeheerders hun werk kunnen blijven uitvoeren, ondanks een groeiende elektriciteitsvraag. De waterschappen hebben steeds meer energie, netaansluitingen en transportcapaciteit nodig voor het drooghouden van Nederland en het zuiveren van rioolwater.

Netbeheerders kampen met beperkingen door netcongestie. Met de gemaakte afspraken zetten zij beiden stappen om tot oplossingen te komen.

Netcongestie raakt de groeicapaciteit van vele sectoren. De waterschappen zijn de eersten die een sectordeal netcongestie afsluiten met het Rijk en netbeheerders.

Waterschappen doen zoveel mogelijk aan energiebesparing, maar het gebruik neemt toch toe door klimaatverandering, hogere waterkwaliteitseisen en groei van de bevolking. Onder leiding van Gerard Schouw (aanjager Slim met Stroom) zijn afspraken gemaakt tussen het ministerie van Klimaat en Groene Groei, de Unie van Waterschappen en Netbeheer Nederland. Deze afspraken zullen de komende tijd door individuele waterschappen en netbeheerders uitgewerkt worden.

Definitieve plannen ter inzage voor 14 locaties herstel riviernatuur langs de Maas

Rijkswaterstaat werkt al geruime tijd aan het verbeteren van de ecologie van de Maas. Denk aan herstel van natuurvriendelijke oevers, beekmondingen en aanleg van nieuwe geulen. Maar de klus is nog niet klaar.

Tot eind 2027 staat er nog een en ander op de planning. Momenteel liggen de definitieve plannen voor 14 nieuwe locaties tussen Rijkel en Oeffelt langs de Zandmaas ter inzage.

De maatregelen zijn onderdeel van de Europese Kaderrichtlijn Water. Het doel: de kwaliteit van ons oppervlaktewater verbeteren, zodat de biodiversiteit toeneemt. Veel oorspronkelijke waterplanten, vissen en kleine diertjes zijn namelijk verdwenen langs de Maas of komen nog maar weinig voor. Dit komt deels doordat de mens het rivierenlandschap door de jaren heen flink heeft veranderd.

Op de 14 locaties worden met name geulen aangelegd, die meestal geïsoleerd in de uiterwaard liggen, los van de Maas. Ook de Oude Maasarm bij Heijen krijgt een ecologische impuls. Verder worden de mondingen van de Stepkensbeek en de Looise Graaf heringericht. Deze dienen van nature als kruispunten voor de waternatuur. Ze zijn belangrijk voor vissen als opgroei- en voortplantingsgebied.

De afgelopen jaren is al zo’n 100 km Maasoever ontdaan van de stenen versteviging. In de Zandmaas komt daar nu nog zo’n 2 km bij. De nieuwe natuurvriendelijke oevers zullen geleidelijk veranderen in rivierstrandjes met ondiep water, zoals die vroeger langs de Maas te vinden waren.

Plan van Aanpak voor duurzame bescherming van de Drentsche Aa als bron voor drinkwater

Gedeputeerde Staten van Drenthe hebben ingestemd met het Plan van Aanpak voor de duurzame bescherming van de Drentsche Aa als drinkwaterbron. In het Plan van Aanpak zijn aanbevelingen van de adviescommissie Vervolg-UPDA verwerkt. In zestien concrete maatregelen staat beschreven wie waarvoor aan de lat staat. De gezamenlijke overheden -provincie, gemeenten en waterschappen- dragen de zorg voor een robuuste en duurzame bron voor drinkwaterwinning van de Drentsche Aa. Met bijdragen van waterbedrijven en LTO en input van de gebiedspartners NMF en Staatsbosbeheer zetten we deze opgave voort.

Het oppervlaktewater van de Drentsche Aa wordt gebruikt voor de productie van drinkwater, met name voor de gemeente Groningen. De waterkwaliteit van deze bron moet voldoen aan de wettelijk vastgestelde kwaliteitsnormen. In 2016 is gestart met het Uitvoeringsprogramma oppervlaktewater Drentsche Aa (UPDA) met als inzet om in 2023 het aantal normoverschrijdingen terug te brengen naar maximaal 1 per jaar. Dit doel is niet gehaald, ondanks de positieve effecten van allerlei maatregelen en de goede samenwerking tussen diverse instanties en gebiedspartners. Een aanvullende strategie was nodig waarvoor de adviescommissie Vervolg-UPDA is ingesteld, die eind vorig jaar haar aanbevelingen heeft gedaan. Doel: kans op overschrijdingen van de norm aanzienlijk verkleinen. De aanbevelingen van de adviescommissie zijn de afgelopen periode besproken met alle gebiedspartners en nu verwerkt in een Plan van Aanpak.

Het advies van de commissie Vervolg-UPDA, met aanbevelingen voor een robuuste bescherming van de Drentsche Aa als bron voor drinkwater, is besproken met de gebiedspartners. Het doorzetten en opschalen van succesvolle projecten en het ondersteunen van initiatieven van onderop was daarbij het uitgangspunt. Naast het voortzetten van de samenwerking, gaan provincie, waterschap en gemeenten onderzoeken of en hoe ze het instrumentarium dat hen ter beschikking staat verder kunnen inzetten. Dit alles om ervoor te zorgen dat het oppervlaktewater niet of nauwelijks nog wordt belast met gewasbeschermingsmiddelen en andere verontreinigingen, zoals medicijnresten, vanuit het landelijk en stedelijk gebied.

De provincie pakt de regie om met de vele partners in het gebied het Plan van Aanpak uit te voeren. Hiermee wordt vervolg gegeven aan de jarenlange goede samenwerking. De afgelopen periode hebben gesprekken plaatsgevonden met de gebiedspartners en daaruit blijkt naast een grote betrokkenheid, ook een grote bereidheid om de Drentsche Aa als drinkwaterbron duurzaam blijvend te beschermen. Dit alles is terug te lezen in het Plan van Aanpak (verwijst naar een andere website).

Provincie Utrecht neemt nieuw elektrisch werkschip in gebruik

De provincie Utrecht heeft donderdag 31 oktober een nieuw, duurzaam werkschip in gebruik genomen. Het werkschip, genaamd de Eem Surveyor, wordt gebruikt voor inspectie en schouw van de Utrechtse vaarwegen, het opvolgen van meldingen en calamiteiten en het uitvoeren van incidenteel klein onderhoud, zoals het vrij bevaarbaar houden van de vaarwegen.

De Eem Surveyor (een verwijzing naar haar functie als verkenner van rivier de Eem) vervangt het huidige werkschip De Birkt, dat de afgelopen 40 jaar trouwe dienst heeft gedaan voor de provincie. Dit 100 jaar oude, door een dieselmotor aangedreven, schip heeft inmiddels echter het einde van zijn levensduur ruimschoots bereikt en wordt nu vervangen door de duurzamere opvolger.

De provincie Utrecht kiest hiermee voor een volledig elektrisch aangedreven werkschip op accu’s.

Het nieuwe werkschip is na een voorbereidingstraject van zo’n vier jaar ontwikkeld en gebouwd door projectbureau Maritime Developers en Groeneveldt Marine Construction B.V. uit Hendrik Ido Ambacht. Tijdens het voorbereidingstraject is goed en constructief samengewerkt met collega’s van de provincie Overijssel.