Waterkwaliteit meten in de achtertuin

Benieuwd naar de waterkwaliteit van de vijver, sloot, beek of plas in de buurt of achtertuin? Wageningen University lanceert op Earth Day (22 april) een systeem waarmee middelbare scholieren de waterkwaliteit kunnen bepalen aan de hand van de dieren die zij in het water vangen.

De meeste oppervlakte wateren voldoen niet aan de gewenste kwaliteit zoals de Europese richtlijn die voorschrijft.  Dat komt door de geringe biologische kwaliteit, aldus het Compendium voor de Leefomgeving. In het water van onze sloten en beken leven verschillende soorten ongewervelde dieren. Wanneer het water voedselrijk is zijn er grote aantallen slakken te vinden, in poeltjes zonder vissen komen de larven van de steekmug voor. De kennis over de omstandigheden waarin waterdieren leven, kan gebruikt worden om een oordeel over de waterkwaliteit te geven. De aanwezigheid van dieren als bloedzuigers en wormen geeft aan dat de kwaliteit matig of slecht is, terwijl dieren als eendagsvliegen, schrijvertjes en nimfen van glazenmakers indicatief zijn voor heel schoon water. Waterprofessionals passen zulke kennis al toe.

Onderzoekers van Wageningen University hebben nu een eenvoudig systeem ontwikkeld dat goed bruikbaar is op bijvoorbeeld middelbare scholen. Zij kunnen hiermee de waterkwaliteit in de buurt in kaart te brengen. Maar ook de vijver in de eigen tuin is ermee te beoordelen. De met een schepnet gevangen waterdieren worden op naam gebracht met een Zoekkaart. Er zijn zo’n 45 verschillende soorten waterdieren te onderscheiden. Het invullen van de gevonden dieren met hun aantallen in een Excel bestand levert meteen een uitspraak op over de waterkwaliteit (zeer slecht, slecht, matig, goed, uitstekend). Om tot een betrouwbare uitspraak te komen moeten minstens 50 dieren gevangen worden. Die kunnen daarna weer levend en wel worden teruggezet.

Het systeem is ontwikkeld voor GLOBE, een onderwijsprogramma rond wetenschap en milieu. Leerlingen op meer dan 28.000 scholen in 113 landen verzamelen in samenwerking met wetenschappers gegevens over het mondiale milieu. De wetenschappers maken op hun beurt gebruik van de gegevens die door de scholieren zijn verzameld. Dit stimuleert de leerlingen om nauwkeurig de metingen te doen en bovendien raken zij actief betrokken bij milieuvraagstukken.

Op woensdag 22 april 2015 viert GLOBE het 20-jarige bestaan. De Nederlandse tak van GLOBE organiseert die dag diverse workshops. In een van de workshops presenteert de Wageningse onderzoeker Edwin Peeters het ontwikkelde beoordelingssysteem. Hij treedt op als Waterwetenschapper voor GLOBE.