Nieuwe techniek bij rioolwaterzuivering Winterswijk voor schoner water in de beek

Waterschap Rijn en IJssel breidt de rioolwaterzuivering in Winterswijk uit. Dankzij een nieuwe techniek kunnen we het afvalwater nog schoner maken. Deze techniek verwijdert ook medicijnresten, ammonium en fosfaat. Het schoongemaakte water gaat naar de Groenlose Slinge. Hierdoor valt de beek in de zomer niet droog én wordt het water in de beek schoner. Dit is goed voor de planten en dieren die er leven.

De nieuwe techniek is een combinatie van ozon en belucht actief-koolfiltratie. Deze extra ‘stap’ vindt plaats aan het einde van het bestaande zuiveringsproces. Dit gebeurt door het water eerst met ozon te behandelen. Daarna wordt het water in acht grote tanks met actief-kool gefilterd. Hierdoor worden medicijnresten, ammonium en fosfor beter verwijderd. Zo wordt het gezuiverde water nog veel schoner en dus ook de beken en rivieren waar dit gezuiverde water heen gaat.  

Deze week zijn nieuwe tanks geplaatst. De werkzaamheden zijn naar verwachting begin 2025 klaar. Voor de ontwikkeling van de waterzuivering werkt het waterschap samen met Aan de Stegge, Pannenkoek GWW, Nijhuis Saur Industries, Moekotte en Witteveen en Bos. Zij werken samen in de Combinatie Lokaal Circulair Water.

Daarnaast maakt het waterschap een ontwerp voor een natuurlijke nazuivering. Planten en bodem hebben een natuurlijke zuiverende werking in het oppervlaktewater. Daardoor kunnen ze de laatste ammoniumresten verwijderen en krijgt het water weer genoeg zuurstof. De natuurlijke nazuivering ligt naast het terrein van de waterzuivering.  

De concentratie medicijnresten in het water van de beken rond Winterswijk is hoger dan op andere plekken. Ook de effecten op het waterleven zijn groter. Dit bleek uit onderzoek van het waterschap. Het waterschap past daarom niet alleen de zuivering in Winterswijk aan, maar onderneemt ook actie met andere organisaties. Zo geeft het Streekziekenhuis Koningin Beatrix (SKB) vanaf 3 juni 2024 plaszakken uit. Patiënten die een CT-scan met contrastvloeistof ondergaan, krijgen vier plaszakken aangeboden. Door de plas op te vangen komt er geen contrastvloeistof in het rioolwater terecht, en dus ook niet in de natuur. Contractvloeistoffen horen niet thuis in de natuur en zijn niet biologisch afbreekbaar. Deze zijn ook niet met normale zuiveringstechnieken uit het rioolwater te halen.  

Op dit moment halen we ongeveer de helft van de medicijnresten uit het afvalwater. Met het verbeteren van de zuivering en de plaszakken kunnen we 70 tot 80 procent van de medicijnresten verwijderen.  

De waterzuivering werkt het best bij een zo constant mogelijke aanvoer van afvalwater. Om dit te bereiken werkt het waterschap samen met de gemeente Winterswijk aan het verbeteren van het watertransport met ‘slimme gemalen’. De technologie van deze gemalen zorgt ervoor dat het water indien nodig gebufferd wordt in het gemeentelijk riool en geleidelijk naar de waterzuivering gepompt wordt.  

Met de verbeteringen aan de waterzuivering in Winterswijk dragen het waterschap en partners bij aan de Kaderrichtlijn Water (KRW). In de KRW staan de Europese doelen voor schoon water.

Belangrijke stap in Hoogwaterveiligheidsproject ‘Ruimte voor de Maas bij Oeffelt’

Provincie Noord-Brabant en de Provincie Limburg starten samen met verschillende partners met de aanpak van het ‘flessenhalsprobleem’ bij Oeffelt. Hierbij houden zij rekening met de landschappelijke inpassing in het kleinschalige UNESCO Maasheggengebied. De aanpak zorgt ervoor dat het waterpeil in Oeffelt 20 centimeter zakt in tijden van hoogwater. Alle betrokken regionale partijen en het ministerie van Infrastructuur en Water (IenW) over het ontwerp, ook wel de voorkeursvariant (VKV). Ook is bekend wie wat financieel bijdraagt. Het project moet in 2028 afgerond zijn.

Bij Oeffelt is de Maas door de fundamenten van de provinciale weg en de voormalige spoorlijn (het Duits Lijntje) versmald. Hierdoor is een zogenoemde ‘flessenhals’ in de Maas ontstaan. Deze stuwt het water op, wat bij extreem hoge waterstanden kan leiden tot overstromingen. Het project ‘Ruimte voor de Maas bij Oeffelt' moet ervoor zorgen dat het bij hoogwater de waterstand bij Oeffelt 20 centimeter zakt, zodat ook bij extreem hoogwater het overstromingsgevaar afneemt. Om dit te halen, richten de partners het deel tussen de winterdijk en de bedding van de Maas (ook wel uiterwaard) opnieuw in. Ook komt er een nieuwe brug. De ingreep heeft effect tot in Venlo.

Het water uit de Maas kan straks beter haar weg vinden doordat er een opening van 250 meter in het schuine oplopende deel van de provinciale weg N264 en het ‘Duits Lijntje’ richting de brug over de Maas komt. Over deze opening komt de nieuwe brug.

De aanpak heeft oog voor cultuurhistorische elementen in het gebied. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de Maasheggen, het voormalig ‘Duits lijntje’ en de kazematten (een soort bunkers). “Als gemeente zijn we blij dat er een ontwerp ligt dat de instemming heeft van alle betrokken partijen, maar minstens zo belangrijk is dat het goed landt in de omgeving. Op het gebied van natuur blijft het cultuurhistorische UNESCO-Maasheggenlandschap behouden en wordt het versterkt. Dit gebeurt onder meer door de verbeterde ecologische inrichting van de nieuw aan te leggen weerd, door de aanleg van nieuwe heggen en het creëren van nieuw leefgebied voor de das. Ook is er ruimte voor recreatie”, aldus Antoinette Maas, wethouder Duurzaamheid, Natuur en Mobiliteit bij de gemeente Land van Cuijk.

In 2021 is de planuitwerkingsfase van het project gestart. In deze fase is verder gewerkt aan het voorkeursalternatief uit de verkenningsfase. Deze is verder uitgewerkt in een ontwerp of voorkeursvariant (VKV). De partners hebben daarbij gekeken naar milieueffecten, kosten, of het te realiseren is en of er voldoende steun voor het ontwerp is. Het totale budget voor het project is 50,75 miljoen euro. Het Rijk neemt de kosten voor het beheer en onderhoud van de brug en uiterwaard voor haar rekening. De partners dragen de kosten voor indexatie en risico’s en hebben hierover duidelijke afspraken gemaakt. De provincie is na oplevering van het project eigenaar van de brug.

Vitens zet digital twin in om beschikbare hoeveelheid water en storingen te beheren

Vitens, leverancier van drinkwater aan zo’n 5,9 miljoen klanten in Nederland, maakt gebruik van een digital twin om het complexe leidingnet en de hoeveelheid water te beheren. Water is een eerste levensbehoefte, maar er wordt steeds meer gevraagd van het 48.000 kilometer lange leidingnet op het gebied van waterverbruik en onderhoud. Vitens ontwikkelde daarom een digital twin met ArcGIS-software van Esri, waarmee het actuele en toekomstige inzicht in de hoeveelheid water en mogelijke storingen werd verbeterd.

Vitens is actief in de provincies Friesland, Overijssel, Gelderland, Flevoland en Utrecht. Het waterbedrijf beheert een enorm leidingnetwerk waar miljoenen Nederlanders van afhankelijk zijn. Anders dan bij energiebedrijven beschikt het bedrijf echter niet over slimme meters en ook het aantal meetpunten is gelimiteerd. Desondanks wil Vitens weten hoeveel water beschikbaar is, mogelijke storingen lokaliseren en weten wat de gevolgen zijn van onderhoudswerkzaamheden of lekkages.  

Op basis van locatie-informatie werd met ArcGIS-software een digital twin gecreëerd, een exacte virtuele representatie van het waterleidingnetwerk, met inbegrip van fysieke objecten, processen, relaties en gedrag. Deze digital twin stelt Vitens in staat een beter inzicht te krijgen van het actuele beeld. Ook kan het bedrijf met de digital twin voorspellingen maken op basis van voorgenomen scenario's met een afwijkingsmarge van ongeveer vijf procent. Met deze berekeningen kan Vitens beter monitoren, plannen, intern communiceren en samenwerken.  
 
Om het proces van drinkwaterverdeling nog verder te optimaliseren, ging Vitens aan de slag met de agile scrum-werkmethode ten aanzien van de digital twin-applicatie. Daarbij werken een multidisciplinair team vanuit de hele organisatie en twee ontwikkelaars van Esri samen in sprints van drie weken. Aan het eind van elke sprint kan worden bijgestuurd waar nodig. Omdat de applicatie in de cloud draait, is deze snel en schaalbaar. De digital twin-applicatie is modulair gebouwd en kan altijd gebruikt worden, ook als deze in ontwikkeling is.

Vitens beschikt ook over een digital twin voor de productiebedrijven. Het bedrijf wil de beide twins koppelen, zodat er inzicht is in water vanaf de productie tot de eindgebruiker. Op deze manier werkt het steeds meer toe naar een datagedreven watervoorziening om nu en in de toekomst altijd betrouwbaar drinkwater te kunnen leveren.

Een veilige dijk voor Marken

Rijkswaterstaat bouwt samen met aannemerscombinatie Hof op Marken aan een nieuwe, toekomstbestendige dijk aan de westzijde en zuidzijde van Marken. Dankzij de bekleding en stabiele opbouw beschermt de dijk Marken de komende 50 jaar tegen hoogwater. Hoe dat werkt, leggen we hier uit.

De buitenberm loopt flauw op en is bekleed met stortsteen (grote brokken natuursteen). Dit breekt de golven. Ook slaan de golven minder snel over de dijk. Daarnaast beschermt deze opbouw tegen het wegspoelen van de ondergrond.

De versterkte dijk is opgebouwd uit meerdere zandlagen, stortsteen en zetsteen. Door deze opbouw is de versterkte dijk direct na oplevering zeer sterk.


De nieuwe dijk is breder en daardoor ook stabieler. Door de breedte spoelt er ook niet zo snel water over de dijk.

Het buitentalud is bekleed met zetsteen. Deze regelmatige stukken steen beschermen de dijk tegen aantasting door golven en hoogwater.

Het binnentalud en de binnenberm zijn bekleed met klei en gras. Hierdoor is de dijk beter bestand tegen water en weersomstandigheden.

Subsidie voor biodiversiteit en waterkwaliteit op tuin- en landbouwgronden

Bomen, voederhagen, sloten en poelen. Het zijn allemaal landschapselementen die een positieve bijdrage leveren aan de biodiversiteit en de waterkwaliteit op tuin- en landbouwgronden. Met als resultaat een meer duurzame en natuurinclusieve tuin- en landbouw.

Vanaf 4 september 2024 kunnen land- en tuinbouwers in het kader van het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid subsidie investeren in zulke landschapselementen met de subsidieregeling ‘Investeringen in biodiversiteit en waterkwaliteit op landbouwbedrijven’. Dat heeft GS besloten op 18 juni.

Deze subsidie is bedoeld voor het stimuleren van  biodiversiteit en het verbeteren van waterkwaliteit. Zo zorgt de aanleg van een sloot in combinatie met een natuurvriendelijke oever en een kruidenrijke rand voor een goede habitat voor planten en insecten. En die zijn vervolgens onmisbaar als schuilplek en voedsel voor boerenlandvogels als de grutto en de kievit.

Maar er is ook een andere kant; een kant die goed is voor het agrarisch bedrijf. Landschapselementen als bomen en struiken zijn fijne schaduwplekken voor het vee. Voederhagen zorgen voor een gevarieerd en gezond dieet voor de dieren. En bij het aanleggen van poelen en sloten verbetert de waterkwaliteit van het perceel. Daar liggen dus kansen om de natuur een handje te helpen én om de bedrijfsvoering door te ontwikkelen en te verduurzamen. Daarvoor kan deze subsidie een extra steun in de rug zijn.