Doorspoelen HCH-concentratie uit Twentekanaal

Rijkswaterstaat heeft samen met de betrokken instanties besloten om het Twentekanaal door te spoelen in verband met de verhoogde concentratie HCH (Hexachloorcyclohexaan). In het Twentekanaal zijn eerder dit jaar verhoogde concentraties HCH gemeten, die met het doorspoelen worden verdund. Het Twentekanaal is cruciaal voor de waterhuishouding van Oost-Nederland.

Het Twentekanaal is cruciaal voor de waterhuishouding van Oost-Nederland. Om het watersysteem in drogere perioden op peil te houden, kunnen de waterschappen op een aantal locaties water inlaten vanuit het Twentekanaal. Hiermee komt water beschikbaar voor natuur en landbouw, de drinkwatervoorziening, stedelijk gebied en wordt schade voorkomen aan de dijken, watergangen en gebouwen. Drinkwaterbedrijf Vitens pompt geen oppervlaktewater direct op uit het Twentekanaal voor de drinkwatervoorziening. Iedereen in de regio kan dus schoon en gezond drinkwater blijven gebruiken.

De inlaten langs het Twentekanaal zijn nu nog gesloten, omdat er voldoende water is gevallen in de afgelopen periode. De verwachting voor de komende weken is dat het warmer wordt en het minder vaak regent, waardoor de watervraag in het gebied achter de inlaten toeneemt. De natuur, landbouw en de drinkwaterwinning zijn afhankelijk van schoon water, wat op dit moment vanuit het Twentekanaal onvoldoende is. Rijkswaterstaat zet zich als beheerder van de Twentekanalen in om water te leveren dat voldoet aan de waterkwaliteitsnormen. Het onderzoek naar de oorzaak van de verhoogde concentratie HCH loopt nog. Pas als de oorzaak is achterhaald kan dit worden aangepakt. Om dit groeiseizoen zoveel mogelijk aan de watervraag te kunnen voldoen, hebben Rijkswaterstaat en de betrokken instanties besloten om het Twentekanaal eenmalig door te spoelen.

Bij het doorspoelen zal de verontreiniging in concentratie afnemen in het Twentekanaal en richting IJsselmeer steeds verder verdunnen. Zodra het water in het Twentekanaal weer voldoet aan de oppervlaktewaterkwaliteitsnorm kunnen de inlaten zonder risico worden geopend. Het doorspoelen duurt ongeveer twee tot drie weken. Via gemaal Eefde wordt water uit de IJssel omhoog gepompt. Vervolgens stroomt het water via Delden-Almelo-Kanaal Almelo De Haandrik-Vecht- Zwarte Water naar het IJsselmeer. Inwoners en de scheepvaart ondervinden geen overlast van het doorspoelen.

In het Twentekanaal tussen sluis Delden en sluis Hengelo zijn eerder dit jaar verhoogde concentraties HCH gemeten. HCH komt in lagere concentraties al langer voor in het Twentekanaal vanwege bekende bodemverontreinigingen. Er is nu echter sprake van een verhoogde concentratie. De verontreinigingen bereiken het Twentekanaal via het grondwater. HCH is ontstaan tijdens de productie van Lindaan. Lindaan is een bestrijdingsmiddel dat van 1948 tot 1952 is geproduceerd in een voormalige fabriek van Stork-Chemie.

Rijkswaterstaat, Gemeente Hengelo, de waterschappen Vechtstromen, Rijn en IJssel, Drents Overijsselse Delta, drinkwaterbedrijf Vitens en provincie Overijssel trekken samen op. De inschatting is dat het Twentekanaal gedurende twee tot drie weken wordt doorgespoeld. De monitoringsgegevens zullen uitwijzen of het water na die tijd schoon genoeg is. De inlaten worden pas geopend wanneer de waterkwaliteit voldoende is.

Tijdelijke innamestop spaarbekkens Biesbosch

Evides Waterbedrijf is uit voorzorg tijdelijk gestopt met de inname van water uit de rivier de Maas in de Biesbosch spaarbekkens. Dit doet men omdat een verhoogde hoeveelheid bestrijdingsmiddelen in het Maaswater is gemweten. De innamestop is conform protocol om de waterkwaliteit in de spaarbekkens te kunnen blijven garanderen.

Het waterkwaliteitslaboratorium Aqualab Zuid gaat bij het innamepunt Bergsche Maas diverse extra monsters nemen van onze bron de Maas. Op basis van de resultaten van de analyses, wordt beoordeeld wanneer de inname van water hervat zal worden.

Ondanks de innamestop kunnen we gewoon doorgaan met het maken van drinkwater. Via de spaarbekkens in de Biesbosch beschikt Evides namelijk over een watervoorraad waarmee ze meer dan twee maanden drinkwater kan leveren.

Bestrijdingsmiddelen en andere zeer zorgwekkende stoffen horen niet thuis in het milieu. Evides maakt zich al jaren zorgen over de toenemende druk op de kwaliteit van de oppervlaktewaterbronnen. Deze kwaliteit verslechtert door vervuiling vanuit landbouw, industrie en huishoudens. Afgesproken doelen (Kaderrichtlijn Water) lijken niet gehaald te worden.

Rioolwaterzuivering haalt weer meer stikstof en fosfor uit afvalwater

In 2022 zuiverden Nederlandse rioolwaterzuiveringsinstallaties 1,81 miljard kubieke meter rioolwater. Dat zijn meer dan 70 duizend olympische zwembaden gevuld met water. De installaties haalden weer meer stikstof en fosfor uit het afvalwater. Ook was de restlozing op het oppervlaktewater voor deze stoffen lager dan in 2021. De restlozing van medicijnresten neemt langzaam toe, evenredig met de vergrijzing en bevolkingsaanwas. Dit blijkt uit cijfers van het CBS en de Emissieregistratie.

De 313 rioolwaterzuiveringsinstallaties in ons land zuiverden in 2022 bijna 8 procent minder rioolwater dan een jaar eerder. De daling hangt samen met de droogte; er viel gemiddeld 11 procent minder neerslag dan in 2021 en dus werd er minder hemelwater afgevoerd naar het riool.

Rioolwaterzuiveringsinstallaties proberen zoveel mogelijk stikstof en fosfor uit het afvalwater te verwijderen om zo vermesting van het oppervlaktewater te voorkomen. In 2022 werd 86 procent van de aangevoerde stikstofverbindingen (92 miljoen kilogram) verwijderd, dat is 1,4 procentpunt meer dan in 2021. Ook werd 88 procent van de aangevoerde fosforverbindingen (12,9 miljoen kilogram) uit het afvalwater gezuiverd, iets meer dan een jaar eerder.

Nog nooit waren deze zuiveringsrendementen zo hoog. Dit is mede het gevolg van de voortgaande verbeteringen in het zuiveringsproces maar ook van het lagere volume afvalwater, waardoor de waterzuiveringsinstallaties beter functioneerden.

De restlozing van stikstof (13 miljoen kilogram) was in 2022 bijna 10 procent lager dan een jaar eerder. Van fosfor daalde de restlozing vanuit de rioolwaterzuiveringsinstallaties met ruim 4 procent naar 1,6 miljoen kilogram.

In 2022 waren de restlozingen vanuit rioolwaterzuivering voor zink (69 duizend kilogram) en koper (9 duizend kilogram) respectievelijk 2 procent en 10 procent lager dan in 2021. De zuiveringsrendementen van zink en koper schommelen de laatste jaren rond de 83 procent respectievelijk 93 procent.

Galecopperbrug toch open voor verkeer

De Galecopperbrug in de A12 bij Utrecht is zaterdag 27 en zondag 28 juli 2024 richting Arnhem gewoon open voor het verkeer. De hijswerkzaamheden van afgelopen weekend verliepen voorspoediger dan gepland, waardoor de laatste 2 afsluitingen niet meer nodig zijn.

Zaterdag 20 en zondag 21 juli 2024 zijn er buizen bevestigd aan de oostelijke toren van de Galecopperbrug in de A12 richting Arnhem. Hier lopen straks de nieuwe stalen kabels doorheen. Aanvankelijk zouden 27 en 28 juli 2 van de 4 buizen worden geplaatst.

Omdat de werkzaamheden vlot verliepen, konden hoofdaannemer KWS en tuispecialist Freyssinet alle 4 de buizen bevestigen en zo het hijswerk in 1 weekend afronden.

Voor 2024 zijn er, voor zover nu bekend, geen dagafsluitingen meer van de Galecopperbrug richting Arnhem. De meeste werkzaamheden voeren we overdag uit, terwijl het verkeer over de brug kan blijven rijden. Wel zijn er dit jaar nog verschillende nachtafsluitingen. De meest actuele planning hiervan is te vinden op de website van de Galecopperbrug.

Nieuwe techniek RWZI Winterswijk voor schoner water in de beek

De rioolwaterzuivering in Winterswijk wordt uitgebreid. Dankzij een nieuwe techniek kan het afvalwater nog schoner worden gemaakt. Deze techniek verwijdert ook medicijnresten, ammonium en fosfaat. Het schoongemaakte water gaat naar de Groenlose Slinge. Hierdoor valt de beek in de zomer niet droog én wordt het water in de beek schoner. Dit is goed voor de planten en dieren die er leven.

De nieuwe techniek is een combinatie van ozon en belucht actief-koolfiltratie. Deze extra ‘stap’ vindt plaats aan het einde van het bestaande zuiveringsproces. Dit gebeurt door het water eerst met ozon te behandelen. In acht grote tanks met actief-kool filteren we het water. Hierdoor kunnen we medicijnresten, ammonium en fosfor beter verwijderen. Het gezuiverde water is dan veel schoner en dus ook de beken en rivieren waar dit gezuiverde water heen gaat worden schoner.

Ook maakt men ontwerp voor een natuurlijke nazuivering. Planten en de bodem hebben een natuurlijke zuiverende werking in het oppervlaktewater. Daardoor kunnen ze de laatste ammoniumresten verwijderen en krijgt het water weer genoeg zuurstof. De natuurlijke nazuivering ligt naast het terrein van de waterzuivering.

De concentratie medicijnresten in het water van de beken rond Winterswijk is hoger dan op andere plekken. Ook de effecten op het waterleven zijn groter. Dit bleek uit onderzoek van het waterschap. Het waterschap past daarom niet alleen de zuivering in Winterswijk aan, maar onderneemt ook actie met andere organisaties. Zo geeft het Streekziekenhuis Koningin Beatrix (SKB) vanaf 3 juni 2024 plaszakken uit.

De waterzuivering (RWZI) werkt het best bij een zo constant mogelijke aanvoer van afvalwater. Om dit te bereiken werkt men samen met de gemeente Winterswijk aan het verbeteren van het watertransport.

Dijkversterking Marken: proefvakken geven inzicht in de praktijk

Hoe gedraagt de zachte ondergrond van Marken zich als we daar een nieuwe dijk op bouwen? De beste methode om daar achter te komen is: uitproberen.

Daarom richttw Rijkswaterstaat de afgelopen jaren twee proefvakken in, tegen de bestaande dijk om Marken. Deze leverden waardevolle lessen op over onder andere de beste volgorde van het werk en inzet van het materieel.

De proefvakken zijn bedoeld om te testen of het bouwen van de dijkversterking in de praktijk net zo uitwerkt als vooraf is bedacht.

Hoewel de aanleg van de nieuwe dijk pas net op gang is, liggen er op de Zuidkade en de Westkade van de dijk op Marken al een hele tijd twee stukjes dijk klaar. Proefvakken van elk ongeveer 100 m, die het afgelopen jaar zandlaag voor zandlaag zijn opgebouwd.

Deze proefvakken geven inzicht in de praktijk van een dijkontwerp. Komt de praktijk overeen met alle plannen en berekeningen? Gedraagt de bodem van Marken zich zoals beoogd?

De bodem bij Marken heeft een zachte, waterverzadigde ondergrond en dat vereist een speciale aanpak. Op basis van de proefvakken kunnen we beoordelen of er aanpassingen nodig zijn in de werkwijze.

Aannemerscombinatie Hof op Marken (CHoM) startte in februari 2023 met de aanleg van de proefvakken. De eerste stap bestond uit het aanbrengen van monitoringsapparatuur. Op diverse plekken in en voor de oude dijk werden zogeheten zakbaken, waterspanningsmeters en peilbuizen geplaatst, om inzicht te geven in het zettingsgedrag van de ondergrond.

Vervolgens bracht sproeiponton de Omega een laag zand aan van ongeveer 50 cm. Tot mei 2024 hebben we 9 lagen zand aangebracht. En tussen die afzonderlijke 9 ophoogslagen kreeg het zand steeds 35 tot 55 dagen de tijd om te zetten, met behulp van verticale drainage.
Eerste leermoment

Verticale drainage zorgt ervoor dat (grond)waterspanning snel verdwijnt en dat de grond eerder inklinkt. Na de 1e zandlaag werden honderden drains om de 1,5 m in de grond ‘geprikt’. Al snel bleek dat de eerder geplaatste monitoringsapparatuur zodanig in de weg stond dat niet alle drains optimaal geplaatst konden worden.

En daarmee was het 1e leermoment een feit: tijdens de grootschalige dijkversterking die dit jaar is gestart buiten de proefvakken, plaatst men daarom de monitoringsapparatuur ná het aanbrengen van de 1e zandlaag en de verticale drainage.

Beregening gewassen straks mogelijk door vernieuwd opvoergemaal

Eerst was het maanden kletsnat weer en nu ineens warm en droog. Het aanvoeren van water naar het landbouwgebied bij Kraggenburg is met het vernieuwde opvoergemaal verbeterd. Dat is fijn voor het geval dat het beregenen van de gewassen weer nodig is, vertelt Pieter Vos, projectleider civiele techniek bij Waterschap Zuiderzeeland.

Het vernieuwde opvoergemaal ligt langs de Kraggenburgerweg (N352) en de Kadoelertocht. Aannemer BWO uit Meppel heeft het project uitgevoerd.

Als u bij Kraggenburg vanaf fietsknooppunt 03 naar fietsknooppunt 10 fietst, dan komt u langs het opvoergemaal. Er staat nu een nieuwe besturingskast. De bestrating eromheen is vernieuwd. Er ligt een nieuwe betonnen trap naar het water en er is gras ingezaaid.

'Taaie dijk innovatieve oplossing voor stijgende kosten waterveiligheid'

Waterveiligheid is een essentieel onderdeel van de Nederlandse infrastructuur. Echter, de stijgende kosten voor het versterken van dijken vragen om innovatieve en duurzame oplossingen. Gelukkig biedt de nieuwste ontwikkeling op dit gebied, de zogenaamde 'taaie dijk', een veelbelovend antwoord.

Op dit moment wordt jaarlijks ongeveer één miljard euro besteed aan waterveiligheid in Nederland. Hoewel dit een aanzienlijk bedrag lijkt, is het in verhouding tot ons bruto nationaal product relatief bescheiden. Toch is het de uitdaging om deze kosten beheersbaar te houden, willen we veilig blijven wonen en werken achter onze dijken terwijl het klimaat verandert en de zeespiegel stijgt. Daarnaast is ongeveer iedere vijftig jaar een versterking nodig en dat kan als gevolg van klimaatverandering al veel eerder zijn. Hier komen de taaie dijken in beeld, een innovatieve aanpak die niet alleen de kosten kan drukken maar ook de veiligheid op lange termijn aanzienlijk kan verbeteren en een volgende dijkversterking kan uitstellen.

Traditionele dijken zijn ontworpen om water te keren tot een hoog veiligheidsniveau. Bij het ontstaan van ernstige schade aan de dijk (bij hoge waterstanden) zal een bres ontstaan in de dijk, wat kan leiden tot catastrofale overstromingen. Taaie dijken daarentegen zijn zo ontworpen dat ze gecontroleerd bezwijken, wat de tijd voor evacuatie en schadebeperking vergroot. Dit concept maakt gebruik van erosiebestendige materialen zoals klei en/of strategisch geplaatste damwanden, die zorgen dat de dijk slechts langzaam ‘doorbreekt’.

De voordelen van taaie dijken zijn voor de dijkontwerpen die Fugro maakt duidelijk: ze vereisen wellicht een wat hogere initiële investering, maar gaan langer mee (omdat de totale veiligheid vergroot wordt) en verlagen de onderhoudskosten op de lange termijn. Bovendien kunnen ze beter omgaan met onvoorziene veranderingen in waterstanden en klimaat, waardoor ze een toekomstbestendige oplossing bieden. Door dijken taaier te maken, kunnen we de levensduur van deze cruciale infrastructuur verlengen en de frequentie van dure versterkingsprojecten verminderen.

Het realiseren van taaie dijken vraagt om een nauwe samenwerking tussen waterbouwkundigen en beleidsmakers. De overheid speelt hierin een cruciale rol door te investeren in onderzoek en innovatie en door regelgeving te creëren die innovatieve dijkontwerpen stimuleert. Daarnaast is een integrale benadering nodig waarbij dijken worden gecombineerd met natuurzones, wat niet alleen de waterveiligheid ten goede komt, maar ook bijdraagt aan de biodiversiteit en het landschap verrijkt. Een taaie dijk kan daarmee ook ecologische kansen bieden.

Besluit over vervanging van brug Oude Schouw

Demissionair minister van Infrastructuur en Waterstaat Mark Harbers heeft een besluit genomen voor de vervanging van brug Oude Schouw (de voorkeursbeslissing).

De huidige brug wordt vervangen door een draaibrug met een doorvaarthoogte van 7,4 m. De brug wordt vervangen, omdat de huidige brug niet meer voldoet aan de eisen van een hoofdvaarweg en in slechte staat is.

De beslissing van de demissionair minister betekent dat de draaibrug wordt uitgewerkt in de volgende fase van het project, de planuitwerkingsfase. In deze fase werken we het ontwerp van de brug en omliggende wegen verder uit. Ook bepalen we de maatregelen voor fietsers, autoverkeer en landbouwverkeer tijdens de bouw van de nieuwe brug. Daarnaast worden de juridische procedures doorlopen, bijvoorbeeld het aanvragen van een omgevingsvergunning.

Voor de planuitwerkingsfase schakelen wij een ingenieursbureau in. Dit ingenieursbureau wordt niet alleen voor brug Oude Schouw ingezet, maar ook voor andere planuitwerkingen van bruggen van Rijkswaterstaat.

De planning is dat eind 2024 de aanbesteding begint en dat halverwege 2025 het gekozen ingenieursbureau aan de slag gaat. Die gaan ons helpen om ons zo snel mogelijk plannen uit te werken en de realisatie voor te bereiden.

Slimme renovatie Delftse riolering

Aannemer GMB renoveert op dit moment het riool in het zuidelijk deel van de binnenstad. Dit gebeurt in opdracht van de gemeente. GMB neemt zo’n beetje elke gracht en straat ten zuiden van de Oude Langendijk en de Nieuwe Langendijk onder handen. Dat gebeurt via een innovatieve manier, in vakjargon bekend als relining. Of in gewoon Nederlands: kousrenovatie.

De renovatie van het riool in het zuidelijk deel van de binnenstad duurt tot eind van dit jaar. Daarna begint de aannemer naar verwachting aan het noordelijk deel van de binnenstad. De leidingen die zijn gedaan, kunnen dan weer 50 jaar mee. Alle rioolleidingen die het naar verwachting binnen vijf jaar begeven, worden nu gerenoveerd.

De gemeente kiest meestal voor vervanging van de riolering als er genoeg ruimte is in de straat. Een rioolbuis wordt ook vervangen als de buitenwand van de rioolbuis te dun is geworden of als er gaten in de rioolwand zitten. De aannemer zet de kunststofhars namelijk met druk tegen de binnenkant van het riool. Een dunne of kapotte rioolwand is dan niet sterk genoeg. Een nieuwe rioleringsbuis gaat gemiddeld 50 tot 70 jaar mee. Een gerenoveerde rioleringsbuis verlengt de levensduur met 50 jaar.

Olaf Waals en Hannes Bogaert benoemd tot nieuwe directie MARIN

De Raad van Toezicht van Maritiem Research Instituut Nederland (MARIN) heeft Olaf Waals en Hannes Bogaert benoemd tot nieuwe directie van het instituut per 1 januari 2025. Olaf Waals, momenteel manager van de afdeling Offshore, treedt die datum aan als algemeen directeur. Hannes Bogaert, nu nog manager van de afdeling Performance at Sea, treedt dan aan als adjunct-directeur. Zij nemen samen het stokje over van Bas Buchner, de huidige algemeen directeur van MARIN.

Begin dit jaar heeft Bas Buchner aangegeven te willen terugtreden als directeur en dat het na 14 jaar tijd is dat anderen de leiding van het maritiem onderzoeksinstituut overnemen. Voor de opvolging ging de Raad van Toezicht uit van interne kandidaten om de centrale rol van MARIN’s maritieme kennis en de continuïteit optimaal te kunnen waarborgen. Een ander uitgangspunt was dat de nieuwe directie uit twee personen zal bestaan vanwege de groei van de organisatie en de toegenomen complexiteit.

Kruiskwallen in het Veerse Meer

Het Veerse Meer is een mooi en bijzonder natuurgebied. Rondom het meer kun je genieten van mooie speelweides, wandelbossen en strandjes. Een prima plek dus om het water in te duiken. Let wel op waar je zwemt, zodat oesters of kruiskwallen de pret niet bederven.

Kruiskwallen zijn voor het merendeel van de zwemmers onschadelijk. Na een steek van de kruiskwal kan jeuk, een prikkend gevoel en een rode huid ontstaan. Bij mensen die last hebben van overgevoeligheid kunnen de huidreacties wat heftiger zijn.

Op de bodem van het Veerse Meer vind je Japanse oesters. Deze oesters komen zowel op een harde als op een zachte bodem voor en kunnen ook onder een laag zand zitten, Als je met je blote voeten de scherpe schelp raakt, kun je snijwonden oplopen.

Kruiskwalletjes vind je tussen wieren of andere waterplanten in brak of zout water met weinig stroming. Blijf daarom uit de buurt van waterplanten en wieren als je gaat zwemmen.

Trek waterschoenen aan als je een duik neemt. Zo voorkom je dat je per ongeluk met je blote voeten op een oester trapt. Spring en duik niet van aanlegsteigers of van de wal in het water. Zwem niet in de buurt van bruggen, gemalen, sluizen of scheepvaartroutes.

Op zwemlocaties waar Japanse kruiskwallen en/of oesters kunnen voorkomen, staan borden om zwemmers te waarschuwen. Wees echter altijd alert. Ook op andere locaties kan een oester of kruiskwal voorkomen.

PFAS onder advieswaarde bij alle aangewezen zwemlocaties in Noord-Holland

Alle aangewezen zwemlocaties in de provincie Noord-Holland die op PFAS zijn onderzocht blijven onder de gestelde advieswaarden van het RIVM.

De provincie Noord-Holland heeft in april 2024 in samenwerking met de waterschappen onderzoek gedaan naar de concentraties PFAS bij 46 van de 151 aangewezen zwemlocaties. Bij 28 van deze locaties hebben het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier en het Waterschap Amstel, Gooi en Vecht onderzoek gedaan. Alle onderzochte locaties blijven onder de gestelde advieswaarden van het RIVM.

Eerder publiceerde de provincie de resultaten van het Hoogheemraadschap van Rijnland, waaruit blijkt dat de PFAS-concentratie bij alle 18 gemonitorde zwemlocaties ook onder de advieswaarden van het RIVM blijven. Hetzelfde geldt voor de 3 zwemlocaties waar Rijkswaterstaat heeft gemeten.

PFAS (poly- en perfluoralkylstoffen) zijn stoffen die van nature niet in het milieu voorkomen. PFAS kunnen een risico vormen voor de gezondheid van mensen, dieren en planten. De metingen geven inzicht in de aanwezigheid van deze chemische stoffen die wereldwijd bekend staan om hun hardnekkigheid en gezondheidsrisico’s.

De provincie heeft 46 locaties in dit onderzoek meegenomen. Een aantal van deze zwemlocaties vertegenwoordigt meerdere plekken, omdat ze dicht bij andere zwemlocaties liggen. Veel andere van de, in totaal 151, aangewezen zwemlocaties liggen aan de kust. Voor het zwemmen in zeewater is geen reden tot zorg voor de gezondheid, zoals eerder gecommuniceerd in het persbericht PFAS in zeeschuim langs de Nederlandse kust.

In juli 2024 vindt een tweede ronde aan metingen plaats bij de 46 locaties, om de situatie te blijven monitoren en eventuele veranderingen te signaleren. De provincie blijft nauw samenwerken met de Omgevingsdienst Noord-Holland Noord, de waterschappen, gemeenten en de GGD om de waterkwaliteit en de gezondheid van de zwemmers te waarborgen.

Rioolgemaal Poortmolenstraat Almere gerenoveerd

Het rioolgemaal dat afvalwater uit de Molenbuurt en het industrieterrein Poldervlak in Almere verpompt, heeft een grondige renovatie ondergaan. Dagelijks stroomt er 3,6 miljoen liter afvalwater door dit rioolgemaal.

De elektrische en mechanische pompinstallatie in het rioolgemaal was verouderd. Onderdelen zijn vernieuwd en waar het kon zijn onderdelen van het rioolgemaal hergebruikt. Zo kan het rioolgemaal weer jaren mee en kunnen inwoners hun toilet blijven doorspoelen. Per ruimte kunt u hieronder lezen wat we hebben gedaan.   

Onder de grond zit de natte kelder van het rioolgemaal. Dit is de laagste plek waar het afvalwater via persleidingen binnenstroomt. Men heeft de natte kelder schoongemaakt en beschadigingen gerepareerd. Ook zijn nieuwe afsluiters in de binnenkomende persleiding en in de natte kelder geplaatst.

Onder de bovenbouw en naast de natte kelder onder de grond, zit de droge kelder. In de droge kelder staan de vuilwaterpompen en het leidingwerk. Er staan nu nieuwe vuilwaterpompen en elektromotoren in. Het leidingwerk hebben we volledig vernieuwd met afsluiters en terugslagkleppen en een nieuwe debietmeter.

Recordcijfers voor de Utrechtse visdeurbel

De visdeurbel was dit jaar weer enorm in trek bij Utrechters en daarbuiten. Ondanks de vele natte perioden dit voorjaar, trok de onderwatercamera bij de Weerdsluis niet eerder zoveel bezoekers uit binnen- en buitenland. Meer dan 20 miljoen mensen keken naar de vissen en er is ruim 150.000 keer aangebeld om duizenden vissen door de Weerdsluis te helpen, zodat ze een goede plek kunnen zoeken om zich voort te planten. Vanaf maandag 1 juli gaat de camera uit, omdat het trekseizoen van de vissen voorbij is.

De website van de visdeurbel werd dit jaar door maar liefst 20 miljoen mensen bezocht en er is meer dan 150.000 keer aangebeld om duizenden vissen door de sluis te helpen. Een toename van ruim 11 miljoen bezoekers en 45.000 beldrukkers ten opzichte van 2023. Toen werd de website 8,2 miljoen keer bezocht en de visdeurbel 105.000 keer ingedrukt. Het merendeel van de websitebezoekers kwam dit jaar uit de Verenigde Staten, Verenigd Koninkrijk en Brazilië.

Van over de hele wereld was dit jaar aandacht voor de visdeurbel. De ecologen vertelden daarover aan diverse nieuwszenders, talkshows en televisieprogramma’s. Zo was onze Utrechtse Weerdsluis te zien in Amerika, Duitsland, Engeland, Zuid Afrika, Brazilië, Nieuw Zeeland en Servië. Het belang van de visdeurbel wordt onderkend, ook op andere plekken wordt onderzocht of een visdeurbel mogelijk is.

Met een vernieuwde, tweetalige website, en een wekelijks visdeurbeljournaal door ecoloog Mark van Heukelum, was de visdeurbel interactiever dan ooit! Verder startte de campagne, Onderdompelen, die de waterwereld van Utrecht op de kaart zet.

Dijkverbetering Horstermeer Zuid van start

De Ringdijk Horstermeer-Zuidwest beschermt de Horstermeerpolder tegen hoog water. Uit onderzoek blijkt dat de dijk verbeterd moet worden. 

Maar er moet zoveel aan de dijk gebeuren dat het waterschap voor een andere oplossing kiest. Men gaat de dijk omleggen. Deze nieuwe verdediging tegen hoog water heet: dijk Horstermeer Zuid.

De dijk ligt tegen het Natura 2000-gebied Oostelijke Vechtplassen aan. Een beschermd natuurgebied. Hier wordt rekening mee gehouden. Een ecoloog houdt de omgeving voortdurend in de gaten.

Gedeeltelijk fietsen en wandelen op de Afsluitdijk

Sinds woensdag 26 juni 2024 is het nieuwe fiets- en wandelpad over de Afsluitdijk en langs de Waddenzee voor het grootste deel toegankelijk. Tussen de sluizen van Den Oever en Kornwerderzand kan over een lengte van 24 km gefietst of gewandeld worden.

Voor het veilig passeren van de sluizen is het nodig om de gratis fietsbus te gebruiken. Op die plekken ontbreekt het fiets- en wandelpad nog vanwege de werkzaamheden aan de Afsluitdijk.
Uitzicht op Unesco Werelderfgoed

Vanwege de werkzaamheden was het niet mogelijk om te fietsen en wandelen op de Afsluitdijk. Inmiddels zijn de versterkingswerkzaamheden aan de dijk afgerond en kan er gefietst en gewandeld worden op het nieuw aangelegde fiets- en wandelpad langs Unesco Werelderfgoed de Waddenzee.

Dit nieuwe pad ligt tussen de sluizen van Den Oever en Kornwerderzand en tussen Kornwerderzand en Zurich. Ook het bestaande fietspad langs de snelweg A7 is bereikbaar.
Gratis fietsbus

Om op het nieuwe en bestaande fiets- en wandelpad tussen de sluizen te komen, moeten fietsers en wandelaars de fietsbus nemen. Vanuit Friesland stapt men in de fietsbus op Kornwerderzand.

De eerste stop om het fiets- en wandelpad op de Afsluitdijk te bereiken is bij Breezanddijk. Hier kunnen fietsers en wandelaars eerst ruim 10 km afleggen naar de Vismigratierivier. Vanaf daar is het fiets- en wandelpad terug richting halte Monument Noord over een lengte van 18 km beschikbaar!

Zo is het mogelijk een mooi rondje te fietsen of wandelen. Bij Monument Noord stappen fietsers en wandelaars weer op de fietsbus om naar Noord-Holland en Friesland te reizen. Vanuit Noord-Holland duurt de reis met de fietsbus naar het fiets- en wandelpad lang. Deze richting raadt Rijkswaterstaat af.

PFAS in Utrechts zwemwateren ruim onder advieswaarde RIVM

In de officiële Utrechtse zwemwateren zijn geen hoge concentraties PFAS aangetroffen. Dat blijkt uit metingen die in opdracht van de provincie Utrecht zijn uitgevoerd door de waterschappen en Rijkswaterstaat. De gemeten hoeveelheden blijven ver onder de advieswaarde die door het RIVM is vastgesteld.

“Daarmee sluiten deze resultaten eigenlijk aan bij het beeld dat we in de hele provincie zien”, zegt gedeputeerde Water en Bodem Has Bakker. “We treffen lage concentraties PFAS op veel plekken waar we metingen doen aan. Gelukkig blijft ons zwemwater ruimschoots onder de advieswaarde en daar ben ik blij mee. Toch blijft de verspreiding van deze stoffen natuurlijk wel zorgwekkend.”

PFAS is een verzamelnaam voor meer dan 6000 stoffen en staat voor per- en polyfluoralkylstoffen. Deze stoffen breken niet af in de natuur en worden daarom ook forever chemicals genoemd. PFAS hebben handige eigenschappen, ze zijn water- vet en vuilafstotend en zitten in veel producten. Enkele voorbeelden zijn: cosmetica, kleding, gewasbeschermingsmiddelen, voedsel en anti-aanbaklagen. Volgens het RIVM krijgen Nederlanders over het algemeen teveel PFAS binnen. “Dat betekent gewoon dat er iets moet gebeuren. Een verbod op het gebruik van die stoffen zou helpen om verdere vervuiling van ons milieu tegen te gaan", aldus gedeputeerde Bakker.

Over de schadelijkheid van deze stoffen is de afgelopen jaren meer bekend geworden. Ook de verspreiding ervan is beter in beeld. Om inzicht te krijgen in de aanwezigheid van PFAS in het Utrechtse zwemwater zijn dit jaar metingen gedaan door Rijkswaterstaat en de waterschappen Amstel, Gooi en Vecht, Rivierenland, Vallei en Veluwe en De Stichtse Rijnlanden.

De aanwezige hoeveelheden PFAS vormen geen gezondheidsrisico voor zwemmers in de officiële Utrechtse zwemwateren. Op de 27 locaties blijven de PFAS-waarden onder de gestelde advieswaarde van het RIVM. Volgens die richtlijn mag er maximaal 280 nanogram PEQ (verzamelnaam voor meerdere soorten PFAS) per liter in het zwemwater voorkomen. In Utrecht schommelen de gemeten waarden tussen de 0 PEQ/l en 81 PEQ/l.

In juli wordt door waterschap Amstel, Gooi en Vecht nog een extra meting naar PFAS gedaan en ook De Stichtse Rijnlanden meet in september nog een keer. Daarnaast houdt de provincie Utrecht samen met de RUD, de waterschappen en Rijkswaterstaat de algehele zwemwaterkwaliteit in de gaten. Als de waterkwaliteit onvoldoende is geeft de provincie een negatief zwemadvies af. Meer informatie over zwemwater is te vinden op: www.zwemwater.nl

Nieuwe techniek bij rioolwaterzuivering Winterswijk voor schoner water in de beek

Waterschap Rijn en IJssel breidt de rioolwaterzuivering in Winterswijk uit. Dankzij een nieuwe techniek kunnen we het afvalwater nog schoner maken. Deze techniek verwijdert ook medicijnresten, ammonium en fosfaat. Het schoongemaakte water gaat naar de Groenlose Slinge. Hierdoor valt de beek in de zomer niet droog én wordt het water in de beek schoner. Dit is goed voor de planten en dieren die er leven.

De nieuwe techniek is een combinatie van ozon en belucht actief-koolfiltratie. Deze extra ‘stap’ vindt plaats aan het einde van het bestaande zuiveringsproces. Dit gebeurt door het water eerst met ozon te behandelen. Daarna wordt het water in acht grote tanks met actief-kool gefilterd. Hierdoor worden medicijnresten, ammonium en fosfor beter verwijderd. Zo wordt het gezuiverde water nog veel schoner en dus ook de beken en rivieren waar dit gezuiverde water heen gaat.  

Deze week zijn nieuwe tanks geplaatst. De werkzaamheden zijn naar verwachting begin 2025 klaar. Voor de ontwikkeling van de waterzuivering werkt het waterschap samen met Aan de Stegge, Pannenkoek GWW, Nijhuis Saur Industries, Moekotte en Witteveen en Bos. Zij werken samen in de Combinatie Lokaal Circulair Water.

Daarnaast maakt het waterschap een ontwerp voor een natuurlijke nazuivering. Planten en bodem hebben een natuurlijke zuiverende werking in het oppervlaktewater. Daardoor kunnen ze de laatste ammoniumresten verwijderen en krijgt het water weer genoeg zuurstof. De natuurlijke nazuivering ligt naast het terrein van de waterzuivering.  

De concentratie medicijnresten in het water van de beken rond Winterswijk is hoger dan op andere plekken. Ook de effecten op het waterleven zijn groter. Dit bleek uit onderzoek van het waterschap. Het waterschap past daarom niet alleen de zuivering in Winterswijk aan, maar onderneemt ook actie met andere organisaties. Zo geeft het Streekziekenhuis Koningin Beatrix (SKB) vanaf 3 juni 2024 plaszakken uit. Patiënten die een CT-scan met contrastvloeistof ondergaan, krijgen vier plaszakken aangeboden. Door de plas op te vangen komt er geen contrastvloeistof in het rioolwater terecht, en dus ook niet in de natuur. Contractvloeistoffen horen niet thuis in de natuur en zijn niet biologisch afbreekbaar. Deze zijn ook niet met normale zuiveringstechnieken uit het rioolwater te halen.  

Op dit moment halen we ongeveer de helft van de medicijnresten uit het afvalwater. Met het verbeteren van de zuivering en de plaszakken kunnen we 70 tot 80 procent van de medicijnresten verwijderen.  

De waterzuivering werkt het best bij een zo constant mogelijke aanvoer van afvalwater. Om dit te bereiken werkt het waterschap samen met de gemeente Winterswijk aan het verbeteren van het watertransport met ‘slimme gemalen’. De technologie van deze gemalen zorgt ervoor dat het water indien nodig gebufferd wordt in het gemeentelijk riool en geleidelijk naar de waterzuivering gepompt wordt.  

Met de verbeteringen aan de waterzuivering in Winterswijk dragen het waterschap en partners bij aan de Kaderrichtlijn Water (KRW). In de KRW staan de Europese doelen voor schoon water.

Belangrijke stap in Hoogwaterveiligheidsproject ‘Ruimte voor de Maas bij Oeffelt’

Provincie Noord-Brabant en de Provincie Limburg starten samen met verschillende partners met de aanpak van het ‘flessenhalsprobleem’ bij Oeffelt. Hierbij houden zij rekening met de landschappelijke inpassing in het kleinschalige UNESCO Maasheggengebied. De aanpak zorgt ervoor dat het waterpeil in Oeffelt 20 centimeter zakt in tijden van hoogwater. Alle betrokken regionale partijen en het ministerie van Infrastructuur en Water (IenW) over het ontwerp, ook wel de voorkeursvariant (VKV). Ook is bekend wie wat financieel bijdraagt. Het project moet in 2028 afgerond zijn.

Bij Oeffelt is de Maas door de fundamenten van de provinciale weg en de voormalige spoorlijn (het Duits Lijntje) versmald. Hierdoor is een zogenoemde ‘flessenhals’ in de Maas ontstaan. Deze stuwt het water op, wat bij extreem hoge waterstanden kan leiden tot overstromingen. Het project ‘Ruimte voor de Maas bij Oeffelt' moet ervoor zorgen dat het bij hoogwater de waterstand bij Oeffelt 20 centimeter zakt, zodat ook bij extreem hoogwater het overstromingsgevaar afneemt. Om dit te halen, richten de partners het deel tussen de winterdijk en de bedding van de Maas (ook wel uiterwaard) opnieuw in. Ook komt er een nieuwe brug. De ingreep heeft effect tot in Venlo.

Het water uit de Maas kan straks beter haar weg vinden doordat er een opening van 250 meter in het schuine oplopende deel van de provinciale weg N264 en het ‘Duits Lijntje’ richting de brug over de Maas komt. Over deze opening komt de nieuwe brug.

De aanpak heeft oog voor cultuurhistorische elementen in het gebied. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de Maasheggen, het voormalig ‘Duits lijntje’ en de kazematten (een soort bunkers). “Als gemeente zijn we blij dat er een ontwerp ligt dat de instemming heeft van alle betrokken partijen, maar minstens zo belangrijk is dat het goed landt in de omgeving. Op het gebied van natuur blijft het cultuurhistorische UNESCO-Maasheggenlandschap behouden en wordt het versterkt. Dit gebeurt onder meer door de verbeterde ecologische inrichting van de nieuw aan te leggen weerd, door de aanleg van nieuwe heggen en het creëren van nieuw leefgebied voor de das. Ook is er ruimte voor recreatie”, aldus Antoinette Maas, wethouder Duurzaamheid, Natuur en Mobiliteit bij de gemeente Land van Cuijk.

In 2021 is de planuitwerkingsfase van het project gestart. In deze fase is verder gewerkt aan het voorkeursalternatief uit de verkenningsfase. Deze is verder uitgewerkt in een ontwerp of voorkeursvariant (VKV). De partners hebben daarbij gekeken naar milieueffecten, kosten, of het te realiseren is en of er voldoende steun voor het ontwerp is. Het totale budget voor het project is 50,75 miljoen euro. Het Rijk neemt de kosten voor het beheer en onderhoud van de brug en uiterwaard voor haar rekening. De partners dragen de kosten voor indexatie en risico’s en hebben hierover duidelijke afspraken gemaakt. De provincie is na oplevering van het project eigenaar van de brug.

Vitens zet digital twin in om beschikbare hoeveelheid water en storingen te beheren

Vitens, leverancier van drinkwater aan zo’n 5,9 miljoen klanten in Nederland, maakt gebruik van een digital twin om het complexe leidingnet en de hoeveelheid water te beheren. Water is een eerste levensbehoefte, maar er wordt steeds meer gevraagd van het 48.000 kilometer lange leidingnet op het gebied van waterverbruik en onderhoud. Vitens ontwikkelde daarom een digital twin met ArcGIS-software van Esri, waarmee het actuele en toekomstige inzicht in de hoeveelheid water en mogelijke storingen werd verbeterd.

Vitens is actief in de provincies Friesland, Overijssel, Gelderland, Flevoland en Utrecht. Het waterbedrijf beheert een enorm leidingnetwerk waar miljoenen Nederlanders van afhankelijk zijn. Anders dan bij energiebedrijven beschikt het bedrijf echter niet over slimme meters en ook het aantal meetpunten is gelimiteerd. Desondanks wil Vitens weten hoeveel water beschikbaar is, mogelijke storingen lokaliseren en weten wat de gevolgen zijn van onderhoudswerkzaamheden of lekkages.  

Op basis van locatie-informatie werd met ArcGIS-software een digital twin gecreëerd, een exacte virtuele representatie van het waterleidingnetwerk, met inbegrip van fysieke objecten, processen, relaties en gedrag. Deze digital twin stelt Vitens in staat een beter inzicht te krijgen van het actuele beeld. Ook kan het bedrijf met de digital twin voorspellingen maken op basis van voorgenomen scenario's met een afwijkingsmarge van ongeveer vijf procent. Met deze berekeningen kan Vitens beter monitoren, plannen, intern communiceren en samenwerken.  
 
Om het proces van drinkwaterverdeling nog verder te optimaliseren, ging Vitens aan de slag met de agile scrum-werkmethode ten aanzien van de digital twin-applicatie. Daarbij werken een multidisciplinair team vanuit de hele organisatie en twee ontwikkelaars van Esri samen in sprints van drie weken. Aan het eind van elke sprint kan worden bijgestuurd waar nodig. Omdat de applicatie in de cloud draait, is deze snel en schaalbaar. De digital twin-applicatie is modulair gebouwd en kan altijd gebruikt worden, ook als deze in ontwikkeling is.

Vitens beschikt ook over een digital twin voor de productiebedrijven. Het bedrijf wil de beide twins koppelen, zodat er inzicht is in water vanaf de productie tot de eindgebruiker. Op deze manier werkt het steeds meer toe naar een datagedreven watervoorziening om nu en in de toekomst altijd betrouwbaar drinkwater te kunnen leveren.

Een veilige dijk voor Marken

Rijkswaterstaat bouwt samen met aannemerscombinatie Hof op Marken aan een nieuwe, toekomstbestendige dijk aan de westzijde en zuidzijde van Marken. Dankzij de bekleding en stabiele opbouw beschermt de dijk Marken de komende 50 jaar tegen hoogwater. Hoe dat werkt, leggen we hier uit.

De buitenberm loopt flauw op en is bekleed met stortsteen (grote brokken natuursteen). Dit breekt de golven. Ook slaan de golven minder snel over de dijk. Daarnaast beschermt deze opbouw tegen het wegspoelen van de ondergrond.

De versterkte dijk is opgebouwd uit meerdere zandlagen, stortsteen en zetsteen. Door deze opbouw is de versterkte dijk direct na oplevering zeer sterk.


De nieuwe dijk is breder en daardoor ook stabieler. Door de breedte spoelt er ook niet zo snel water over de dijk.

Het buitentalud is bekleed met zetsteen. Deze regelmatige stukken steen beschermen de dijk tegen aantasting door golven en hoogwater.

Het binnentalud en de binnenberm zijn bekleed met klei en gras. Hierdoor is de dijk beter bestand tegen water en weersomstandigheden.

Subsidie voor biodiversiteit en waterkwaliteit op tuin- en landbouwgronden

Bomen, voederhagen, sloten en poelen. Het zijn allemaal landschapselementen die een positieve bijdrage leveren aan de biodiversiteit en de waterkwaliteit op tuin- en landbouwgronden. Met als resultaat een meer duurzame en natuurinclusieve tuin- en landbouw.

Vanaf 4 september 2024 kunnen land- en tuinbouwers in het kader van het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid subsidie investeren in zulke landschapselementen met de subsidieregeling ‘Investeringen in biodiversiteit en waterkwaliteit op landbouwbedrijven’. Dat heeft GS besloten op 18 juni.

Deze subsidie is bedoeld voor het stimuleren van  biodiversiteit en het verbeteren van waterkwaliteit. Zo zorgt de aanleg van een sloot in combinatie met een natuurvriendelijke oever en een kruidenrijke rand voor een goede habitat voor planten en insecten. En die zijn vervolgens onmisbaar als schuilplek en voedsel voor boerenlandvogels als de grutto en de kievit.

Maar er is ook een andere kant; een kant die goed is voor het agrarisch bedrijf. Landschapselementen als bomen en struiken zijn fijne schaduwplekken voor het vee. Voederhagen zorgen voor een gevarieerd en gezond dieet voor de dieren. En bij het aanleggen van poelen en sloten verbetert de waterkwaliteit van het perceel. Daar liggen dus kansen om de natuur een handje te helpen én om de bedrijfsvoering door te ontwikkelen en te verduurzamen. Daarvoor kan deze subsidie een extra steun in de rug zijn.