Kwelder met begroeiing zorgt voor 5 procent kleinere golven op zeedijk

Onderzoekers van het departement Civiele Techniek van de Universiteit Twente onderzochten in het voorjaar van 2024 in de Deltagoot van Deltares wat het effect is van begroeiing op de kwelder op de golfbelasting van de Waddenzeedijk. Uit analyses blijkt dat de golfhoogte met 5 procent vermindert tijdens de piek van een storm. Deze resultaten zorgen voor een aanzienlijke besparing op toekomstige versterkingen van zeedijken met kwelders.

In de Deltagoot is met extreme golven een superstorm nagebootst, waarbij het golfdempende effect van de kweldervegetatie is gemeten. Er zijn hiervoor blokken grond met kweldervegetatie gestoken uit de buitendijkse kwelder bij het Friese dorp Peazens-Moddergat, in een gebied dat eigendom is van It Fryske Gea. Deze zijn vervolgens naar Delft vervoerd. In de Deltagoot, een onderzoeksfaciliteit van 300 meter lang, kunnen de grootste kunstmatige golven van de wereld opgewekt worden. Hierdoor kunnen de proeven op ware grootte uitgevoerd worden.

De tests toonden aan dat kwelders zelfs de heftigste stormen goed konden weerstaan en dat de voet van de dijk standhoudt en niet wegspoelt. Bij een superstorm was de golfhoogte op de kwelder zonder vegetatie 1,90 meter en op een begroeide kwelder 1,79 meter. Ook bleek de kwelderbegroeiing in staat om de golfkracht op de dijk met ruim 5 procent te verminderen. Naast de dempende werking houdt kwelderbegroeiing bij hoogwater ook slib vast en groeit de kwelder zo mee met de zeespiegelstijging.

De resultaten van het onderzoek hebben een positieve invloed op toekomstige dijkversterkingen. Zo hoeft in sommige gevallen de steenbekleding aan de voet van de dijk niet vervangen te worden. Daarnaast is er bij de versterking van groene dijken minder klei nodig, waarbij de dijk nog steeds voldoet aan de veiligheidseisen.

Dit onderzoek is uitgevoerd binnen het Living Dikes onderzoeksprogramma, geleid door de Universiteit Twente, en in samenwerking met kennisinstituut Deltares, Universiteit Twente, TU Delft, NIOZ en Wetterskip Fryslân. De financiele middelen komen van het Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP). De samenwerkende partijen stelden een handreiking met de resultaten beschikbaar aan Wetterskip Fryslân en het HWBP. Hiermee zijn de uitkomsten van het onderzoek toepasbaar voor de dijkversterkingsprojecten langs de Zeeuwse kust en Waddenkust.

Nieuwe bever bij Breukelen graaft in een dijk

Een nieuwe bever heeft bij Breukelen gegraven in een dijk. Het waterschap Amstel Gooi start direct met het uitzoeken waar de bever actief is en was. Zo kan men mogelijke schade of zwakke delen vinden en niet gebruikte holen dichtmaken.

Het waterschap wil een goede balans tussen het beschermen van de waterveiligheid en dierenwelzijn.

Het is niet nieuw dat er bevers in dit gebied zijn. Er woont al een tijd een paar bevers in het gebied van het  waterschap. Men is blij met de bever, want het dier is belangrijk voor het waterleven in het gebied. De bever is een beschermde diersoort en bouwt dammen en burchten. Samen met ecologen zoekt men uit waar de bever precies leeft.

Opsporing bronnen schadelijke stoffen bij gemaal de Kooi in Bergschenhoek

Bij metingen van de waterkwaliteit door Hoogheemraadschap Schieland en de Krimpenerwaard  zijn schadelijke stoffen deltamethrin, esfenvaleraat en cypermethrin gevonden.

Deze schadelijke stoffen deltamethrin, esfenvaleraat en cypermethrin zijn insecticiden.

De meting voor deltamethrin is de hoogste overschrijding ooit hebben gemeten. Het gebruik van deze schadelijke stoffen in de glastuinbouw is toegestaan, mits de stoffen binnen de kas blijven. Ze mogen niet worden geloosd op het water in de sloot. Wij onderzoeken hoe en waar deze stoffen in het water zijn gekomen. Onze handhavers controleren de omliggende sloten en bedrijven. Bij overtredingen kunnen zij strafrechtelijk optreden.

De gevonden hoeveelheden van deze schadelijke stoffen zijn hoog.  Bij deze hoeveelheden zijn de stoffen direct dodelijk voor 60 procent van de insecten in het water. Vanwege de giftigheid gaat op de lange termijn zelfs 80 procent van de insecten dood. Via gemaal de Kooi gaat het water naar de Rotte. De stoffen zullen daarom ook gevolgen hebben voor het waterleven in de Rotte.

In het gebied van Schieland en de Krimpenerwaard meert men doorlopend de kwaliteit van het water. Men ziet dat de hoeveelheid meststoffen en bestrijdingsmiddelen hoger is in sloten in glastuinbouwgebieden dan in andere gebieden.

Studenten Van Hall Larenstein voeren klimaatstresstest uit voor Waterschap Zuiderzeeland en gemeente Lelystad

Op 5 februari ontvingen Waterschap Zuiderzeeland en gemeente Lelystad een groep derdejaarsstudenten van de opleiding Land- en Watermanagement van Hogeschool Van Hall Larenstein. De studenten gaan de komende maanden aan de slag met een praktijkopdracht voor het waterschap en de gemeente.

Tijdens deze opdracht brengen de studenten met een computermodel in kaart hoe klimaatverandering – zoals hevige neerslag, droogte en hitte – invloed heeft op verschillende wijken in Lelystad. Vervolgens onderzoeken zij mogelijke maatregelen om de stad klimaatbestendiger te maken en koppelen deze oplossingen aan  maatschappelijke opgaven.

Op basis van hun analyses en onderzoek ontwikkelen de studenten adviezen die bijdragen aan een klimaatbestendig Lelystad. In april ronden zij hun opdracht af.  

Met deze jaarlijkse samenwerking tussen onderwijs en praktijk krijgen studenten waardevolle praktijkervaring, terwijl Waterschap Zuiderzeeland en de gemeente Lelystad profiteren van nieuwe inzichten en oplossingen.

Inspectie deuren Sluis Lith na aanvaring

In de middag van 18 februari 2025 heeft een binnenvaartschip een sluisdeur van de noordkolk in Lith geraakt. De deur van de sluis is hierdoor ernstig beschadigd. Er heeft inmiddels een inspectie plaatsgevonden. De schade is niet volledig te beoordelen, aangezien deze onder water zit.

Op dit moment worden er voorbereidingen getroffen om de sluisdeur eruit te hijsen. De verwachting is dat dit midden volgende week gaat gebeuren. Tot die tijd zal het schip opgesloten blijven in de noordkolk.
\
Pas als de sluisdeur er uitgehesen is, kan de volledige schade in kaart gebracht worden. Ook dan kan er pas goed beoordeeld worden of er een nieuwe deur nodig is, of dat de beschadigde deur hersteld kan worden. Over de duur van de stremming kan nu dan ook nog niks gezegd worden.

Sluis Lith voor grotere en hogere schepen gestremd

Op dit moment is de scheepvaart bij Sluis Lith voor grotere en hogere schepen gestremd. Er kan omgevaren worden via Weurt. De zuidkolk bij Lith is wel open, deze is geschikt voor schepen tot 113.50 m lang en 7.10 m hoog.

Provincie Fryslân en initiatiefnemers op zoek naar aanvullende financiering Vismigratierivier

De Vismigratierivier in de Afsluitdijk bij Kornwerderzand is in aanbouw. Een groot deel van het werk is inmiddels klaar. Maar om het project helemaal af te kunnen maken, is er 13 miljoen euro extra nodig. Daar zijn provincie Fryslân en de initiatiefnemers van het project de komende maanden naar op zoek.

Dat er nu extra financiering nodig is, heeft te maken met een aantal ontwikkelingen uit de afgelopen jaren. Voor de aanleg van de Vismigratierivier zou provincie Fryslân het zand uit de vaargeulen in het IJsselmeer gebruiken. De verdieping van deze geulen ligt momenteel stil, omdat dit mogelijk kan leiden tot verdere verspreiding van zout in het IJsselmeer, ook wel verzilting genoemd. Hierdoor moet de provincie het zand inkopen. Het inkopen van zand is kostbaarder dan zand uit een te verdiepen vaargeul gebruiken. Het creëren van een open verbinding tussen zoet en zout water is een ingewikkeld proces en is op deze schaal nog niet eerder gedaan. Ook zijn prijzen van grondstoffen door covid en de oorlog in Oekraïne flink gestegen.

Ondanks deze ontwikkelingen is het tot nu toe gelukt om een groot deel van de Vismigratierivier aan te leggen. Onder andere door circulair te werken, waarbij er vrijkomende materialen uit de directe omgeving zijn gebruikt. Denk bijvoorbeeld aan zand dat vrijkwam uit het werk aan het nieuwe gemaal bij Den Oever. Voor het nog aan te leggen rivierdeel is dit nu niet meer haalbaar. Daarom zijn de provincie en de initiatiefnemers met de financierende partijen van de Vismigratierivier in gesprek over extra budget.

Meer muskusratten gedood in 2024

In 2024 zijn 40.740 muskusratten gedood in West-Nederland en Midden-Nederland. Dat zijn 10.000 muskusratten meer dan in 2023. In Waterschap Amstel, Gooi en Vecht werden in 2024 bijna 10.000 muskusratten gevangen en gedood. Dat zijn 4.000 muskusratten meer dan in 2023. Er zijn meer muskusratten gevangen omdat er meer bestrijders van muskusratten zijn in het gebied.

Jennifer Bloemberg, portefeuillehouder dierenwelzijn: ‘Op dit moment werken we mee aan de landelijke aanpak van muskusrattenbestrijding. Ons waterschap onderzoekt of er ook andere manieren zijn om de omgeving sterker te maken tegen de gevolgen van muskusratten. Dan hoeven we muskusratten niet meer te vangen en te doden.’

Muskusratten graven in oevers en dijken, waardoor deze zwak kunnen worden. Dit kan leiden tot een dijkdoorbraak. Ook kunnen muskusratten invloed hebben op de biodiversiteit. Ze eten namelijk planten, zoals riet. Welke invloed muskusratten hebben op de biodiversiteit hangt af van het gebied waarin ze zijn.

Op 114 plekken buitenzwemmen in Noord-Holland

Provincie Noord-Holland heeft voor het zwemseizoen 2025 in totaal 114 buitenzwemplekken aangewezen. Dit zijn er vier meer dan vorig jaar.

De vier nieuwe locaties zijn op het Marineterrein in de gemeente Amsterdam, Hoorn Zuid in de gemeente Hoorn, Wijdenes in de gemeente Drechterland en Camperduin in de gemeente Bergen. Alle plekken van vorig jaar blijven behouden, er zijn geen zwemlocaties afgevallen.

Elk jaar stelt de provincie voor de start van het zwemseizoen officiële zwemlocaties in oppervlaktewater - zee, plassen en meren - vast. Het aanwijzen van deze locaties is een wettelijke taak van de provincie, waarbij wordt gekeken naar bijvoorbeeld aantallen zwemmers, de waterkwaliteit, de bereikbaarheid en de veiligheid. Door deze jaarlijkse evaluatie kunnen er locaties bijkomen of afvallen.

Met deze aanwijzingen zorgt de provincie Noord-Holland ervoor dat bewoners en bezoekers ook in 2025 verantwoord kunnen genieten van het buitenzwemmen.Het overzicht van zwemlocaties in 2025 vindt u hier (pdf, 184 kb). Informatie over de afzonderlijke locaties is te vinden op www.zwemwater.nl.

In 2024 leek het aantal aangewezen locaties met 151 hoger. Dit verschil is het gevolg van naamswijzigingen om de rapportage aan te laten sluiten bij de Europese Zwemwaterrichtlijn. Dit is een administratieve aanpassing die geen impact heeft op de ervaring van zwemmers of de locatiehouders van de aangewezen zwemlocaties.

Expositie van achttien weidse polderlandschappen

Achttien leerlingen van het Han Fortmann (Trinitas College) in Heerhugowaard lieten zich voor hun examenopdracht van het vak Tekenen inspireren door het weidse Noord-Hollandse polderlandschap. Ze liepen over dijken, trokken door de polder en maakten foto's. Zo gingen zij op zoek naar hun eigen 'poldervisie'.

Noord-Holland ligt grotendeels onder de zeespiegel. Met opgeteld 1.558 kilometer dijk en kade beschermt HHNK ons lage land tegen overstroming. Die dijken slingeren als hoge lijnen door het landschap. Vanaf de kruin bieden ze niet zelden uitzicht tot de horizon over het lage en het soms met wiskundige precisie ingerichte polderland. De karakteristieke poldermolens passen daar perfect in. Toeristen uit het buitenland staan niet voor niets versteld van dit unieke landschap.

Voor deze opdracht gebruikten de leerlingen een bijzondere techniek, de linosnede. Hierbij wordt de voorstelling stapsgewijs uitgesneden in een stuk kurklinoleum. Het is een hoogdruktechniek waarbij alleen het hooggelegen deel van de lino wordt ingerold met inkt en vervolgens afgedrukt. Door na de eerste afdruk meer linoleum weg te snijden en weer opnieuw af te drukken met een andere tint kunnen kleurenplaten gemaakt worden.

Dit is de negende keer dat het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier samenwerkt met het Han Fortmann (Trinitas College) in Heerhugowaard. Telkens geeft het hoogheemraadschap een aan water gerelateerde examenopdracht. De resultaten zijn onderdeel van zowel een digitale als een fysieke expositie in het kantoor.

Werkprogramma Europese Commissie 2025: aandacht voor schoon en voldoende water

Op 11 februari heeft de Europese Commissie haar werkprogramma voor 2025 gepubliceerd. Hierin worden de belangrijkste initiatieven en wetgevingsprioriteiten van de EU voor het komende jaar uiteengezet. Water, industrie en duurzaamheid spelen een prominente rol in de plannen.

De Water Resilience Strategy wordt genoemd als essentieel thema. Om deze te versterken wil de Commissie de waterproblematiek integraal benaderen met een bron-tot-monding aanpak. Hierbij worden de verschillende uitdagingen in de regio’s meegenomen. Vewin is blij dat er rekening mee gehouden wordt dat er, kijkend naar de waterproblematiek in Europa, regionaal grote verschillen tussen en binnen lidstaten kunnen zijn.  

De Water Resilience Strategy biedt de mogelijkheid om, met de Kaderrichtlijn Water als basis, de Europese wetgeving over water en milieu, en de wetgeving over de activiteiten die de waterkwaliteit of de beschikbaarheid van water onder druk zetten, beter op elkaar af te stemmen. Extra inzet op waterweerbaarheid kan zo voor een extra impuls zorgen om ook de KRW-doelen te halen, bijvoorbeeld door extra maatregelen om verontreinigingen tegen te gaan. Vewin ziet bronbeleid en het ‘vervuiler betaalt’-principe hierbij als belangrijke uitgangspunten.

Een prominent onderdeel van het werkprogramma is de Clean Industrial Deal, die gericht is op het versterken van het Europese concurrentievermogen en tegelijkertijd de overgang naar een koolstofarme en circulaire economie versnelt. Onderdeel hiervan is een herziening van REACH, in de vorm van een ‘New Chemicals Industry Package’. Dit pakket heeft als doel de registratie, evaluatie en goedkeuring van chemische stoffen te vereenvoudigen en duidelijkheid te scheppen over de aanpak van PFAS.  

Vewin is positief over het oppakken van de herziening van REACH door de Europese Commissie. Voor stoffen die vanuit REACH als ZZS worden bestempeld, moeten (industriële) emissies naar water worden beperkt. Op deze manier draagt REACH bij aan het halen van de Nederlandse KRW-doelen en de verbetering van de kwaliteit van de bronnen van Nederlands drinkwater.  Vewin pleit verder voor een zo snel en breed mogelijke implementatie van het Europese restrictievoorstel op PFAS.  

In het werkprogramma worden ook lopende wetgevingstrajecten benoemd, waaronder de Bodemmonitoringsrichtlijn en de herziening van de Prioritaire Stoffenlijst. De Bodemmonitoringsrichtlijn moet monitoring van bodemgezondheid verplicht stellen en bodemverontreiniging tegengaan. Voor de drinkwatersector is een gezonde bodem van cruciaal belang. Ongeveer 60% van het Nederlandse drinkwater is afkomstig van grondwater, en een gezonde bodem heeft een directe relatie met het grondwater.

Bij de herziening van de Prioritaire Stoffenlijst wordt bepaald welke nieuwe en bestaande stoffen gereguleerd moeten worden om oppervlakte- en grondwater te beschermen. Beide trajecten bevinden zich in de triloogfase. Hierbij komen vertegenwoordigers van het Voorzitterschap van de Raad, het Europees Parlement en de Europese Commissie samen om te verkennen of overeenstemming tussen de drie instellingen mogelijk is.

Stichting Doggerland & Ambassade van de Noordzee publiceren pamflet voor de Doggersbank

De Ambassade van de Noordzee en Stichting Doggerland bepleiten een betere positie voor de Noordzee in het juridische, publieke en politieke domein. Deze week publiceerden zij in een gezamenlijk pamflet hun visie voor de Doggersbank.

Met een brede internationale coalitie van kennisinstellingen, natuurorganisaties, ontwerpers en maatschappelijk middenveld werken zij de komende jaren aan een omvangrijk programma bestaande uit een plan voor rewilding, rifherstel, rechtszaken en een 'School of Dogger Bank'.

De Doggersbank is een beschermd natuurgebied - op ongeveer een dag varen vanaf de Nederlandse kust - met een hoge diversiteit aan leefgebieden en diersoorten. Het is een belangrijke kraamkamer voor haaien, roggen, haring en kabeljauw en een rijk voedselgebied voor walvissen en zeevogels. De Doggersbank is ook een kraamkamer voor verhalen over verleden, heden en toekomst van onze relatie met de zee.

De zee en het zeeleven zijn slecht vertegenwoordigd in bestaande plannen als het Noordzeeakkoord, onderzoeksprogramma’s van de Deltacommissie, Kennisprogramma Zeespiegelstijging, en vele onderzoeksprogramma’s naar windparken op zee. Van alle goede voornemens op papier is vrijwel niets gerealiseerd. Wetenschappelijke rapporten, beleidsdocumenten, wet- en regelgeving en nieuwe doelstellingen stapelen zich op, maar effectieve maatregelen die het leven in de Noordzee beschermen zijn er niet of nauwelijks.
 
Om het tij te keren pleiten de Ambassade van de Noordzee en Stichting Doggerland voor echte bescherming van de Noordzee, een veel hogere ambitie voor herstel en democratisering van het Noordzeegesprek.

Blauwe Bewonersinitiatieven: subsidie voor buurtinitiatieven

Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden (HDSR) heeft dit jaar 180.000 euro beschikbaar voor initiatieven die bijdragen aan waterbewustzijn of het watervriendelijk inrichten van de omgeving. Voor deze initiatieven kunnen bijvoorbeeld bewonersgroepen of scholen de subsidie Blauwe Bewonersinitiatieven aanvragen.

Nederland krijgt steeds meer te maken met zowel langere periodes van droogte en (dreigend) watertekort, als hevige piekbuien en wateroverlast. Dat vraagt actie, niet alleen van het waterschap. Het waterschap wil bewoners met de subsidie stimuleren zelf in actie te komen om hun directe leefomgeving meer water- en klimaatbestendig te maken.

Afgelopen jaar heeft het waterschap opnieuw veel initiatieven van bewoners financieel kunnen ondersteunen. Enkele voorbeelden zijn: watervriendelijke schoolpleinen, cleanup acties, kortingsacties voor regentonnen en aanleg van groene daken. Allemaal initiatieven om de omgeving water- en klimaatbestendig te maken, waardoor bewoners bewuster omgaan met water en we ons samen voorbereiden op het veranderende klimaat. Een overzicht van alle projecten is te vinden op de kaart op de webpagina van Blauwe Bewonersinitiatieven.

Groepen bewoners, stichtingen, scholen en verenigingen kunnen subsidie aanvragen. Het project of de activiteit moet in ons beheergebied plaatsvinden. Per aanvraag stelt het waterschap maximaal € 5.000 (incl. BTW) beschikbaar, waarbij het waterschap maximaal de helft van de kosten van het project of de activiteit betaalt. Voor de aanleg van regentonnen en groene daken is dat maximaal 30 procent.

Renovatie rioolwaterzuivering Dedemsvaart

De zuivering in Dedemsvaart wordt zwaar belast met afvalwater uit de voedingsmiddelenindustrie. Dat heeft consequenties voor het beluchtingssysteem van de zuivering. Het systeem is inmiddels behoorlijk op leeftijd en aan vervanging toe.

Het afvalwater van huishoudens en bedrijven uit Dedemsvaart, Slagharen, Balkbrug en de kernen Lutten en Schuinesloot wordt dagelijks schoongemaakt op de rioolwaterzuivering in Dedemsvaart. Omdat het beluchtingssysteem van deze zuivering behoorlijk op leeftijd is en daarmee verouderd, starten we binnenkort met het vervangen van de installatie.

Naar verwachting start men in het voorjaar met de uitvoer van de werkzaamheden. Als alles volgens planning verloopt is de zuivering eind 2025 gereed.

Lelystad Airport Businesspark winnaar eerste Award Duurzaam Watergebruik

Lelystad Airport Businesspark is de winnaar van de Award Duurzaam Watergebruik Zakelijk. Deze prijs erkent bedrijven en organisaties die een onderscheidende en wezenlijke bijdrage leveren aan drinkwaterbesparing binnen de eigen bedrijfsvoering en door anderen te inspireren. De ‘waterbesparingswedstrijd’ is een initiatief van drinkwaterbedrijf Vitens en werd dit jaar voor het eerst georganiseerd. Vertegenwoordigers van het bedrijf namen donderdagmiddag de award in ontvangst tijdens een feestelijke bijeenkomst op het hoofdkantoor van drinkwaterbedrijf Vitens.

In het Nationaal Plan van Aanpak Drinkwaterbesparing staat onder andere dat de overheid wil dat het bedrijfsleven in 2035 20 procent minder drinkwater gebruikt. Vitens heeft zich aan dat doel gecommitteerd en wil met het in het leven roepen van deze award de doelstelling stimuleren. Daarnaast is het een kans voor zowel zakelijke klanten als Vitens om te leren van innovatieve ideeën. 

Uit een lijst met verschillende voorgestelde bedrijven met een jaarlijks drinkwaterverbruik van meer dan 10.000 m3  heeft een deskundige jury drie genomineerden geselecteerd: FC Twente/SC Cambuur, Lelystad Airport Businesspark en het Medisch Centrum Leeuwarden. Alle drie de genomineerden hebben een wezenlijke bijdrage geleverd aan drinkwaterbesparing binnen de eigen bedrijfsvoering en door anderen te inspireren.

De afgelopen weken kon iedereen op de website van Vitens een stem uitbrengen op één van de genomineerden, er zijn meer dan 1.000 stemmen binnengekomen. Deze publieksstem werd gecombineerd met het juryoordeel. Lelystad Airport Businesspark komt daarbij als ‘kampioen’ (drink)waterbesparing uit de bus. Het kreeg 19 procent stemmen van het publiek en 51 procent stemmen van de jury. De voetbalclubs hadden meer dan de helft van de publieksstemmen en waren daarmee de publiekslieveling.

Samen met verschillende partners werkt Lelystad Airport Businesspark aan het verduurzamen van de totale waterketen. Dit omvat drinkwaterbesparing en efficiënte inzameling en transport van afvalwater. LAB installeert een unieke installatie, bestaande uit een gescheiden vacuümrioolsysteem voor inzameling en een (natuurlijke) waterzuivering om een circulair watersysteem mogelijk te maken. De jury zegt dat het gebiedsaanpak en het volledig water neutrale concept dit project uniek maken. Daarnaast biedt dit concept mogelijkheid tot doorvertaling naar andere industrieterreinen.

Startschot Gjin Plestik nei ús Waad: GPS-drijvers volgen route plastic afval

Hoe beweegt plastic afval zich in het Friese oppervlaktewater richting de Waddenzee? Het project Gjin Plestik nei ús Waad maakt dat inzichtelijk met drijvende GPS-trackers. Vijf Friese bestuurders hebben op vrijdag 7 februari in de Leeuwarder Prinsentuin de eerste oranje drijvers in het water gegooid.

Plastic afval is een groeiend milieuprobleem, in het bijzonder in de ecosystemen in het binnenwater en in zee. Plastic vergaat niet, maar breekt af in steeds kleinere deeltjes. Die kunnen de gezondheid van dieren en mensen schaden. Van het plastic in de Waddenzee is ongeveer driekwart afkomstig uit eigen land, heeft de Waddenacademie eerder vastgesteld in een analyse. Met het project Gjin Plestik nei ús Waad willen onderzoekers en overheden in beeld krijgen hoe het zit met het aandeel uit het Friese binnenwater.

Hiervoor hebben vijf bestuurders op vrijdag 7 februari het startschot gegeven: gedeputeerde Friso Douwstra van de provincie Fryslân, dagelijks bestuurder Monique Plantinga van Wetterskip Fryslân, wethouders Gijs Jacobse (Leeuwarden) en Michel Rietman (Súdwest-Fryslân) en directeur Gerben Huisman van het Waddenfonds. Zij wierpen oranje drijvers in de Noorder Stadsgracht, in de Leeuwarder Prinsentuin. De drijvers hebben het formaat van een frisdrankflesje en zijn uitgerust met een GPS-tracker die de route van de drijver vastlegt onder invloed van wind en stroming. De uitkomsten geven een beeld van de manier waarop plastic afval zich verplaatst in het oppervlaktewater.

Om beter inzicht te krijgen in het plasticprobleem worden op meerdere plaatsen drijvers  ingezet. Daarnaast komen bij bruggen camera’s die langsdrijvend afval registreren. De beelden worden met behulp van kunstmatige intelligentie geanalyseerd. Om het beeld compleet te krijgen vinden tenslotte op tientallen plaatsen bemonsteringen plaats, waarbij fijnmazige netten microplastics uit het water filteren.

Wanneer de routes en hotspots in beeld zijn gebracht, zullen in het vervolg van het project gerichte maatregelen worden getroffen om plastic uit het water te halen met speciale afvangsystemen. Tegelijkertijd wordt er ingezet op preventie, met voorlichtingscampagnes.

Noria Sustainable Innovators uit Delft is de uitvoerder van Gjin Plestik nei ús Waad. Provincie, Wetterskip en de gemeenten Leeuwarden en Súdwest Fryslân financieren een deel. Deze overheden nemen regelmatig deel aan het projectteam om resultaten en vervolgstappen te bespreken. Hierdoor wordt de betrokkenheid en continuïteit geborgd binnen de organisaties, ook na afronding van het huidige project. Het project loopt tot eind 2027 en kost ruim €1,2 miljoen. Hiervan is bijna de helft gefinancierd door het Waddenfonds. 

De vergeten watersnoodramp van 1825

22 dijkdoorbraken, 6 overstroomde provincies, 60 procent van Friesland onder water en 379 doden. In 2025 is het twee eeuwen geleden dat het grootste gedeelte van Noord-Nederland overstroomde. De ramp van 1825 was de grootste watersnood van de 19e eeuw. Sindsdien is onze kennis over water enorm gegroeid.

In 1825 bestond de Zuiderzee nog, een open stuk zee midden in het land. Door de stormvloed die begin februari 1825 over het land raasde, braken de Zuiderzeedijken.

De meeste slachtoffers vielen in Overijssel, hier lieten 305 mensen het leven. Ook in Groningen, Friesland, Gelderland, Utrecht en Holland waren er ernstige dijkdoorbraken.

Voor de getroffen gebieden werden inzamelacties georganiseerd. Dit werd gecoördineerd vanuit de overheid, met de leus ‘Geef gul!’

Pas vanaf 1850 kwam er een landelijke strategie om het water te managen. Het water moest sneller en efficiënter naar de zee. Er werden nieuwe mondingen aangelegd, zijtakken gesloten en dijken verhoogd.

Nog steeds zijn we bezig met het versterken van onze dijken, onder andere door middel van het Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP). 21 waterschappen en Rijkswaterstaat werken samen aan de grootste dijkversterkingsoperatie ooit sinds de Deltawerken. De komende 30 jaar wordt er 1400 km aan dijken en 400 sluizen en gemalen versterkt.

Ontwerp-Projectbesluit voor kadeversterking van Kade Kortland

De oostelijke kade aan het Nieuwe Achterwaterschap, Kade Kortland, voldoet niet meer aan de veiligheidsnorm. De kade is op bepaalde delen te laag en/of niet stabiel genoeg. Waterschap Rivierenland is daarom al geruime tijd bezig met een plan om de kade te versterken. Inmiddels is een Ontwerp-Projectbesluit opgesteld. Hierin staat welke maatregelen moeten worden genomen om de waterveiligheid ook in de toekomst te garanderen. Het waterschap heeft hiervoor een participatieproces doorlopen. In samenwerking met de provincie Zuid-Holland, de gemeente Alblasserdam en diverse directbetrokkenen is het Ontwerp-Projectbesluit tot stand gekomen.

Voordat het college van dijkgraaf en heemraden van Waterschap Rivierenland een besluit neemt over de kadeversterking Kade Kortland, ligt het Ontwerp-Projectbesluit ter inzage van 24 januari 2025 tot 7 maart 2025 via Officiële Bekendmakingen. Tijdens de inzagetermijn kunnen belanghebbenden reageren op de documenten van het Ontwerp-Projectbesluit. Dit kan door het indienen van een zienswijze (inspraakreactie). Hoe men dit kan doen, staat omschreven in het projectbesluit.   

De kadeversterking wordt met aandacht voor de bestaande omgevingswaarden en individuele belangen van grondeigenaren- en gebruikers op orde gebracht. Ook is er gekeken hoe de bestaande inrichting en functionaliteit van het gebied verbeterd kan worden. Om de kade te versterken dempen we een aantal sloten, die niet allemaal ter plaatse terug kunnen komen. Daarom wordt ook waterberging gecreëerd langs het verlengde van de Tiendweg iets verder naar het oosten.

De kadeversterking kade Kortland is onderdeel van het Gebiedsprogramma A5H van Waterschap Rivierenland. Dit gebiedsprogramma zorgt voor slimme combinaties tussen watersysteemmaatregelen en waterveiligheidsopgaven. Het heeft als doel een robuust en klimaatbestendige inrichting van de Alblasserwaard en Vijfheerenlanden te creëren.

Henriëtte de Vos is nieuwe directeur Water bij Waterschap Amstel, Gooi en Vecht

Henriëtte de Vos begon 6 januari 2025 als directeur Water bij Waterschap Amstel, Gooi en Vecht. De 54-jarige Henriëtte heeft veel ervaring binnen de overheid.

Hiervoor was zij gemeentesecretaris en algemeen directeur van de gemeente Heemstede. Eerder was zij als programmadirecteur bij de gemeente Amsterdam verantwoordelijk voor een nieuwe organisatie van het beheer van de openbare ruimte in Amsterdam. Ook had zij verschillende functies binnen het management en directie in deze gemeente.

Henriëtte de Vos: 'Water is een basisbehoefte én een publieke verantwoordelijkheid. Ik draag daar graag een steentje aan bij. Ik verheug mij erop om onze belangrijke watertaken te beschermen voor de toekomst door samen te bouwen aan de nieuwe organisaties.'

Stappenplan voor waterzuinige wijken ontwikkeld

Onder de vlag van de Gelderse Bouwtafel Waterzuinige Wijken werken 45 partners waaronder Waterschap Vallei en Veluwe, gemeenten, ontwikkelaars, woningcorporaties, provincies en drinkwaterbedrijven om waterzuinige woonwijken grootschalig toe te passen.

Deze samenwerking is een antwoord op de toenemende vraag naar water door klimaatverandering, bevolkingsgroei en economische ontwikkeling. Het doel is om waterzuinig bouwen als nationale standaard in bouwprojecten te verankeren.

Dankzij de samenwerking in de Gelderse Bouwtafel zijn nu bouwstenen ontwikkeld voor een schaalbare aanpak, zoals een overzicht van beschikbare technieken, relevante wet- en regelgeving en financiële doorrekening van verschillende technieken. Ook is een praktisch stappenplan(verwijst naar een andere website) ontwikkeld voor iedereen die met waterzuinige wijken aan de slag wil. Dit stappenplan biedt een gestructureerde aanpak voor de implementatie van (drink) waterzuinig bouwen. Vanaf 2025 brengt de Bouwtafel deze resultaten in de praktijk.

Waarom het grondwaterpeil juist op de Maashorst zo hoog is en blijft

Door de extreem natte jaren 2023 en 2024 zijn de grondwaterstanden op hoge zandgronden flink gestegen, soms met overlast tot gevolg. Dat speelt in heel Nederland, waaronder op en rond de Maashorst in ons werkgebied.

In een artikel in het Brabants Dagblad leggen onze bestuurder Ernest de Groot en adviseur peilbeheer Jos Kruit(verwijst naar een andere website) (opent in nieuw venster) uit hoe dat komt. En wat het waterschap wel en niet kan doen.

Door enorme hoeveelheden regen raakt de bodem verzadigd en stijgt het grondwaterpeil. En daardoor kan overlast ontstaan, in de vorm van natte kelders of water op het land. Het grondwaterpeil sturen, kunnen we als waterschap nauwelijks. Heel veel afvoeren van oppervlaktewater (water in sloten en beken) wel. Sterker nog: nooit eerder voerden we zoveel water af naar de Maas, met een absolute piek in de wintermaanden van 2023/2024. Stuwen op de Maashorst zijn in diezelfde winter fors omlaag gezet. Rond de recordnatte maand mei 2024 zijn stuwen nog verder verlaagd. Momenteel staan alle stuwen op de laagst mogelijke stand.

In het Brabants Dagblad(verwijst naar een andere website) (opent in nieuw venster) blikken we terug op de natte jaren en delen we de resultaten van een analyse van de ontstane, vrij unieke situatie. ,,Vooropgesteld: die wateroverlast is voor de betrokkenen natuurlijk één bak ellende”, zegt bestuurder Ernest de Groot onder meer in het stuk. ,,De overlast wordt door het waterschap ook niet ontkend. (..) Maar we moeten wel erkennen dat het handelingsperspectief voor ons als waterschap erg beperkt is. De Maashorst is een bijzonder gebied met een trage reactiesnelheid: het heeft lang last van droogte maar ook van nattigheid.”

Van juli 2023 tot en met juli 2024 viel er ruim 600 millimeter meer regen dan gebruikelijk (1461 millimeter, terwijl 865 mm gemiddeld is). Dat zijn 60 volle emmers extra op iedere vierkante meter. De twee extreem natte jaren na elkaar laten zien dat een goede aansluiting van de detailontwatering op onze hoofdontwatering (sloten en beken die het waterschap beheert) steeds belangrijker wordt. Daarop is de afgelopen maanden actie ondernomen, onder meer samen met de gemeente. Ook willen we betrokkenen hierbij graag bij adviseren. Kleinere (B- en C-)watergangen zijn namelijk niet in beheer van het waterschap.

In het artikel wordt ook specifiek ingegaan op de situatie rond Zevenhuis, waar veel meldingen van grondwateroverlast zijn gedaan. Het Zeelandse buurtschap ligt bovenop een breukrand in de bodem, die parallel loopt aan de bekende Peelrandbreuk. Die breuk duwt grondwater als het ware naar boven. Hoe de structuur van alle breukranden en breukjes precies loopt, is nog onderwerp van nader onderzoek. Maar aan het fenomeen zelf is helaas weinig te doen.

Evacuatie 1995 door extreem hoogwater staat nog scherp op het netvlies

Zuid- en Oost-Nederland, eind januari 1995. Precies 30 jaar geleden stond het water in de rivieren angstaanjagend hoog. Oorzaak: smeltwater uit de Alpen en langdurige, hevige regenval in de Ardennen, Noord-Frankrijk en delen van Duitsland.

Die golf van water rolt dagen later richting de Betuwe, Bommelerwaard en het land van Maas en Waal. Ruim 250.000 bewoners en 1 miljoen dieren moeten het gebied op stel en sprong verlaten.

Op 25 januari 1995 staat het waterpeil van de Maas extreem hoog bij de toen nog onbedijkte dorpen Itteren en Borgharen: 45,09 m boven NAP. Bewoners moeten noodgedwongen vertrekken. Delen van Zuid-Limburg lopen onder water met grote schade tot gevolg. Deze hoogwatercrisis en die van 1993 waren de directe aanleiding voor het programma Maaswerken.
Lange rijen met files

Ook op de Rijn stijgt het water snel. Het waterpeil noteert elk uur een hogere stand. Op 30 januari meet Rijkswaterstaat in de Rijn een stijging van 2 m in 1 dag. Bij Lobith bereikt de waterstand inmiddels 16,68 m. Normaal is het peil tussen 7,2 m en 12 m. Tienduizenden bewoners in het rivierengebied moeten hun woning verlaten.

Op 31 januari en 1 februari komt een ware uittocht op gang. In lange files met volgepropte auto’s en aanhangwagens proberen bewoners het risicogebied uit te komen. Vrachtwagens rijden af en aan om het vee bij de boerderijen weg te halen.
Dijk bij Ochten

De evacuaties lopen voorspoedig en de dijken lijken stand te houden. Mensen vonden onderdak bij familie en vrienden of werden opgevangen in de Jaarbeurs, die tijdelijk als crisiscentrum is ingericht.

Als de Waaldijk bij Ochten begint te schuiven, wordt de situatie kritisch. Honderden militairen worden ingezet om de dijk met zandzakken te verzwaren. Tot grote opluchting houdt de Waaldijk stand en blijft een overstromingsramp uit.

Rond 5 februari was het water voldoende gezakt en kon iedereen weer terug naar huis.
Ruimte voor de Rivier 2.0

De rivierhoogwaters en ‘bijna ramp’ waren het startschot voor de programma’s Ruimte voor de Rivier en Maaswerken.

In het nieuwe programma Ruimte voor de Rivier 2.0 werkt Rijkswaterstaat op dit moment samen met veel partners aan een nieuw plan voor de rivieren.