Vissluis langs stuw Dalemdreef-Spoorbaan Reeshof

Brabantse Delta is begonnen met de bouw van de vissluis in het riviertje De Donge, bij de stuw Dalemdreef-Spoorbaan in het park Dongevallei.

Vanaf eind oktober kunnen vissen veilig de stuw voorbij zwemmen en verder de wijk Reeshof in.

Verschillende vissoorten, zoals de snoek en paling, trekken van nature van het ene gebied naar het andere om te overwinteren, zich voort te planten en voedsel te vinden. Obstakels zoals de stuw bij Dalemdreef-Spoorbaan belemmeren deze natuurlijke trek. De stuw blijft liggen omdat deze nodig is om het water in het park Dongevallei in de woonwijk Reeshof vast te houden.

Om vissen de stuw te laten passeren, heeft het waterschap gekozen voor een vissluis. Met een sluis is er minder waterverlies, wat vooral van belang is voor dit gebied om het water in droge perioden op peil te houden. Met de aanleg van een vissluis kunnen vissen straks veilig de stuw passeren, waardoor hun leefgebied en populatie alsnog uitbreidt.

Een vissluis werkt net als een sluis voor boten. De vissluis bij de stuw Dalemdreef-Spoorbaan bestaat uit een buis met twee schuiven die open en dicht kunnen. Altijd is er één schuif open en de andere schuif bijna dicht. Door de bijna gesloten schuif stroomt een kleine beetje water, wat een lokstroom heet. Vissen voelen deze lokstroom en zwemmen zo de vissluis in.

De schuiven gaan om de beurt open en bijna dicht, zodat de vissen heen en weer kunnen zwemmen langs de stuw.

De vissluis werkt heel het jaar, 24 uur per dag. De vissluis sluit alleen automatisch als het water bovenstrooms onder een bepaald waterniveau komt. Zodra het waterpeil weer is gestegen tot het gewenste niveau, gaat de vissluis weer open. 

Weer positieve resultaten bij tweede ronde PFAS-metingen bij zwemlocaties

Uit de tweede ronde metingen blijkt dat de PFAS-concentratie in het water van 46 aangewezen zwemlocaties in Noord Holland opnieuw onder de advieswaarde van het RIVM blijft.

In juli 2024 heeft de provincie Noord-Holland, in samenwerking met de waterschappen, opnieuw metingen uitgevoerd naar de concentratie PFAS in het zwemwater. Deze tweede ronde vond plaats bij dezelfde aangewezen zwemlocaties als bij de eerste meting eerder dit jaar.

Eerder communiceerde de provincie over de uitslagen van de eerste metingen van april 2024. Zie het nieuwsbericht van de locaties die onder het Hoogheemraadschap van Rijnland vallen en de locaties bij Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier en het Waterschap Amstel, Gooi en Vecht. Uit deze metingen bleek ook dat de concentratie PFAS lager bleef dan de advieswaarde van het RIVM.

PFAS (poly- en perfluoralkylstoffen) zijn stoffen die van nature niet in het milieu voorkomen. Deze stoffenfamilie, ook wel forever chemicals genoemd, kunnen een risico vormen voor de gezondheid van mensen, dieren en planten. De uitgevoerde metingen geven inzicht in de aanwezigheid van deze chemische stoffen die wereldwijd bekend staan om hun hardnekkigheid en gezondheidsrisico’s.

Nieuw EU project pakt droogte en overstromingen aan

Een nieuw project (Spongeworks) van 15 miljoen euro, gefinancierd door het Horizon Europe Programma van de Europese Unie gaat in september 2024 van start. Het doel van het project is de gezondheid van de Europese landschappen te blijven waarborgen en dan voornamelijk om water vast te houden en te bergen. Overstromingen en droogte worden zodoende voorkomen. Onderzoekers van de UT uit de faculteiten ET en BMS doen o.a. onderzoek naar de samenwerking tussen partijen.

Europa warmt twee keer zo snel op als de rest van de wereld. Extreme weersomstandigheden worden steeds acuter. Sinds 1980 hebben overstromingen in Europa geleid tot meer dan 4300 doden en meer dan 170 miljard euro economische schade. Een belangrijke factor die bepaalt of deze kosten in de toekomst worden beperkt of verergerd, is de gezondheid van Europese landschappen en hun vermogen om water vast te houden en te bergen. Hoewel natuurlijke oplossingen steeds meer geaccepteerd worden als een duurzame aanpak om de veerkracht en de waterretentiecapaciteit van landschappen te verbeteren, zijn er nog steeds grote hindernissen die een grootschalige toepassing in de weg staan.

De onderzoekers van de UT onder leiding van dr.ir. Joanne Vinke-de Kruijf richten zich op een aantal concrete vragen. Welke hulpmiddelen en methodieken dragen bij aan het vinden en implementeren van oplossingen die effectief, integraal en rechtvaardig zijn? Hoe kunnen partijen samen toewerken naar een nieuw soort landschappen? Het Designlab van de UT coördineert de samenwerking tussen de partijen in het Nederlands-Duitse Vecht stroomgebied.

Voor de Nederlandse bijdrage werken Waterschap Vechtstromen, Deltares en de UT in het project samen met internationale partners aan de vraag hoe je grootschalige veranderingen teweeg brengt om de veerkracht van grondwater-, bodem- en oppervlaktewatersystemen op landschapsschaal te verbeteren voor mens en natuur.

Het project implementeert een verscheidenheid aan 'spons'-maatregelen, variërend van verschillende soorten landbouw- en bredere beheerspraktijken, het creëren van heggen, bufferstroken en infiltratievijvers, tot het herstellen van rivieren en veengebieden en het opnieuw vernatten van bossen, uiterwaarden en graslanden. Deze maatregelen zullen worden geëvalueerd op hun vermogen om de gezondheid van de bodem en de natuurlijke waterretentie te verbeteren, erosie te voorkomen en watervoerende lagen aan te vullen.

De UT doet onderzoek naar de mate waarin huidige governance structuren de implementatie van deze maatregelen toestaan, welke nieuwe samenwerkingen en structuren wellicht nodig zijn en welke hulpmiddelen en methodieken hiervoor het beste ingezet kunnen worden. In het onderzoek richt de UT zich op het Duits-Nederlandse Vecht stroomgebied en op een stroomgebied in Frankrijk en Griekenland.

Waterschap en gemeente eens over buitendijks bouwen

Er is geen verschil van inzicht over buitendijks bouwen tussen gemeente Rotterdam en waterschap Hollandse Delta. Dat is de conclusie uit een overleg deze week over de zorg die het waterschap eerder uitte in het Algemeen Dagblad van 10 augustus. Daarin stelde een woordvoerder van het waterschap dat buitendijks bouwen niet verstandig is. In een overleg tussen wethouder Chantal Zeegers en heemraad Cicilia Rijsdijk kon de heemraad verduidelijken, dat dit in algemene zin geldt. Voor het buitendijks gebied van Rotterdam ligt dat anders, omdat het water al voldoende ruimte heeft, de terreinen nu al veelal bebouwd zijn en er rekening gehouden wordt met de komst van hoogwater.

Waterschappen zijn samen met Rijkswaterstaat verantwoordelijk voor waterveiligheid in Nederland, waarbij de waterschappen de primaire waterkeringen langs de rivieren onderhouden en zorgen dat hoog water in de rivieren zoveel mogelijk ongehinderd kan worden afgevoerd. Over het algemeen is het onwenselijk dat er door bebouwing of begroeiing versmalling of vertraging van de waterafvoer ontstaat. Het water moet zo snel mogelijk naar zee.

De waterschappen hebben geen wettelijke taken voor de waterveiligheid buitendijks. Een goede ruimtelijke ordening is primair de taak van de gemeente en dat geldt ook voor de buitendijkse gebieden. Gemeenten maken ruimtelijke afwegingen en wegen risico’s, zoals overstroming, daarin mee. Waterschappen mogen wel adviseren op plannen. In Rotterdam vinden de ontwikkelingen plaats op bestaande stukken land, die hooguit veranderen van functie, waardoor geen versmalling van het stroomgebied ontstaat. De gemeente zorgt ervoor, dat bouw op een veilige hoogte boven NAP plaatsvindt en dat er maatregelen zijn bij hoogwater. Er ontstaat door buitendijkse bouw geen probleem met de afvoer van hoogwater.

Voor zowel gemeente als waterschap staat veiligheid voorop. Daarom heeft het waterschap adviesrecht op alle bouwplannen. Zowel de wethouder als de heemraad delen de zorg over de klimaatverandering en vinden dat nauwe samenwerking nodig blijft bij elke nieuwe buitendijkse ontwikkeling in Rotterdam, maar ook bij aanpassing van normen door de effecten van klimaatverandering. Z

Waterkwaliteitsdoelen in gedrang door stikstofregels en gebrek aan emissieloos materieel

jk

Voor 40 procent van de projecten van waterschappen om de waterkwaliteit te verbeteren is er emissieloos materieel nodig voor een stikstofvergunning. Maar dit materieel is de komende jaren nog onvoldoende voorhanden. Dit blijkt uit onderzoek van het Economisch Instituut voor de Bouw (EIB) in opdracht van de Unie van Waterschappen.

Naast materieel vormt ook de beschikbaarheid van laadinfrastructuur een belemmering om de projecten uit te voeren. De waterschappen staan voor grote opgaven op het gebied van de waterkwaliteit, onder meer om in 2027 te voldoen aan de doelstellingen van de Kaderrichtlijn Water. Met de stikstofregels zal een flink deel van de projecten om de waterkwaliteitsdoelen te halen niet tijdig te realiseren zijn.

Uit het rapport ‘Stikstofproblematiek bij de waterschappen; kansen om opgaven waterkwaliteit te realiseren’ blijkt dat de waterschappen voor de periode 2024-2027 circa 280 projecten in voorbereiding hebben, met een totale bouwsom van € 1,5 miljard. Bijna € 800 miljoen hiervan is nodig voor aanpassing, uitbreiding of nieuwbouw van rioolwaterzuiveringsinstallaties. Voor herstel van beken en de aanleg van natuurvriendelijke oevers is een investering van € 350 miljoen nodig. Bijna € 200 miljoen gaat naar aanpassing van gemalen, stuwen en vistrappen. De helft van de projecten start dit jaar nog.

Het is de vraag of tijdig voldoende groot materieel beschikbaar komt voor inzet op de waterkwaliteitsprojecten. Een groot deel van deze projecten moet nog in 2024 worden aanbesteed. Daarbij is er ook voor waterveiligheidsprojecten veel emissieloos materieel nodig en ook opdrachtgevers als Rijkswaterstaat, provincies en gemeenten willen steeds meer projecten emissieloos uitvoeren. Bij het emissieloos bouwen moet er bij werkzaamheden veel materieel opgeladen worden. Dit zal zorgen voor een extra piekbehoefte aan elektriciteit. Vaak is er geen netaansluiting beschikbaar voor de aannemers door netcongestie. Als er niet genoeg laadmogelijkheden beschikbaar zijn, kunnen de projecten niet worden uitgevoerd. Dit belemmert de waterschappen in het uitvoeren van hun wettelijke taken.

Een belangrijk vraagstuk blijft hoe om te gaan met de spanning tussen de voor de natuur zo belangrijke Kaderrichtlijn Water (KRW) en de stikstofregelgeving. Een oplossing die de waterschappen graag zouden zien is het verlenen van een ontheffing voor deze tijdelijke uitstoot als zij aantonen dat alternatieven niet voorhanden zijn. Daarnaast is afstemming van vraag en aanbod van emissieloos materieel met marktpartijen en andere opdrachtgevers van belang, bijvoorbeeld door waar mogelijk projecten te faseren. Het aanleggen van meer laadplekken voor zwaar materieel bij zonneparken of windmolens is nodig. De waterschappen blijven zich keihard inzetten voor schoner en gezonder water.

Bijzondere golven worden veel groter dan het bekende maximum

Kruisende golven blijken extremer dan extreem te zijn. Deze bijzondere diepzeegolven, waar nog weinig over bekend is, kunnen vier keer steiler worden dan voor mogelijk werd gehouden. Dit blijkt uit onderzoek van de TU Delft en andere universiteiten dat is gepubliceerd is Nature.

Lang geleden gingen er verhalen rond over mysterieuze monstergolven die uit het niets leken te ontstaan en zelfs grote schepen omverhaalden. Het mythische karakter werd verleden tijd toen zo’n monstergolf voor het eerst werd vastgelegd bij het Draupner platform in de Noordzee.

In 2018 lukte het Ton van den Bremer en zijn collega’s bij de Universiteiten van Edinburgh en Oxford om voor het eerst ooit deze Draupner-golf na te bootsen in het lab. Dit bood hen de kans om de golf nauwkeurig te bestuderen. En dat gaf onverwachte inzichten.

Uit nieuw onderzoek van het onderzoeksconsortium blijkt nu dat dit bijzondere type golf niet breekt op het moment dat het volgens gangbare theorieën zou moeten breken. De verklaring hiervoor ligt in de ontstaanswijze van het monster. Ton van den Bremer, expert op het gebied van vloeistofmechanica bij de TU Delft, licht toe: “De golven die de meeste mensen van het strand kennen rollen vooruit. Het type golf dat wij onderzochten komt voor op open water en ontstaat als er golven vanuit meerdere richtingen samenkomen.” Als deze golven met een hoge directionele spreiding samenkomen wordt het water omhooggestuwd, een staande golf. Een voorbeeld daarvan is een kruisgolf.

Onder bepaalde omstandigheden op zee komen golven uit meerdere richtingen voor. Dit kan gebeuren op een plek waar twee zeeën samenkomen, of waar de windplots van richting verandert, zoals in een orkaan. Als golven uit twee richtingen samenkomen ontstaat een kruisgolf, zolang de richtingen maar ver genoeg uit elkaar liggen. Uit het onderzoek blijkt ook dat hoe verder de richtingen uit elkaar liggen, hoe hoger de kruisgolf kan worden.

De rollende golven breken bij een bepaald limiet en bereiken dan ook hun maximale steilheid. Het onderzoek laat zien dat golven met een hoge directionele spreiding wel tachtig procent steiler kunnen worden dan dit limiet, voordat ze beginnen te breken. Deze golven kunnen zo bijna twee keer hoger worden dan ‘gangbare golven’ voordat ze beginnen te breken.

De onderzoekers stuitten op nog een ander bijzonder fenomeen dat breekt met bestaande theorieën. En dat is ongekend, volgens Van den Bremer: “Als een golf eenmaal begint te breken zie je een witte kop ontstaan, en is er normaliter geen weg meer terug. Maar als een golf met een hoge directionele spreiding begint met breken, kan de golf nog steeds verder groeien.” Het onderzoek laat zien dat deze enorme golven, tijdens het breekproces, nog eens twee keer zo steil kunnen worden, wat al twee keer steiler was dat het oorspronkelijk limiet. Bij elkaar opgeteld kunnen de golven dus vier keer zo steil worden dan voor mogelijk werd gehouden.

De kennis dat golven die uit meerdere richtingen komen wel vier keer groter kunnen worden dan gedacht, kan houvast bieden om bouwwerken in zee veiliger te maken.  “De driedimensionaliteit van golven wordt vaak over het hoofd gezien bij het ontwerp van offshore windturbines en andere constructies. Onze bevindingen suggereren dat dit leidt tot ontwerpen die minder betrouwbaar zijn”, zegt Mark McAllister van de University of Oxford, die de experimenten leidde en inmiddels werkzaam als senior onderzoeker bij Wood Thilsted.

Kleine robot brengt zeebodem in kaart

Bij de bouw van een windmolenpark op zee moet ook de ­zeebodem in kaart worden gebracht. Dat doet onderwater­robot Lobster veel goedkoper dan zijn concurrenten. De Lobster is klein en wendbaar genoeg om tot zestig centimeter boven de zeebodem te navigeren. De robot stelt zijn camera af op de hellingshoek van de bodem en slaagt er met behulp van heldere zaklampen in om ook bij troebel water scherpe foto’s maken. Daarnaast is de robot lichter en goedkoper dan de concurrenten. De robot is namelijk grotendeels van plastic gemaakt, dat door het ontwerp toch bestand is tegen hoge druk.

Groot onderhoud bruggen en sluizen Oude IJssel van start

Waterschap Rijn en IJssel voert groot onderhoud uit aan de sluizen en bruggen op de Oude IJssel. Het gaat om de ophaalbruggen en sluizen tussen Doesburg en Ulft. Deze zijn meer dan zeventig jaar oud en dus zijn onderdelen toe aan vernieuwing. Als eerste zijn de brug en sluis in Doesburg aan de beurt. Vanaf 30 september starten deze werkzaamheden. Vanaf januari 2025 pakt het waterschap de bruggen van Terborg, Laag-Keppel en Hoog-Keppel en sluis De Pol aan. Ook wordt volgend jaar de techniek vernieuwd, waarmee de bruggen op afstand worden bediend. Het waterschap wil zo de vaarweg Oude IJssel veilig en betrouwbaar houden voor de beroeps- en recreatievaart en het wegverkeer.

In Doesburg worden onder andere de hardhouten sluisdeuren van ieder 10.000 kilo vervangen door nieuwe. Ook de drempel onder de sluisdeuren wordt 70 centimeter lager. Hierdoor kan de beroepsvaart, bij lage waterstanden, langer door de sluis varen. In de sluis zelf worden haalstangen aangebracht. Hierdoor kunnen kleinere (recreatie)boten veiliger vastgemaakt worden tijdens het schutten. Het touw en de boot zakken of stijgen dan makkelijk mee met het water. Ook wordt aanleggen voor de sluis veiliger en makkelijker voor de recreatievaart. Door deze werkzaamheden kan het vaarverkeer niet door de sluis van 30 september tot en met 8 december 2024.

Voor het onderhoud aan de brug hijst de aannemer het beweegbare deel uit de brug en legt deze naast de brug neer. Zo kan de aannemer overal goed bij. Hiervoor wordt de Barend Ubbinkweg afgesloten voor wegverkeer van 14 oktober tot 22 november 2024. Gemotoriseerd verkeer moet dan omrijden via een omleidingsroute. Voor fietsers en voetgangers komt er een tijdelijke brug. Op de dagen dat hijskraan actief is (16 oktober en 20 november) is de Barend Ubbinkweg voor álle verkeer gesloten.

Ook de ophaalbruggen bij Terborg, Laag-Keppel en Hoog-Keppel zijn aan onderhoud toe. De bruggen krijgen diverse nieuwe onderdelen en worden opnieuw geschilderd. Bij de brug in Terborg is veel werk al eerder dit jaar gedaan – daar rest alleen het schilderwerk en het onderhoud aan de aandrijving. Bij Sluis De Pol wordt een aantal onderdelen in de aandrijving vernieuwd. Deze werkzaamheden voeren we uit tussen januari en juli 2025. Voor alle werkzaamheden geldt, dat het waterschap de overlast voor het vaar- en wegverkeer zo klein mogelijk wil houden.

NPLG van tafel, maar opgaven voor drinkwaterbronnen blijven

Het Nationaal Programma Landelijk Gebied (NPLG) werd door de drinkwatersector gezien als een kans voor een betere bescherming van de bronnen voor drinkwaterproductie, ingepast in een toekomstbestendig ingericht landelijk gebied. Nu het kabinet heeft besloten om te stoppen met het NPLG, vraagt Vewin zich af wat het kabinet wil gaan doen om de doelen voor waterkwaliteit, natuur, stikstof en klimaat te halen.

Het NPLG was onder meer bedoeld om de Europese doelen uit de Kaderrichtlijn Water en nationale waterkwaliteitsdoelen via gebiedsgerichte programma’s te realiseren. Hierbij had prioriteit voor de verbetering van de kwaliteit en beschikbaarheid van drinkwaterbronnen in de provinciale gebiedsprogramma’s kunnen bijdragen aan het oplossen van de grote opgaven waar de drinkwatersector voor staat.

De kwaliteit van drinkwaterbronnen staat in toenemende mate onder druk en is de afgelopen jaren niet significant verbeterd. Sterker nog, door verontreinigingen afkomstig uit de landbouw (nitraat en bestrijdingsmiddelen), industrie en huishoudens wordt de kwaliteit van drinkwaterbronnen juist slechter. De doelen van de Kaderrichtlijn Water worden daardoor niet (tijdig) gehaald. Ook hebben drinkwaterbedrijven te maken met een toenemende drinkwatervraag door bevolkingsgroei, economische groei en regionaal stedelijke uitbreiding. Zonder snelle actie van alle betrokken partijen, met name provincies en Rijk, kunnen de drinkwaterbedrijven niet aan de stijgende vraag naar drinkwater voldoen.

Er is een stevige inzet nodig om de kwaliteit en beschikbaarheid van drinkwaterbronnen te verbeteren en de Europese en nationale doelen voor waterkwaliteit te halen. Provincies en waterschappen moeten hiervoor hard aan de slag, maar het Rijk heeft een belangrijke rol in het aanscherpen van landelijk beleid. Het is van groot belang dat het nieuwe kabinet snel laat weten hoe zij wil bijdragen aan verbeteren van de waterkwaliteit en het beschermen van de drinkwaterbronnen.

Hiswa te Water blijft komende 5 jaar in Lelystad

Hiswa te Water, de grootste in-water bootshow van Noord-Europa, houdt ook de komende 5 jaar Lelystad als thuishaven. De overeenkomst voor het evenement, dat jaarlijks in Bataviahaven gehouden wordt, is woensdag 28 augustus 2024 ondertekend door wethouder Dennis Grimbergen en directeur Hiswa te Water Arjen Rahusen.

Van woensdag 28 augustus tot en met zondag 1 september is de Bataviahaven van Lelystad omgetoverd tot een waar watersportparadijs. Er ruim 440 blinkende nieuwe boten klaar voor de verwachte 30.000 bezoekers. Die komen voor hun droomboot tussen de nieuwste modellen zeiljachten, motorboten, sloepen, tenders, consoleboten, RIB’s, houseboten en catamarans.

Werkzaamheden Zuidpier IJmuiden afgerond

Vanaf woensdag 12 september 2024 is de Zuidpier in IJmuiden weer toegankelijk voor publiek. De werkzaamheden aan de pier zijn afgerond en de hekken worden verwijderd. De pier is door de herstelwerkzaamheden in goede staat voor het komende stormseizoen.

De Zuidpier was sinds 3 juni 2024 afgesloten voor publiek. Gedurende de afgelopen maanden is de kop van de pier hersteld. Deze was door verschillende stormen beschadigd geraakt. Zo waren er in 2023 2 keer zo veel stormen als het jaar daarvoor. De schades aan de kop zijn hersteld met onder andere breuksteen en asfalt.

Er zijn nog enkele restwerkzaamheden. Het lichtopstand wordt nu gerepareerd en ook het laagwaterhek wordt nog aangepakt. De pier blijft hierbij gewoon open, maar wel met de nodige afzettingen waar nodig.

De Zuidpier is in de eerste plaats golfbreker van de waterkering van het sluizencomplex IJmuiden en laat de scheepvaart veilig de sluizen van IJmuiden bereiken of verlaten. De functie van een golfbreker is om de energie uit de golven te halen en daarmee de scheepvaart en de waterkering van het sluizencomplex te beschermen.

Regeerprogramma niet concreet over maatregelen voor water

In het Regeerprogramma van het Kabinet Schoof staan weinig concrete plannen over de zorg voor veilige dijken, schoon water en het voorkomen van watertekort en wateroverlast. Rogier van der Sande, voorzitter van de Unie van Waterschappen: 'Het werk van de waterschappen wordt steeds uitdagender en vraagt veel van ons, in de samenwerking met anderen. Het is goed dat er nu een Regeerprogramma ligt. Maar dit lijkt nog weinig duidelijkheid te geven over concrete plannen. Dat moet ons niet hinderen in de uitvoering. Wat nodig is, zijn maatregelen die het tempo erin houden, het draagvlak vergroten en de doelen aantoonbaar realiseren. Want de waterdoelen dulden geen uitstel.'

Voor de waterschappen is het verbeteren van de waterkwaliteit, zoals onder andere vastgelegd in de Kaderrichtlijn Water, één van de belangrijkste opgaven. Waterschappen hebben de afgelopen jaren veel geïnvesteerd in het verbeteren van de waterkwaliteit, maar kunnen het niet alleen. Rogier van der Sande: 'Schoon water in rivieren, sloten en beken is belangrijk voor mens en natuur, de drinkwatervoorziening, de landbouw en de economie. De kwaliteit van het water is nog niet voldoende. In de plannen die nu gepresenteerd zijn, ontbreken concrete maatregelen om dit probleem op te lossen. Ook het mestbeleid heeft invloed op de waterkwaliteit, dus het is belangrijk dat het kabinet daarin keuzes maakt. Cruciaal daarbij is dat maatregelen rondom mest bijdragen aan schoon en gezond water.'

Bij de inrichting van Nederland is aandacht voor water en bodem essentieel. Van der Sande: 'Het weer in Nederland wordt steeds extremer; periodes van droogte en wateroverlast wisselen elkaar in rap tempo af. Tegelijkertijd worden we geconfronteerd met zeespiegelstijging, verzilting en bodemdaling. Om het hoofd te bieden aan deze uitdagingen zijn er ruimte, regels en regie nodig bij de ruimtelijke ordening en inrichting van ons land. Zodat we verstandig bouwen, en schade en overlast zoveel mogelijk voorkomen. Waterschappen kunnen hun kennis van het water- en bodemsysteem inzetten in regionale omgevingsprogramma’s zodat deze toekomstbestendig worden uitgewerkt.'

Ook de opgave om de dijken veilig te houden wordt groter. Van der Sande: 'Het is belangrijk snel een concreet besluit te nemen over extra financiering van dijkversterkingen binnen het Hoogwaterbeschermingsprogramma: de grootste dijkversterkingsoperatie sinds de Deltawerken. Het is een gezamenlijke verantwoordelijkheid van de 21 waterschappen en het Rijk, die vraagt om solidariteit en doorzettingsvermogen van alle betrokken partijen. We moeten het samen dragen.'

Eerste zeewierboerderij ter wereld op windpark Noordzee

Zeewier telen tussen de windmolens op de Noordzee: dat wordt dit najaar werkelijkheid op de eerste commerciële zeewierboerderij van Nederland. Op windmolenpark Hollandse Kust Zuid, ongeveer achttien kilometer uit de kust van Scheveningen, verrijst North Sea Farm 1. Zeewierteelt draagt bij aan het vastleggen van koolstof en het terugdringen van CO2-uitstoot. Deltares maakt deel uit van het initiërend consortium North Sea Farmers.

Het idee is door zeewier tussen de turbines op een windmolenpark te telen, de productie hiervan kan worden opgeschaald. De Noordzee wordt intensief gebruikt; daarom zetten Europese en nationale overheden in op multifunctioneel gebruik van bestaande en geplande offshore windparken.

De initiatiefnemers van North Sea Farm 1 zien voldoende ruimte in de huidige en toekomstige geplande windmolenparken in de Noordzee om de productie van zeewier op te schalen. De verwachting is één miljoen ton vers zeewier per jaar te telen in 2040. Dit zeewier is een duurzame grondstof die zal worden verwerkt voor allerlei toepassingen, zoals voedsel voor mensen en dieren, cosmeticabestanddelen en tot stoffen die gewassen resistenter kunnen maken tegen verzilting. De boerderij zal na voltooiing vijf hectare beslaan en zal naar verwachting in het eerste jaar minstens zesduizend kilo vers zeewier opleveren.

Op North Sea Farm 1 zal ook een jaar lang wetenschappelijk onderzoek worden gedaan naar de mogelijkheden om koolstof vast te leggen. Met het vastleggen van koolstof wordt CO2 uit de atmosfeer gehaald. Natuurlijke zeewiervelden leggen koolstof vast en de vraag is of zeewierkweek hieraan ook kan bijdragen en zo de voetafdruk van ons voedsel kan verminderen.

Daarom draagt het Amerikaanse bedrijf Amazon anderhalf miljoen euro bij aan de bouw van de boerderij en het onderzoek. Dit geld is afkomstig uit het eigen Right Now Climate Fund, opgericht om natuurlijke oplossingen te stimuleren.

De zeewierboerderij is een project van North Sea Farmers (NSF), een organisatie die sinds 2014 voor de Europese zeewierindustrie kennis ontwikkelt. Samen met NSF vormt Deltares, Plymouth Marine Laboratory en Silvestrum Climate Associates, zeewierextractfabrikant Algaia, projectontwikkelaar Simply Blue Group en bedrijven Van Oord en Doggerland Offshore een consortium. North Sea Farmers wil zeewierkwekers in Europa een steuntje in de rug geven om investeringen in schaalvergroting haalbaar te maken.

Riviernatuur in de Epse Waarden verbeterd

Rijkswaterstaat werkt aan een plan om de riviernatuur in de Epse Waarden langs de IJssel te verbeteren. Met het creëren van natuurvriendelijke oevers wil men het gebied aantrekkelijker maken voor vissen, zoals de winde en de rivierprik, en andere diersoorten.

Op donderdag 12 september 2024 vindt er een publieksbijeenkomst plaats om omwonenden en andere geïnteresseerden te betrekken bij de plannen. In het gebied van de Epse Waarden willen we langs de IJssel natuurvriendelijke oevers aanleggen.

Dit houdt in dat men de hardstenen oevers vervangt door zandige oevers met een geleidelijke overgang tussen land en water. Hierdoor ontstaat er meer ruimte voor dieren, waterplanten en oevervegetatie. De streefdatum voor het opleveren van deze natuurmaatregelen is 2027.

Het doel van de inloopbijeenkomst is om de deelnemers te informeren over de plannen en de aanpak. Er is dan gelegenheid om vragen te stellen en ideeën met elkaar te delen. De projectmanager, omgevingsmanager, ecoloog en landschapsontwerper van het project zullen de maatregel toelichten en meer vertellen over het ontwerpproces.

De publieksbijeenkomst vindt plaats op:

Donderdag 12 september 2024 van 19.00 - 20.30 uur (vrije inloop) in Het Wansinkhof aan het Wansink 45 in Epse.

Voorstel voor aangepaste legger oppervlaktewaterlichamen ter inzage

Waterschap Brabantse Delta is van plan om de legger van de oppervlaktewaterlichamen aan te passen. Een oppervlaktewaterlichaam is bijvoorbeeld een sloot of watergang. Vanaf 3 september tot en met 14 oktober ligt de legger ter inzage. Je hebt dan de mogelijkheid om te reageren op deze aanpassingen. Dit kan door het indienen van een zogenaamde zienswijze.
 
De legger is een verzameling van kaarten, documenten en tekeningen. Er is onder andere in te vinden waar stuwen, sloten, rivieren, dijken en bruggen liggen en wie verantwoordelijk is voor het onderhoud.  

De legger bevat informatie over:  

sloten en beken (waterlopen) en dijken (waterkeringen), inclusief ‘kunstwerken’ zoals stuwen, sluizen, gemalen;  
wie verantwoordelijk is voor het beheer en onderhoud hiervan;  
de ligging, afmetingen en vorm van waterlopen, dijken, waterbergingen, vaarwegen en kunstwerken.  
Waarom is aanpassing nodig?  
Het gebied verandert dagelijks. Er worden bijvoorbeeld nieuwe wateren gegraven of gedempt. Ook worden waterkeringen versterkt of verlegd. Regelmatig passen wij daarom de leggers aan. Ook is het belangrijk dat het waterschap voldoet aan de bestaande en vernieuwde wetgeving. Bij het opnieuw vaststellen van de legger is rekening gehouden met de landelijke richtlijnen. Er is bijvoorbeeld gekeken naar de nieuwe eisen van de Omgevingswet. Deze wet stelt eisen aan de informatievoorziening om bijvoorbeeld te kunnen zien of er een vergunningsplicht is wanneer je een vissteiger aan wilt vragen.  

Grootste warmtepomp van Nederland in gebruik genomen

Vrijdag openden Eneco en Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden (HDSR) in Utrecht de grootste warmtepomp van Nederland. Met deze pomp kan Eneco de warmte van het gezuiverde afvalwater van HDSR inzetten als nieuwe energiebron voor het warmtenet. Circa 20.000 huishoudens in de gemeenten Utrecht en Nieuwegein kunnen voortaan rekenen op de duurzame warmte.

De warmtepomp staat op het terrein van rioolwaterzuivering Utrecht. Daar openden Nanda van Zoelen, Hoogheemraad De Stichtse Rijnlanden en Karen de Lathouder, Chief Operating Officer Assets van Eneco vandaag de installatie. In het bijzijn van Lot van Hooijdonk, wethouder gemeente Utrecht, en Huib van Essen, gedeputeerde provincie Utrecht, namen zij de grootste warmtepomp van Nederland officieel in gebruik.

Met aquathermie is het goed mogelijk om de bronnen voor het leveren van warmte te verduurzamen. Zeker wanneer dit kan met warm water afkomstig van een rioolwaterzuivering midden in de stad. Dat is waarom Eneco en HDSR zijn gaan samenwerken. Dagelijks haalt de warmtepomp restwarmte uit zo’n 65 miljoen liter gezuiverd afvalwater. Dit is water afkomstig van douches, keukenkranen, vaat- en wasmachines en heeft een temperatuur van 12 graden in de winter tot ruim 22 graden in de zomer.

Met de komst van de warmtepomp vloeit de warmte niet meer weg, maar wordt de temperatuur van het gezuiverde water hergebruikt voor het warmtenet. Een warmtewisselaar haalt de warmte uit het afvalwater en de grote warmtepomp brengt de temperatuur vervolgens naar 75 graden. Daarna wordt dit water aan het warmtenet geleverd. Om continu te kunnen beschikken over voldoende warmte, maakt een warmtebuffer van ongeveer 18 meter hoog en een diameter van 18 meter onderdeel uit van de gehele installatie. Jaarlijks kunnen hiermee 20.000 woningen van duurzame warmte worden voorzien.

Zowel Eneco als HDSR hebben de ambitie klimaatneutraal te worden. Door samen te kijken naar de mogelijkheden tot verduurzaming, was het mogelijk hierin een grote stap te zetten voor het warmtenet in de gemeenten Utrecht en Nieuwegein. Gemeenten die eveneens de ambitie hebben om klimaatneutraal te worden. Met de nieuwe warmtepomp wordt 30.000 ton CO2 op jaarbasis bespaard.

Meer over duurzame warmte in de digitale versie van Stroomopwaarts.    

Samenwerking met Stadscampus De Kien op het gebied van digitale technieken

Deltares en Stadscampus De Kien in Deventer hebben afgesproken dat ze met elkaar gaan samenwerken. Op 1 juli tekenden het kennisinstituut op het gebied van water en ondergrond en Stadscampus De Kien een overeenkomst voor een intentie tot samenwerking op het gebied van digitale technieken voor de fysieke leefomgeving.

Binnen de onderzoeksgroep worden sensoren en digitale technieken ontwikkeld voor bodembeleid en klimaatadaptatie in de stedelijke omgeving. Voorbeelden hiervan zijn het gebruik van camera’s om met hoge resolutie neerslag over een stedelijke gebied te meten en nieuwe vormen van metingen van stedelijke afwatering.

Stadscampus De Kien in Deventer is een unieke samenwerking tussen IT-, techniek- en researchgerichte adviesbureaus, onderwijsinstellingen en overheden. Samen werken de partners met digitale technieken aan maatschappelijke opgaven in de leefomgeving. Studenten van de HBO worden daarbij nauw betrokken. Al deze partners zijn gevestigd in het gebied tussen de historische binnenstad van Deventer en het spoor.

‘De druk op de drinkwatervoorziening neemt aanzienlijk toe’

Op 24 april ontvingen minister Harbers (Infrastructuur en Waterstaat) en deltacommissaris Co Verdaas de nieuwe Deltascenario’s, uit handen van onderzoekers Rutger van der Brugge en Renske de Winter (Deltares). Wat is de impact hiervan op de drinkwatervoorziening en hoe gaat het nu verder?

De vier Deltascenario’s geven een totaalbeeld van ontwikkelingen die invloed hebben op het waterbeleid: klimaatverandering, activiteiten om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen en sociaal-economische en ruimtelijke ontwikkelingen. Ze zijn gebaseerd op gekwalificeerde en gekwantificeerde onderzoeksresultaten uit bestaande studies van onder meer het KNMI, het Planbureau voor de Leefomgeving, Wageningen Universiteit & Research en Deltares. Voor alle scenario’s geldt dat de wateropgaven flink groter worden: de zoetwatertekorten in de zomer nemen toe, er ontstaat meer wateroverlast door regenbuien en de gevolgen van overstromingen worden groter.

Deltascenario’s zijn geen beleidsstukken, maar verkenningen van alle relevante ontwikkelingen op het gebied van waterveiligheid, beschikbaarheid van zoetwater en wateroverlast.

Een van de meest urgente opgaven is het beschikbaar houden van zoetwater voor verschillende maatschappelijke functies, zoals landbouw, scheepvaart, natuur, drinkwater, energie en industrie. Het aanbod van zoetwater in de zomerperiode neemt in alle Deltascenario’s af, door langere perioden van droogte en meer verdamping door toenemende temperaturen. Tekorten ontstaan ook doordat er in de zomer minder water door de rivieren stroomt en het zoute water steeds verder het land binnendringt. Onderzoeker Rutger van der Brugge is projectleider en een van de hoofdauteurs van de Deltascenario’s bij Deltares: ‘Het nationale Deltaprogramma doorloopt een cyclisch proces waarbinnen elke zes jaar wordt gekeken of de eerder genomen Deltabeslissingen en voorkeursstrategieën nog toereikend zijn of aangepast moeten worden. Dat gebeurt onder andere aan de hand van deze Deltascenario’s: dit zijn dus geen beleidsstukken, maar verkenningen van alle relevante ontwikkelingen op het gebied van waterveiligheid, beschikbaarheid van zoetwater en wateroverlast. Hiermee brengen we de bandbreedte van mogelijke ontwikkelingen in beeld op basis waarvan hierna waterbeleid kan worden ontwikkeld.’

Water voor behoud natuurgebied de Witte Zandvlakte bij Urk

Vogels en waterplanten in natuurgebied de Witte Zandvlakte zijn blij met het water dat het gebied instroomt. Het net gerenoveerde opvoergemaal Toppad maakt dat mogelijk. Door de goede watercirculatie in het gebied verbetert de leefomgeving van planten en dieren in het natuurgebied bij Urk.

Natuurgebied Toppad, ook bekend als de Witte Zandvlakte, is een Staatsnatuurmonument in de bebouwde omgeving van Urk. Het gebied bestaat uit een oud en een nieuw deel. Het oude deel, het kerngebied, is een restant van de Staart van het eiland Urk. Dankzij de kleiarme, kalkrijke zandige bodem zijn er verschillende leefomgevingen voor planten en dieren. Vochtig grasland, open water, rietland en bos.

Het nieuwe deel is in 1994 toegevoegd als buffer tussen het reservaat en de aangrenzende woonwijk De Staart langs de Urkerweg. Er leven meer dan 40 broedvogelsoorten en bijzondere plantensoorten in dit kleine stukje natuur. Het opvoergemaal Toppad zorgt voor de aanvoer van water, zodat deze natuur bij Urk behouden blijft.

Samen met aannemer Pannekoek GWW zijn alle aanpassingen aan het opvoergemaal gerealiseerd. Een van de aanpassingen was de nieuwe instroombak waar het water uit de sloot instroomt.

Niet alleen de fundering van de instroombak was een reden tot aanpassing van de werkzaamheden. Het was niet duidelijk waar de elektriciteitskabel lag. Ook een precieze lokalisering met het energiebedrijf maakte dat niet duidelijk. Uiteindelijk is besloten om de instroombak op een andere plek te plaatsen, vier meter verderop.

Een nieuw Marinemuseum in Den Helder

Het Ministerie van Defensie stelt 40 miljoen euro beschikbaar om het Marinemuseum in Den Helder grootscheeps te verbouwen. In 2026 start de bouw van een nieuw en modern Marinemuseum met als resultaat een toekomstbestendig gebouw, maar vooral ook een plek waar de verhalen van de Koninklijke Marine worden verteld.

Het Marinemuseum bevindt zich op de voormalige marinewerf Willemsoord in Den Helder, naast de Marinehaven van Nederland. Het museum trekt jaarlijks rond de 100.000 bezoekers. Het museum toont de verhalen van de Koninklijke Marine, van toen en van nu. Al meer dan 60 jaar vertelt het Marinemuseum hoe de Marine zich sinds lange tijd heeft ingezet voor veiligheid op en vanuit zee. De bestaande gebouwen en faciliteiten voldoen niet meer aan de eisen van deze tijd aan een goed en duurzaam museum.

 Om ook in de toekomst op een aansprekende en impactvolle manier bezoekers te bereiken en te raken is een eigentijds museum nodig dat daar voldoende ruimte aan geeft. De bestaande gebouwen blijven de basis voor de vernieuwing. Hiermee blijft het historisch karakter van het terrein behouden. De voorbereidende plannen voor de verbouwing starten in het najaar van 2024.

Het Marinemuseum is een van de drie Koninklijke Defensiemusea die gezamenlijk zorg dragen voor het behoud en beheer van de nationale collectie militair erfgoed. Zij maken die toegankelijk voor een breed publiek en dragen bij aan het besef dat de Krijgsmacht een belangrijke rol heeft gespeeld én nog speelt in onze lange militaire geschiedenis. We leven in een tijd van verandering. Hoe krachtiger de Defensiemusea de militaire, vaak persoonlijke, verhalen vertellen en helpen om de actualiteit te duiden, hoe groter de impact is op de samenleving..

Limburg stelt subsidie beschikbaar voor verbetering van waterkwaliteit en -kwantiteit op landbouwpercelen

Het provinciebestuur heeft het Openstellingsbesluit Paragraaf 3 ‘Niet-productieve investeringen op landbouwbedrijven’ van de Subsidieverordening Europese landbouwsubsidies 2023-2027 Provincie Limburg voor het jaar 2024 vastgesteld. Deze belangrijke stap draagt bij aan de verdere verbetering van de waterkwaliteit en -kwantiteit in de provincie, en daarmee aan de duurzame ontwikkeling van het Limburgse platteland.

Met deze openstelling biedt de Provincie Limburg agrariërs de mogelijkheid om in aanmerking te komen voor subsidie voor zogeheten niet-productieve investeringen op landbouwpercelen. Deze investeringen zijn gericht op het verbeteren van het oppervlakte- en grondwatersysteem, in lijn met de doelstellingen van de Europese Kaderrichtlijn Water en de Nitraatrichtlijn, evenals de ambities uit het Provinciaal Waterprogramma 2022-2027. “Het uiteindelijke doel is om de impact van nutriënten (zoals nitraat en fosfaat) en bestrijdingsmiddelen op het watersysteem te verminderen, en tegelijkertijd droogte en wateroverlast op het platteland te bestrijden”, aldus Jasper Kuntzelaers, gedeputeerde Landbouw van de provincie Limburg.

De openstelling, die loopt van 2 september 2024 tot en met 10 oktober 2024, wordt gefinancierd met een Europese bijdrage van 2,5 miljoen euro. Agrariërs kunnen via de website van Stimulus (www.stimulus.nl/glb-23-27/(verwijst naar een andere website)(opent externe website)) een subsidieaanvraag indienen voor een bedrag tussen 1.000 euro en minder dan 125.000 euro, waarbij zij moeten kiezen uit een vooraf bepaalde investeringslijst. Deze maatregelen zijn geselecteerd om water gerelateerde uitdagingen op landbouwpercelen aan te pakken.