Noord-Holland controleert op PFAS in zwemwater

In een brief aan Provinciale Staten laten Gedeputeerde Staten weten dat de provincie bij 46 van de 151 aangewezen zwemwaterlocaties metingen naar PFAS laat uitvoeren door de 3 waterschappen. Deze metingen geven beter zicht op de concentratie van PFAS en eventuele gezondheidsrisico’s.

In de Provinciale Staten van Noord-Holland en in de media is regelmatig aandacht voor PFAS. Deze chemische stoffen breken nauwelijks af en hopen zich daarom wereldwijd op in het milieu. Bij langdurige, intensieve blootstelling kunnen er risico’s optreden voor de gezondheid. De provincie doet daarom op verschillende locaties onderzoek naar PFAS-verontreiniging.

Landelijk bestaan er zorgen over te hoge PFAS-concentraties bij aangewezen zwemlocaties en de risico’s voor zwemmers en watersporters. PFAS wordt namelijk op verschillende plekken in verhoogde mate aangetroffen. Op dit moment ligt er nog geen wettelijke verplichting om PFAS bij zwemwater te meten, maar de provincie Noord-Holland wil weten hoe hoog de concentraties zijn. Het Landelijk Zwemwateroverleg (LZO) heeft eerder verzocht dat de twaalf provincies samen met de waterschappen in gesprek gaan over het monitoren van PFAS bij aangewezen zwemlocaties. De provincie neemt nu eenmalig de kosten op zich om PFAS-concentraties twee keer te meten op bepaalde plekken. Deze metingen worden uitgevoerd in april en juli 2024 door de drie waterschappen: het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier, het Hoogheemraadschap van Rijnland en Waterschap Amstel, Gooi en Vecht.

Er wordt op 46 van de 151 zwemlocaties gemeten. Dat komt omdat sommige aangewezen zwemlocaties vlak bij elkaar liggen, waardoor de uitgekozen plekken meerdere locaties vertegenwoordigen. Daarnaast liggen veel van de zwemlocaties aan de kust en hiervoor is een specifiek onderzoek ingericht.

Stroomopwaarts digitaal geactualiseerd

Stroomopwaarts, het 2020 verschenen boek over de revoluties in elektriciteit is digitaal geactualiseerd en zwaar uitgebreid tot 320 pagina's. Er is een uitgebreid hoofdstuk over de recente energiecrisis  (de gevolgen van de coronacrisis en de aanvallen op Oekraïne) en de hoofdstukken over recente toepassingen zijn bijgewerkt. Ook zijn er nieuwe hoofdstukken toegevoegd over de zonneauto en windenergie met vliegers. 

Toen de Russische president Poetin op 24 februari 2022 besloot Oekraïne binnen te vallen om in Kiev een marionettenregering te installeren, konden we nog niet vermoeden hoe groot de energiecrisis zou worden als gevolg van de opgelegde sancties. De energiemarkt was al in rep en roer door sterk gestegen stroom- en gasprijzen als gevolg van de aantrekkende markt na de coronapandemie. Maar toen Rusland gas inzette als politiek wapen, werd de wereld geconfronteerd met historische prijsstijgingen en de hoogste inflatie sinds de Tweede Wereldoorlog. Het begrip energiearmoede maakte zijn entree en het kabinet moest vergaande maatregelen nemen om de lastendruk te verlichten. Nog maar nauwelijks nadat het stof van deze crisis was neergedaald was de volgende crisis een feit: de capaciteitsproblemen op het elektriciteitsnet. Dat net is simpelweg niet berekend op grootschalige opwekking van elektriciteit met zonnepanelen en windturbines die we nu zo hard nodig hebben.

f van het aardgas en vragen ze om een (zwaardere) aansluiting op het elektriciteitsnet.
Energiecrises zijn van alle tijden, en ze houden bijna allemaal verband met oorlogen, maar zelden zijn we de afgelopen twee jaar zo hard met de feiten op de neus gedrukt, of liever gezegd: op onze afhankelijkheid van fossiele brandstoffen. De energietransitie die al in gang was gezet voor de coronacrisis, heeft een enorme boost gekregen. Zelden zijn er zoveel projecten aangekondigd die onze huizen volledig aardgasvrij moeten maken, worden er weer plannen gesmeed voor kerncentrales en is de vraag naar zonnepanelen nog nooit zo hoog geweest.

De nieuwe versie kan hier digitaal worden gedownload

Hoe mangroven kusten wereldwijd kunnen beschermen

Mangroven worden vaak gezien als de spil in kustbescherming van tropische kustgebieden. Met hun grote wortels houden ze veel sediment vast en vangen de klappen van de golven op. 'Er zijn een hoop beloftes dat mangroven stormen tegenhouden. Maar die beloftes zijn niet getest. Als we de beschermende rol van de natuur serieus willen meenemen in onze overstromingsbescherming, dan zijn metingen op ware schaal onmisbaar. De wetenschappelijke wereld zit hier met smart op te wachten', vertelt Bas Hofland, waterbouwkundige bij TU Delft en projectleider van het WOODY-onderzoek.

Bregje van Wesenbeeck, ecoloog en expert Bouwen met de Natuur bij Deltares en tevens werkzaam bij de TU Delft, verdiept zich al jaren in het gedrag van vegetatie onder extreme hydraulische omstandigheden. Modellen die voorspellen hoe bomen zich gedragen in water, zijn gebaseerd op statische stokjes. Maar juist bij flinke golven buigen bomen mee.

Door het meebewegen van de bomen kan de demping wel eens anders uitpakken dan gedacht. Het experiment is dan ook iets waar Van Wesenbeeck al lang op wachtte. Om dit te kunnen realiseren is ze jarenlang bezig geweest met het opkweken van tropische mangrovebomen in een kas bij Deltares. Zo wordt het nu eindelijk mogelijk om met echte bomen, op ware schaal, metingen te doen.

In de Deltagoot, de krachtigste golfgoot ter wereld, wordt momenteel onderzocht hoeveel golfkracht mangroven kunnen opnemen. Eenmaal in de Deltagoot krijgen de bomen steeds groter wordende laag water over zich heen en zwellen de golven aan. Ondertussen wordt nauwlettend in de gaten gehouden hoe de golven gedempt worden, door de snelheid en de golfhoogte te monitoren.

De onderzoekers meten hoe de bomen bewegen en hoe groot de kracht op de bomen is. Hiermee kan de demping van de golven ingeschat worden. Hofland ontwikkelde hiertoe een nieuwe meetmethode die erg kosteneffectief is. “In plaats van de hele boom uit zijn context te halen en in een systeem van externe krachtmeters te hangen, maken we nu gebruik van de boom zelf. We meten direct de buiging van de stam, en met speciale sensoren kunnen we zo de kracht op de boom bepalen.” Deze methode is al eens op bomen op het land toegepast, maar of de sensoren überhaupt goed blijven zitten onder het geweld van de tot drie meter hoge golven is nog spannend.

WOODY is een NWO gesubsidieerd project dat in 2020 van start ging. Binnen het project wordt onderzocht hoe bomen, zoals wilgen en mangroven, overstromingsrisico kunnen verlagen. Bomen aan de kust verlagen de impact van golven op dijken en verhogen ook de lokale biodiversiteit. In het project werkt de TU Delft samen met NIOZ, Deltares, en verschillende andere partners.

Samen naar een waterbewust Nederland tijdens de Week van Ons Water

We krijgen steeds vaker te maken met de grillen van ons water. Of het nu gaat over wateroverlast of juist over droogte, overal in Nederland zien we de gevolgen van het veranderende klimaat. Tijdens de Week van Ons Water, die deze voorjaarseditie plaatsvindt van 27 april t/m 12 mei, slaan de Nederlandse waterbeheerders de handen ineen om het waterbewustzijn in Nederland te verhogen. Van waterschappen tot drinkwaterbedrijven en van duurzaamheidscentra tot watermusea: genoeg interessante plekken om te bezoeken deze meivakantie!

Dit jaar zijn er in verschillende gebieden speciale ‘regio’ edities van de Week te bezoeken. Zo worden er tijdens de Twentse Waterweken (29 april - 12 mei) door heel Twente op allerlei locaties leuke activiteiten georganiseerd rondom het thema water. Denk hierbij aan rondleidingen over de universiteitscampus of rioolwaterzuivering, excursies en fietstochten door natuurgebieden en verscheidene leerzame activiteiten voor kinderen.

Daarnaast is er onder het motto ‘Beleef het water’ van alles te ontdekken in de regio Drechtsteden. Inwoners kunnen daar de Week van Ons Water beleven met een bezoek aan een van de spetterende locaties die hen alles leren over het water. Zo worden er heuse ‘Waterspelen’ georganiseerd bij Duurzaamheidscentrum Weizigt en in Zwijndrecht, kun je op excursie naar de Sophia- en Crezéepolder of naar Kinderdijk gaan en is er ook in de Biesbosch weer van alles te beleven.

De Nederlandse watermusea zijn het hele jaar door bezig om het waterbewustzijn te verhogen, maar tijdens de Week van Ons Water zijn er op allerlei locaties extra activiteiten gepland. Zo zijn onder andere het Watersnoodmuseum, Batavialand, het Zuiderzeemuseum, het Baggermuseum, Keringhuis en het Biesbosch Museumeiland aangesloten bij de Week. Dit jaar biedt ook GeoFort een aantal leuke activiteiten aan. Dit spannende forteiland is een educatieve attractie waar alles om de toekomst van de aarde draait. De thema’s klimaat, energie en water staan centraal. Stap in een lift diep de aarde in, verdwaal in het klimaatdoolhof of leer van alles tijdens de Rising Risk proef, een eiland waarop je leert over de stijging van de zeespiegel.

De Week van Ons Water biedt voor de waterschappen extra mogelijkheid om te laten zien wat zij doen om Nederland leefbaar te houden. Zo bestaat het Hoogheemraadschap van Delfland dit jaar 735 jaar. Om dit jubileum te vieren, organiseren zij een aantal lezingen en rondleidingen in hun gebied. Ook veel andere waterschappen zijn aangesloten bij de Week. Onder andere Vallei en Veluwe, Aa en Maas en Rivierenland hebben een interessant programma vol educatieve uitjes en mooie natuurwandelingen en -fietstochten.

Ook de drinkwaterbedrijven hebben dit voorjaar een aantal leuke dingen gepland. Vitens opent bijvoorbeeld op feestelijke wijze een nieuwe route door het waterwingebied. In Zuid-Holland kunnen kinderen gedurende de hele voorjaarsvakantie de Duincampus van Dunea bezoeken. Die campus in Meijendel is dé plek voor nieuwsgierige kinderen tussen 6 en 12 jaar om natuur en water te ontdekken, waarbij ze al hun zintuigen én speurvaardigheden moeten inzetten.

Naast het verhogen van het waterbewustzijn is klimaatadaptatie een onderwerp dat Ons Water en haar partners graag onder de aandacht willen brengen. Vanuit het samenwerkingsverband Een groener Nederland begint in je eigen tuin is Ons Water al voor het vierde jaar betrokken bij het NK Tegelwippen. Dit voorjaar is er voor de tweede maal samen met Wavemakers United een educatief project met groene waterlabs op klimaatpleinen van tuincentra, waar ook Tuinbranche Nederland en verschillende gemeenten, waterschappen en groen- en duurzaamheidsorganisaties bij zijn aangesloten. Een klimaatplein is een fysiek plein in een tuincentrum, bedoeld om bezoekers te informeren en te helpen om hun tuin groener en watervriendelijker te maken.

Op negen locaties door het hele land leren basisschoolleerlingen van alles over het vergroenen van hun tuin, balkon of schoolplein en over hoe ze zelf het beste om kunnen gaan met het veranderende klimaat. Om het bereik van deze actie te vergroten is ook de Geoweek aangehaakt. Het klimaatplein in Etten-Leur is als GeoExpeditie te boeken. Tijdens het evenement daar zal ook Wavemaker en Olympisch zeilster Mirthe Akkerman aanwezig zijn om de kinderen te begeleiden met de proefjes.

De Week van Ons Water loopt van 27 april t/m 12 mei. Kijk voor meer informatie en een overzicht van alle activiteiten op www.weekvanonswater.nl. De Week van Ons Water is een initiatief van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, waterschappen, provincies, gemeenten, drinkwaterbedrijven en Rijkswaterstaat. Deze organisaties willen dat iedereen weet hoe bijzonder water is. Dit doen zij door te laten zien hoe er gezorgd wordt voor het water in Nederland. Tijdens de Week van Ons Water leren mensen wat ze zelf kunnen doen bij overstromingen, wateroverlast en droogte en hoe ze kunnen helpen om het water schoon te houden.

Waterpacht als waterrecht

Bouwen op water heeft de toekomst. Daarvan is Pernille van der Plank, hoogleraar Goederenrecht, overtuigd. Juridisch is dit echter veelal nog onontgonnen gebied. Van der Plank onderzoekt op welke manier iemand gerechtigd kan zijn tot een waterperceel. Op vrijdag 26 april 2024 spreekt zij in Heerlen haar oratie uit.

Wanneer iemand eigenaar is van een drijvend voorwerp, bijvoorbeeld een woonark, betekent dit niet dat dit object ook zomaar in ieder water mag liggen. Om ergens duurzaam ter plaatse te mogen blijven, bijvoorbeeld in openbaar vaarwater, moet men immers wel een recht hebben op dat waterperceel. Maar hoe geef je die gerechtigdheid vorm?

Naar huidig recht worden hiertoe verschillende 'klassieke' rechtsfiguren gebruikt: een publiekrechtelijke vergunning, een huurovereenkomst, een erfpachtrecht of eigendom van het waterperceel. Met wisselend succes. Wanneer men echter op grote(re) schaal op het water gaat bouwen is een eensluidende en transparante rechtsvorm noodzakelijk, waarbij zowel de belangen van de gebruiker als het openbaar belang gewaarborgd wordt.

Volgens Van der Plank is het tijd voor een koerswijziging. Zij zal pleiten voor het gebruik van een privaatrechtelijk recht, 'waterpacht', om de gerechtigdheid tot waterpercelen vorm te geven.

Pernille van der Plank spreekt haar oratie met als titel 'Waterpacht als waterrecht, Over de privaatrechtelijke gerechtigdheid tot waterpercelen' uit op vrijdag 26 april 2024 om 13.30 uur bij de Open Universiteit in Heerlen.

Afvalwaterzuivering Almere gaat renoveren en biogas opwekken

In 2025 begint een grote verbouwing van de afvalwaterzuivering in Almere. Dat is nodig omdat de stad groeit en er dus steeds meer afvalwater uit het riool naar de zuivering komt.

In twee veertien meter hoge, nieuw te bouwen vergistingstanks wordt straks ook biogas gemaakt. Dat doet men al in de zuivering in Tollebeek.

Ook gaat het waterschap met een poederkooltechniek microverontreinigingen, zoals medicijnresten en PFAS, uit het afvalwater halen.

De renovatie en verduurzaming van de afvalwaterzuiveringsinstallatie in Almere is de grootste investering in de geschiedenis van Waterschap Zuiderzeeland.

Renovatie Prinses Marijkesluis van start

Rijkswaterstaat is begonnen met de uitvoering van de renovatie aan de Prinses Marijkesluis in Rijswijk. De renovatie heeft als doel om complex Prinses Marijkesluis in de toekomst veilig en betrouwbaar te blijven gebruiken.

In 2022 zijn Rijkswaterstaat en aannemer Mourik Infra gestart met de voorbereidingen voor de renovatie van de Prinses Marijkesluis. We hebben hiervoor een nieuwe en innovatieve aanpak genaamd 2-fasen aanpak toegepast, waarbij beide partijen samenwerken van ontwerp tot oplevering.

Het grote voordeel van de 2-fasen aanpak is dat risico’s beperkt worden. In de 1e fase wordt het gehele project in kaart gebracht zodat daarna duidelijk is wat de hoeveelheid werk is en wat de verwachte kosten daarvan zijn.

De eerste fase richtte zich op ontwerp en onderzoek, waarbij Rijkswaterstaat en Mourik nauw samenwerkten om het ontwerp vast te stellen. Nu deze fase is afgerond, gaat Mourik met haar partners over tot de realisatie in de 2e fase.

Hierbij worden de sluisdeuren, bedienings- en gemaalgebouwen, de brug en keerschuif gerenoveerd, en wordt het beton hersteld. Daarnaast wordt de bedienings- en besturingssoftware van de sluisdeuren en keerschuif vervangen, en zorgen we ervoor dat het complex aan alle veiligheidseisen voldoet. Na de renovatie kan de Prinses Marijkesluis weer 30 jaar mee.

Veiligheid is een topprioriteit tijdens de werkzaamheden, zowel voor weggebruikers als voor de scheepvaart. Om dit de waarborgen, zijn er specifieke maatregelen genomen. Wanneer aan de keerschuif wordt gewerkt, wordt een deel van de vaarweg afgesloten, waardoor schepen door de sluis moeten varen.

Dit kan leiden tot enige hinder vanwege beperkingen in de breedte. Daarnaast wordt het wegverkeer omgeleid op momenten dat de brug gestremd is.

De renovatie wordt in delen uitgevoerd, zodat de kering altijd inzetbaar is in het geval van hoogwater.

Renovatiewerkzaamheden opvoergemaal Toppad op Urk van start

Begin april is waterschap Zuiderzeeland gestart met de renovatiewerkzaamheden van het opvoergemaal Toppad achter de Haagwinde op Urk. Dit opvoergemaal pompt water naar het natuurgebied de “Witte Zandvlakte” en zorgt voor watercirculatie in de watergangen eromheen. De renovatiewerkzaamheden aan het opvoergemaal zijn nodig om de wateraanvoer naar het natuurgebied te verbeteren. Het looppad aan de achterzijde van de tuinen van de Haagwinde blijft bereikbaar. Aannemer Pannekoek GWW voert de renovatiewerkzaamheden uit. De werkzaamheden duren ongeveer acht weken.

Natuurgebied Het Toppad, ook bekend als de Witte Zandvlakte, is een Staatsnatuurmonument in de bebouwde omgeving van Urk. Het gebied bestaat uit een oud en een nieuw deel. Het oude deel, het kerngebied, is een restant van de Staart van het eiland Urk.

Dankzij de kleiarme, kalkrijke zandige bodem is het Toppad zeer gevarieerd, met verschillende leefomgevingen zoals vochtig grasland, open water, rietland en bos. Het nieuwe deel is in 1994 toegevoegd als buffer tussen het reservaat en de aangrenzende woonwijk. Het gebied is van groot belang voor meer dan 40 broedvogelsoorten en bijzondere plantensoorten. Om deze natuur te behouden, is het nodig om voldoende water naar het natuurgebied te pompen met behulp van het opvoergemaal.

Vernieuwd rioolgemaal Sportlaan in Zeewolde

 

Het rioolgemaal aan de Sportlaan in Zeewolde is gerenoveerd. Een gebouw met een belangrijke functie. Het pompt het afvalwater uit een groot deel van Zeewolde naar de afvalwaterzuivering (AWZI) aan de industrieweg. Op deze pagina kunt u lezen wat het rioolgemaal precies doet en wat we hebben gedaan.

Dagelijks stroomt er meer dan twee miljoen liter water door het rioolgemaal aan de Sportlaan. Dat is ontzettend veel. Het afvalwater komt uit de woonwijken Horsterveld Zuid, De Akkers, Krachtenveld, Centrum, Haven- en strandgebied, Gildenveld en Zeewolde Zuid. Maar ook het afvalwater van vakantiepark de Eemhof, campings en de scouting uit het buitengebied van Zeewolde gaat naar het rioolgemaal aan de Sportlaan. Het afvalwater uit de andere wijken stroomt via een ander rioolgemaal naar de AWZI in Zeewolde. Hier zuiveren we al het afvalwater uit Zeewolde.  

De elektrische en mechanische pompinstallatie van het rioolgemaal was verouderd. Ieder onderdeel van het rioolgemaal hebben we vernieuwd of hergebruikt. Zo kan het rioolgemaal weer jaren mee en kunnen inwoners hun toilet blijven doorspoelen.

Nieuw platform AquaMarkt is katalysator voor hergebruikprojecten

Aquafin, bekend om zijn waterzuivering voor de Vlaamse huishoudens, lanceert AquaMarkt. Met dit digitaal platform wil het bedrijf waardevolle rest- en nevenproducten die voortkomen uit het zuiveringsproces van afvalwater maximaal benut zien en de transitie naar een duurzame maatschappij versnellen. AquaMarkt fungeert als een brug tussen aanbieders en geïnteresseerde partijen, en biedt een eerlijk speelveld voor de vele partijen die op zoek zijn naar circulaire grondstoffen met een structureel aanbod.

Jaarlijks zuivert Aquafin zo'n 800 miljard liter afvalwater, waarmee het bijdraagt aan schonere waterlopen, maar ook aan een duurzamere maatschappij. Niet alle gezuiverd water is nodig om de kwaliteit van de waterlopen te verzekeren. Een deel van het gezuiverde afvalwater kan worden opgewaardeerd tot proces- of koelwater, voor gebruik door bedrijven, of zelfs tot drinkwater.

Naast gezuiverd afvalwater bieden ook restwarmte uit afvalwater (riothermie) en slim regenwaterbeheer mogelijkheden om Vlaanderen verder te verduurzamen.

Het platform brengt via overzichtelijke potentieelkaarten de mogelijkheden voor afname van warmte en water in Vlaanderen in kaart. Geïnteresseerde partijen kunnen met enkele klikken hun interesse kenbaar maken voor een specifieke bron.

AquaMarkt dient niet alleen als een katalysator voor duurzaamheid en efficiëntie in de watersector, maar bevordert ook de concrete uitvoering van het Blue Deal-decreet van Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir. Dit decreet, recentelijk goedgekeurd door het Vlaams Parlement, verankert het engagement om droogte en waterschaarste aan te pakken.

Nieuwe PFAS advieswaarden RIVM: Provincie handhaaft negatief zwemadvies

Het negatief zwemadvies voor de Zuid-Hollandse zwemwateren Plas Merwelanden, Plas Vrijenburgbos en Kralinger Esch blijft ongewijzigd. Dit volgt uit de nieuwe zwemnorm van het RIVM. Op verzoek van provincies en waterschappen en in opdracht van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat heeft het RIVM advieswaarden bepaald voor PFAS in zwemwater. Deze waarden moeten provincies beter in staat stellen een afweging te maken of er in officiële zwemwateren gezwommen kan worden, wanneer hier PFAS wordt aangetroffen.

De nieuwe advieswaarden zijn bepaald op basis van de effecten van PFAS stoffen op onze gezondheid. Omdat PFAS bijna nooit als enkele stof voorkomt, maar meestal in mengsels met verschillende soorten PFAS, drukt het RIVM de advieswaarden uit in ‘nanogram PEQ per liter’. PEQ staat PFOA equivalenten; de som van meerdere soorten PFAS, uitgedrukt in PFOA eenheden. Voor zwemwater is de advieswaarde 280 nanogram PEQ.

In Zuid-Holland geldt er een negatief zwemadvies voor de zwemwateren Plas Merwelanden, Plas Vrijenburgbos en de Kralinger Esch. De aangetroffen PFAS-waarden in deze wateren liggen boven de nu vastgestelde advieswaarden voor PFAS in zwemwater.  Dit betekent dat het negatieve zwemadvies voor alle 3 de locaties van kracht blijft.

Voor bovengenoemde plassen vindt onderzoek plaats naar de route hoe PFAS in deze zwemwateren terecht komt. Denk aan: komt het via de lucht, via het grondwater, of is het nalevering uit waterbodem? Pas als de bron van de PFAS duidelijk is kan de waterbeheerder maatregelen inventariseren ter verbetering van de waterkwaliteit. Parallel aan dit onderzoek verkennen de gemeente Dordrecht en Chemours gezamenlijk hoe ze de waterkwaliteit in Plas Merwelanden zo snel mogelijk kunnen verbeteren.

Op de officiële zwemwateren vindt regelmatig controle plaats van de waterkwaliteit en veiligheid. De waterkwaliteit wordt standaard gecontroleerd op ‘poepbacteriën’ en blauwalgen. Dit jaar heeft provincie Zuid-Holland de waterbeheerders gevraagd om ook te controleren op PFAS. Deze screening loopt nog, maar heeft vooralsnog geen nieuwe overschrijdingen van de PFAS advieswaarden opgeleverd.

Breuk in grote rioolleiding bij Schinnen

In een rioolpersleiding in de buurt van Schinnen is een breuk ontstaan. Daardoor is afvalwater uit deze leiding het omliggende gebied ingestroomd. De persleiding ligt in de oever van de Geleenbeek ten zuiden van kasteel Terborgh. Daardoor kan er ook rioolwater in die Geleenbeek stromen. Waterschapsbedrijf Limburg en Waterschap Limburg proberen samen de leidingbreuk te repareren en de gevolgen zo beperkt mogelijk te houden.

Omdat de persleiding dus nog buiten gebruik is, blijft men het afvalwater per vrachtwater vervoeren van de stilgelegde gemalen naar de rioolzuiveringen.

Toch kan er afvalwater vanuit de gemalen naar de Geleenbeek stromen als er veel aanvoer van afvalwater is bij de gemalen. Uit metingen blijkt tot nu tot dat we de impact op de natuur laag kunnen houden.

Desondanks blijven  waarschuwingen voor de Geleenbeek van kracht en zijn de geplaatste waarschuwingsborden rondom de Geleenbeek nog steeds geldig. Het is belangrijk dat je niet in de buurt kom van het water en dat honden niet uitgelaten worden bij de Geleenbeek of zwemmen in het water.

Denemarken nodigt toeristen uit om deel te nemen aan natuurbehoudende projecten

In de toekomst kunnen vakantiegangers helpen bij het onderhoud van de wateren van het 370 vierkante meter grote marine natuurpark Lillebælt tussen Jutland en het eiland Fyn. Door middel van boekbare producten, dragen ze bij aan natuurbehoud en kunnen tegelijkertijd van hun vakantie genieten.

Om het ecologisch evenwicht in het grootste natuurpark van Denemarken, Lillebælt Nature Park (Kleine Belt), te bewaren, ontwikkelden de Deense Raad voor Economische Ontwikkeling, de bestemmingen Trekantområdet, Fyn en Lillebælt Nature Park en 16 publieke en private partners een project om regeneratieve vakantie-ervaringen te ontwikkelen.

Er start een proefreis voor dit project en de regio zoekt Nederlandse en Duitse toeristen om hieraan deel te nemen. Deelnemers moeten vooral houden van actieve natuurervaringen en de handen uit de mouwen willen steken. Alle activiteiten worden begeleid. De kosten voor het verblijf in natuurpark Lillebælt worden vergoed.

De volgende vier proefproducten worden als eerste uitgeprobeerd.

1. Vissen op krab in zee en op het strand

Het aantal krabben in Lillebælt Nature Park neemt toe en dreigt het zeegras, dat zo belangrijk is als leefgebied voor jonge vissen, te vernietigen. Om het evenwicht in het ecosysteem te herstellen, wordt op krab gevist. Daarna bereidt men gezamenlijk het eten boven het kampvuur: er is pizza met krabvlees en zeewier.

2. Zeegras planten

Zeegras is een belangrijk onderdeel van het ecosysteem; het vormt een habitat voor schaaldieren, waterslakken, mosselen en vissen. Men bindt zeegras in bundeltjes langs een touw in het water, zodat duikers het later makkelijker onder water kunnen uitplanten. De dag eindigt met zeewiercake en koffie rond het kampvuur.

3. Het bouwen van kunstmatige viscrèches

Toeristen bouwen kleine schuilplaatsen of kunstmatige viscrèches om jonge vissen te voeden en te beschermen tegen grotere roofdieren. Aan het einde van de activiteit komt iedereen samen bij het kampvuur om op te warmen, te eten en te drinken.  

4. Herstel natuurlijke waterloop

Voor het herstellen van de rivier Møllebækken bij de plaats Middelfart, kunnen toeristen helpen om ongeveer 100 ton stenen en grind langs de loop te verspreiden en bomen langs de oevers te planten om optimale leefomstandigheden voor forel en andere vissen te creëren. De dag eindigt met kampvuur en eten en drinken.

Nieuwe techniek kan PFAS-chemicaliën uit water halen

Wetenschappers hebben een nieuwe manier gevonden om PFAS, chemicaliën die zo goed als niet afbreekbaar zijn in de natuur, uit water te halen.

Wetenschappers bij de Amerikaanse Universiteit van Rochester hebben nu een nieuwe manier bedacht om één bepaalde soort PFAS, perfluoroctaansulfonaat (PFOS), uit water te halen. PFOS werd onder andere gebruikt in antiaanbaklagen van pannen en regenresistente kledij.

In feite bestaan er al technieken om PFOS uit water te halen. Die zijn echter enorm duur. Volgens berekeningen van de Universiteit van Rochester zou het met huidige technieken maar liefst 8,5 miljoen dollar kosten om één kubieke meter water te reinigen. Met de techniek die de Amerikanen ontwikkelden, moet dat 100 keer goedkoper worden.

Waterschap Amstel, Gooi en Vecht zet stappen richting herstel

De financiële herstelmaatregelen die het Waterschap Amstel, Gooi en Vecht (AGV) heeft gepresenteerd in het herstelplan om controle te krijgen over zijn kortlopende financiering, zijn goedgekeurd.

De goedkeuring is verleend door de financiële toezichthouders, de provincies Noord-Holland en Utrecht.  

Als een waterschap voor drie achtereenvolgende kwartalen de kasgeldlimiet overschrijdt, moeten de financiële toezichthouders daarvan op de hoogte worden gesteld. De kasgeldlimiet is het maximale bedrag aan kortlopende leningen dat het waterschap mag aantrekken. Ook moet een plan, om binnen de kasgeldlimiet te blijven, ter goedkeuring worden voorgelegd. Op 5 februari heeft het Waterschap AGV dit plan gepresenteerd aan de provincie Noord-Holland en de provincie Utrecht.

In het gepresenteerde plan zet het waterschap onder meer in op het versterken van de controle op het belastingproces en het versnellen van de belastinginning. Deze maatregelen moeten ervoor zorgen dat het waterschap in het vierde kwartaal van 2024 weer binnen de kasgeldlimiet blijft.  

De afgelopen jaren heeft het waterschap achterstanden opgelopen rondom het heffen en innen van de belastingen, omdat ze zijn overgestapt op een nieuw belastingsysteem. De achterstanden worden nu ingehaald. Door deze versnelling van de belastingheffing en -inning en door het toepassen van overlappende betaaltermijnen, worden inwoners dit jaar geconfronteerd met meerdere aanslagen. AGV heeft daarover gecommuniceerd en voor belastingplichtigen is het mogelijk om een betalingsregeling te treffen.

Nieuw ontdekte bacterie kan helpen bij het beter zuiveren van afvalwater

De pas ontdekte comammox-bacterie zou een cruciale rol kunnen spelen in een nieuwe manier om afvalwater beter en efficiënter te reinigen. Dat blijkt uit onderzoek van Pieter Blom, die op dat onderwerp op 4 april promoveert aan de Radboud Universiteit.

Waterzuiveringsinstallaties halen onder andere stikstof uit afvalwater, voordat het water terug de natuur ingaat. ‘Dat proces gaat nu niet ideaal’, vertelt microbioloog Pieter Blom. ‘De stikstof wordt door bepaalde bacteriën omgezet naar nitraat, maar die specifieke bacteriën hebben veel zuurstof nodig en dat kost veel energie. Daarna wordt het door andere soortenbacteriën weer omgezet naar het onschadelijke stikstofgas (waar onze lucht voor 8% uit bestaat) en dat kost weer veel koolstof.’  

Niet efficiënt dus, maar 20 jaar geleden werd de anammox-bacterie ontdekt: een bacterie die zonder zuurstof stikstof direct naar stikstofgas kan omzetten. Op papier ideaal, maar de bacterie is veeleisend. ‘Anammox heeft geen zuurstof én geen koolstof nodig. Wat ze echter wel nodig hebben, is de juiste stikstof-nitriet-ratio. En dat is waar de comammox-bacterie zou kunnen helpen.’

De comammox-bacterie kan nitriet naar nitraat omzetten, en terug, ontdekte Blom. Daarmee kan hij de juiste ratio leveren voor de anammox-bacterie, waardoor die goed zijn werk kan doen. ‘Daarmee lijkt de comammox de ideale partner voor de anammox bij de zuivering van afvalwater’, legt de onderzoeker uit. Wat hierbij belangrijk is, is dat de omstandigheden waaronder de anammox functioneert ook goed werken voor de comammox. Dat bleek zo te zijn. ‘Wat we in ieder geval zagen, is dat de comammox ook goed onder zuurstofarme omstandigheden groeit en zijn werk kan doen. De combinatie met anammox zou dus kunnen werken.’

Met de comammox-bacterie lijkt het kringetje rond om met de anammox-bacterie efficiënt en goed stikstof uit afvalwater te krijgen. ‘Uiteraard is meer onderzoek nodig, maar de comammox-bacterie doet wel wat we hoopten en verwachten. Hij kan de omstandigheden voor de anammox vergemakkelijken.’

Wereld primeur waterbouw voor Nederland

Het is Nederlandse ingenieurs en betonexperts voor het eerst gelukt een onderhoudsvrije sluisdeur te produceren van ultrahogesterkte beton (UHSB). Een wereldprimeur die door deze ontwikkeling waterkeringen en windmolens van beton mogelijk maakt.  

Al eerder werden pogingen gedaan betonnen sluisdeuren te produceren, wat mislukte mede door de strenge constructieve eisen die aan dit product worden gesteld. Nagenoeg alle sluisdeuren in de wereld worden momenteel gemaakt van hout of staal. Materiaal dat zeer onderhoudsintensief is en een veel kortere levensduur heeft in vergelijking met beton, zeker als het gaat om projecten op zee. Houten sluisdeuren moeten na circa 25 jaar vervangen worden en stalen deuren hebben na tien tot vijftien jaar een nieuwe (en vervuilende) coating nodig tegen roest. Betonnen producten hebben daarentegen een onderhoudsvrije levensduur van minimaal 100 jaar.

De betonnen sluisdeuren, geproduceerd in opdracht van de Provincie Groningen en mede gefinanciërd door de Provincie Friensland, worden geplaatst in de Robbengatsluis, Lauwersoog. De bestaande houten sluisdeuren worden vervangen voor deze veel duurzamere variant.

Een sluisdeur van beton is eerder in Nederland toegepast, maar bleek te zwaar voor wijdverbreide prakstische toepassingen.

Het Nederlandse ingenieurs en constructiebureau FDN Group ontwierp al in 2018 in samenwerking met de ontwerpers van de Provincie Groningen een sluisdeur van ultrahoge- sterkte beton met in de kern EPS (EPS, polystyreen) waardoor enorm veel gewicht wordt bespaard terwijl het dezelfde hoge druk aankan, vergelijkbaar met staal. Door een grotere dichtheid en het gebruik van staalvezels en speciale vulstoffen is UHSB tien keer zo sterk als traditioneel beton. Het materiaal is minimaal 100 jaar onderhoudsvrij. FDN heeft er tot nu toe vooral slanke, maar supersterke fietsbruggen mee gebouwd en internationaal wordt dit materiaal gebruikt voor vele infrastructurele en bouwtoepassingen. De UHSB toegepast voor dit project door FDN is het sterkste beton ter wereld, waarmee meer onderhoudsvrije producten mogelijk zijn.

Hoewel het materiaalonderzoek en ontwerp inclusief dynamisch testen voor scheespsstoten relatief vlot verliep, bleek het storten van een UHSB-sluisdeur gecompliceerd, omdat er weinig water gebruikt wordt voor het betonmengsel en de mal gecompliceerd was met polystyreen delen waaronder het beton moest vloeien. Na drie mislukte pogingen lukte het de specialisten van Waco Concrete Valley uit Bergen op Zoom eind februari om de eerste sluisdeur te storten volgens het uitvoeringsprotocol van FDN. Op 12 maart volgt de tweede. Beide deuren van 7,3 bij 5,3 meter en 0,4m dikte worden na het vaarseizoen in oktober in de sluis in Lauwersoog gehangen. De ultrahogesterkte betonnen deuren, inclusief hun opwaartsekracht door een polystyreen kern, zijn net zo zwaar als de stalen en houten varianten en hebben een sterkteklasse van orde C200. Ter vergelijking: traditioneel beton heeft een sterkteklasse van tussen de C20/25 en de C30/37.

Inzaaien en inplanten zeegras in Waddenzee weer van start

Op basis van wetenschappelijk onderzoek zijn de locaties bij Ameland en op Griend in 2023 geselecteerd, waarna proefvelden met groot en klein zeegras zijn gezaaid en aangeplant om te zien waar herstel het meest kansrijk is. Vooral het gebied ten zuiden van Ameland lijkt veel potentie te hebben om zeegrasvelden terug te brengen.

Nieuw in 2024 zijn proefvelden bij Ballastplaat en de Waardgronden. In 2024 wordt er zeegras ingezaaid en aangeplant op 4 locaties. Bij Griend en Ameland worden de bestaande zeegrasvelden versterkt met zo’n 840.000 zeegraszaden. Bij Ballastplaat en de Waardgronden worden nieuwe proefvelden aangelegd om te onderzoeken of dit geschikte locaties zijn voor zeegrasherstel.

Ballastplaat lijkt vooral een interessante locatie te zijn, omdat hier in 2023 een aantal zeegrasplantjes gevonden zijn (gemeld via onder andere de website Waarnemingen ). Bij Griend, een eiland tussen Harlingen en Terschelling, is de afgelopen jaren al volop geëxperimenteerd. Met succes, want in 2022 groeide het zeegrasveld al naar zo’n 650 ha.

In 2023 had het zeegrasveld zelfs een omvang van zo’n 1250 ha en zijn er meer dan 1,5 miljoen zeegrasplanten geteld. Daarmee is Griend momenteel zelfs het grootste herstelde droogvallende zeegrasveld ter wereld.

Bijzonder is dat het inzaaien in 2024 voor het eerst ook met geoogste zaden van het zeegrasveld bij Griend gebeurd. Om zeegras terug te brengen op het wad zijn namelijk zeegraszaden nodig. Het groot zeegras (Zostera marina) is in de Waddenzee een eenjarige plant, die in de herfst afsterft en zaden loslaat.

Het water verspreidt vervolgens de zaden en in de lente ontkiemt er in de buurt weer nieuw zeegras. Grote gezonde zeegrasvelden zijn in Noord-Duitsland nog te vinden. Daar werden in de afgelopen jaren zeegraszaden geoogst die weer in het Nederlandse deel van het wad worden geïnjecteerd.

Dankzij de succesvolle groei op Griend is het afgelopen jaar voor het eerst gelukt om daar zeegraszaad te oogsten. Door een klein deel van de zaden in de herfst te oogsten en in het voorjaar op kansrijke locaties te injecteren wordt de natuur een handje geholpen.

Markante ijsbrekers verhuizen tijdelijk naar Harlingen

Op donderdag 4 en vrijdag 5 april 2024 verwijdert Rijkswaterstaat tijdelijk de 12 markante ijsbrekers van Marken. Over een paar jaar, als de dijkversterking bijna klaar is, keren ze weer terug naar de Rozewerf, een paar meter verder naar buiten.

Een bezoek aan Marken is niet volledig zonder een bezoek aan de 12 ijsbrekers aan de zuidkant van het eiland. Deze iconische objecten die sinds 1872 bij de Rozewerf in het water staan, zijn zeer bepalend voor het beeld van het Marker landschap.

De 12 stalen balken zijn oorspronkelijk aangebracht ter bescherming van de achterliggende dijk tegen kruiend ijs, dat toen nog vanuit de Zuiderzee richting het eiland kon optrekken.

Maar sinds de aanleg van de Afsluitdijk en de Houtribdijk, én het afnemen van strenge winters, hebben deze in de volksmond geheten ‘12 apostelen’ voornamelijk gevoelsmatige en daarmee immateriële waarde. Eind jaren 80 kregen ze zelfs een monumentale status.

Om Marken de komende 50 jaar te beschermen tegen hoogwater, versterkt en verbreden we de dijk om Marken. Bij de Rozewerf staan de ijsbrekers te dicht op de dijk. Daarom moeten ze een eindje opschuiven. Bovendien zit er houtrot in de palen en de liggers waardoor de dijkversterking ook een mooie aanleiding vormt om de ijsbrekers te renoveren.

Het hout werd al eerder vernieuwd, omdat het water het aantast. Het hout heeft dan ook geen monumentale status. Die geldt alleen voor de stalen rails en verbindingsconsoles. Die knappen we op en plaatsen we terug.

Gezien de monumentale status van die stalen rails en verbindingsconsoles is er een vergunning verleend om ze te demonteren en ze vervolgens veilig op te slaan. Die demontage vindt in april 2024 plaats vanaf een kraanschip met hijskraan.

Vitens: mogelijk geen drinkwateraansluiting bij nieuwe woningen

Drinkwaterbedrijf Vitens waarschuwt dat niet alleen nieuwe stroomaansluitingen onder druk staan, maar dat ook sommige bedrijven niet op het drinkwaternet kunnen worden aangesloten. Bovendien kunnen nieuwe woningen mogelijk niet meteen gebruikmaken van drinkwater, aldus vertrekkend topman Jelle Hannema van Vitens bij Radio 11.

Dit probleem doet zich voor in gebieden in Twente, rond Utrecht, Amersfoort, Den Haag en het noorden van Groningen. Hannema benadrukt dat dit een serieus vraagstuk is. In het ergste geval worden er huizen gebouwd zonder wateraansluiting.

De uitdaging ligt in het verkrijgen van vergunningen voor grondwateronttrekking. Het watertekort wordt verergerd door de opwarmende natuur, wat leidt tot meer verdamping. Tegelijkertijd neemt de vraag naar water toe, vooral in de zomer. Hannema waarschuwt dat het systeem daardoor volledig vastloopt en er sprake is van schaarste.

Bij bedrijven speelt dit probleem al langer. De afgelopen jaren zijn bij 45 bedrijven drinkwateraansluitingen afgewezen. Het is een complexe situatie waarbij zowel de natuurlijke omstandigheden als de groeiende vraag naar water een rol spelen.

Provincie lanceert bewustwordingsprogramma drinkwater

Schoon drinkwater is van levensbelang en het beschermen van de bronnen van dat drinkwater is daarom essentieel. In de provincie Utrecht komt drinkwater vooral uit de bodem. De vanzelfsprekendheid van voldoende schoon kraanwater staat onder druk. Daarom heeft de provincie een programma bewustwording drinkwaterbronnen opgesteld.

In de provincie Utrecht komt het drinkwater voornamelijk uit de bodem. Dit is water dat al honderden jaren geleden als regenwater in de bodem is gezakt. Drinkwaterbedrijven pompen dat water op, zuiveren het en dan komt het uit de kraan. Omdat het Utrechtse grondwater al behoorlijk schoon is, hoeven de drinkwaterbedrijven relatief weinig te doen om het drinkbaar te maken. Maar vervuilt de bodem, dat wordt op termijn ook het grondwater viezer.

Het beschermen van water in de bodem is daarom essentieel. Dingen die misschien onschuldig lijken, zoals het gebruik van onkruidbestrijdingsmiddelen in de tuin, zijn extra schadelijk in een grondwaterbeschermingsgebied. Wat onder de grond kan is ook beperkt. Zo is het gebruik/toepassen van bodemenergie (warmte-koude-opslag) in zo’n gebied niet toegestaan, omdat diep in de bodem boren risico’s oplevert voor het grondwater.

Om de drinkwatervoorziening op peil te houden is het belangrijk dat de bronnen van dat drinkwater goed beschermd zijn en blijven. Voorlichting en regelgeving zijn daarbij belangrijk, daar moet dit programma aan bijdragen.

Het is belangrijk dat inwoners en bedrijven zich realiseren dat zij 'mede-hoeders' zijn en weten wat zij zelf kunnen doen om de kwaliteit van de drinkwaterbronnen te behouden of zelfs te verbeteren. Op de website beschermjedrinkwater.nl kun je je postcode invoeren om te zien of je in een grondwaterbeschermingsgebied of in een zogeheten boringsvrije zone woont. In deze beschermingsgebieden gelden speciale regels.

Hydraloop haalt 10,5 miljoen op voor internationale groei

Hydraloop, pionier op het gebied van grijswaterrecycling, heeft een belangrijke stap gezet in haar Series-B financieringsronde van 13,5 miljoen euro, waarvan nu 10,5 miljoen is opgehaald. De financiering wordt aangewend voor de internationale uitrol van haar innovatieve grijswaterrecyclingsystemen, die een besparing van 25 tot 45 procent op drink- en afvalwater mogelijk maken. In deze ronde participeren de impactinvesteerders Invest-NL, Amavi Capital en de NOM.

Hydraloop-systemen vangen het water op van douche, bad en wasmachine. Na reiniging en desinfectie kan dit water worden hergebruikt voor toiletspoeling, wasmachine en tuinirrigatie. Door toenemende wereldwijde waterschaarste is de vraag naar waterbesparende technologieën in de bebouwde omgeving groter dan ooit. Hydraloop onderscheidt zich door modulaire, schaalbare en met internet verbonden systemen, die eenvoudig te integreren zijn in zowel nieuwbouw als renovatieprojecten. Uniek is dat Hydraloop geen gebruik maakt van filters of chemicaliën, wat resulteert in een onderhoudsarme en duurzame oplossing voor waterrecycling.

Sinds de oprichting heeft Hydraloop ingezet op de ontwikkeling van technologie en patenten, inrichting van het productieproces en de opbouw van een internationaal partnernetwerk. Het bedrijf kreeg mondiale erkenning door het winnen van tientallen prijzen, waaronder een Global Impact Award van de Verenigde Naties en de ‘Best of the Best’-award van CES, een toonaangevende elektronicabeurs in de VS. Sinds 2022 heeft Hydraloop zijn productportfolio uitgebreid en markttoegang verkregen door productcertificering in sleutelregio’s.

Met het kapitaal uit de financieringsronde kan de Nederlandse onderneming haar wereldwijde B2B-verkoop opschalen en strategische partnerrelaties uitbouwen. Hydraloop heeft momenteel 130 partners in 35 landen, die waterrecyclers installeren in woningen, hotels, sportfaciliteiten, studentenflats en andere gebouwen met een hoog waterverbruik.

De marktpotentie voor grijswaterrecyclingsystemen is enorm. In een volwassen markt kunnen er jaarlijks vele miljoenen systemen verkocht worden. Hydraloop ambieert een van de leiders te worden in deze mondiale markt. Via strategische samenwerkingen krijgen andere bedrijven de gelegenheid om eigen waterrecyclers te produceren, gebruik makend van de patenten van Hydraloop. Daarnaast verwacht het bedrijf lokale assemblagelijnen op te zetten in 10 tot 15 regio’s. Hydraloops repliceerbare ‘factory in a box’ speelt hierin een belangrijke rol.

Verdere uitwerking langetermijnoplossingen zeespiegelstijging

Het Kennisprogramma Zeespiegelstijging, een landelijk onderzoeksprogramma van het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat en de Deltacommissaris, heeft drie denkrichtingen voor de lange termijn bescherming tegen extreme zeespiegelstijgingen laten verkennen: Zeewaarts, Beschermen en Meebewegen. Hoe kunnen we met al onze kennis onze traditie van veilig leven en werken met water in de toekomst voortzetten en waarmee moeten we nu al rekening houden? Deltares droeg met watersysteemkennis bij aan deze denkrichtingen.

Tijdens het congres Zeespiegelstijging op 4 maart 2024 presenteerden de drie consortia de eindrapportages over de denkrichtingen.

De nieuwe verkenning draagt bij aan het scherper krijgen van hoe we ons kunnen aanpassen aan de (versnelde) zeespiegelstijging. Dit is van belang voor het invulling geven aan investeringen die voor lange tijd de inrichting van Nederland gaan bepalen. Denk aan investeringen in waterwerken, woningbouwlocaties, de energietransitie en het landgebruik.

Daarnaast draagt de verkenning bij aan ‘adaptatiepaden’, die inzichtelijk maken hoe we kunnen toegroeien naar de verschillende denkrichtingen voor de lange termijn. En hoe we in Nederland kunnen bijsturen als de zeespiegel sneller gaat stijgen.

Verschillende consortia maakten een uitwerking van drie denkrichtingen voor zeespiegelaanpassing op basis van eerdere plannen en gebiedsbijeenkomsten, en de strategieën en bouwstenen die Deltares eerder voor de lange termijn in kaart heeft gebracht. Dit levert meer inzicht op van wat technisch, fysisch en ruimtelijk wel en niet mogelijk is bij een grote mate van zeespiegelstijging.