'Dringend nieuwe bronnen nodig door groeiende vraag naar water'

Uit onderzoek blijkt dat alle drinkwaterbedrijven de komende jaren meer productiecapaciteit nodig hebben. Bij Waterbedrijf Groningen, Dunea en Vitens is dit zelfs per direct het geval. Maar ook bij de andere bedrijven zijn er knelpunten, zoals bij WML in Limburg en PWN in Noord-Holland.

Als er nu geen maatregelen worden genomen, krijgen op termijn alle drinkwaterbedrijven te maken met problemen bij het nakomen van de leveringsplicht.

Drinkwaterbedrijf WML produceert zo'n 80 miljoen kubieke meter drinkwater per jaar, waarvan ongeveer 75 procent op basis van grondwater en bijna 25 procent uit oppervlaktewater uit de Maas. Vooral bij die laatste bron zijn de knelpunten goed zichtbaar, aldus adviseur strategisch omgevingsmanagement Mirjam van Roode.

In droge perioden is de afvoer in de Maas, een regenrivier, zeer laag. Wanneer er weinig water door een rivier stroomt, neemt de vervuilingsgraad toe: dezelfde hoeveelheid verontreiniging wordt dan immers vermengd met veel minder water. Steeds vaker detecteert men te hoge concentraties van verontreinigende stoffen en moet men de inname van rivierwater voor de drinkwaterproductie staken.

Het totale watersysteem staat onder druk. Voor de lange termijn werkt men daarom samen met de andere waterketenpartners, zoals Waterschap Limburg, gemeenten en provincie, aan een gezond en klimaat robuust watersysteem, waarin men meer water langer kan vasthouden. 

'Waterbesparing is een belangrijk onderdeel van ons beleid. Zo streven we naar zoveel mogelijk hergebruik van ons productiewater. Op sommige locaties infiltreren we geklaard spoelwater in de bodem om de grondwatervoorraad aan te vullen. Ook stimuleren we door voorlichting waterbesparing bij consumenten. Bij zakelijke klanten bieden we een waterscan aan, om samen te kijken naar mogelijke besparingen in hun bedrijfsprocessen. Tot slot onderzoeken wij ook mogelijke alternatieve bronnen, zoals nieuwe grondwaterlocaties of het uitbreiden van onze buffercapaciteit voor oppervlaktewater.'

‘Activiteiten aan het maaiveld hebben groot effect op grondwater’

Op 17 november 2022 presenteerde de Europese Commissie de nieuwe Bodemstrategie, gericht op het realiseren van gezonde bodems die kunnen bijdragen aan alle grote maatschappelijke opgaven van de komende decennia.

Als onderdeel van de Bodemstrategie werkt de Commissie momenteel aan een voorstel voor een Bodemgezondheidsrichtlijn. Waarom is het bodembeleid van belang voor het grondwater en dus het drinkwater? En wat moet er dan geregeld worden om het grondwater ‘beter’ en schoner te maken? De Kaderrichtlijn Water kent het doel ‘goede ecologische kwaliteit van het watersysteem’: komt dit er nu ook voor het bodemsysteem?

Ruud Bartholomeus, chief science officer bij KWR, zegt: ‘Bodem noemen we in Nederland grofweg de bovenste 120 centimeter van de ondergrond. Grond- én oppervlaktewater komen vanuit de lucht, via de bodem en de ondergrond vanuit het gehele internationale stroomgebied tot ons. Neerslag infiltreert in de bodem en wordt daarmee op termijn het grondwater dat als bron voor drinkwater dient. Infiltratiegebieden zijn hiermee de motor van het hydrologische systeem. De bodem is ook de eerste buffer richting de diepere lagen. Activiteiten die op het maaiveld gebeuren, hebben uiteindelijk invloed op het grondwater. Daarom is de combinatie van natuur- en grondwaterbescherming ook zo’n belangrijke: natuurontwikkeling en-bescherming zijn goed voor de kwaliteit van het grondwater en daarmee voor de drinkwatervoorziening. Want zo’n 60% van ons drinkwater wordt gemaakt van grondwater.’

Levend watererfgoed van Ooij tot Kinderdijk

Op Open Monumentendag, zaterdag 9 september, opent Waterschap Rivierenland meer parels van watererfgoed dan ooit tevoren. In het gehele rivierengebied gaan twaalf bijzondere objecten open. Dit jaar vieren we ons 750-jarig bestaan. Thema van Open Monumentendag is 'levend erfgoed'; veel erfgoed van het waterschap is nog altijd in bedrijf.

Thema van Open Monumentendag is dit jaar 'levend erfgoed'. Dijken, sluizen, gemalen en dijkmagazijnen zijn bij het waterschap volop in gebruik. Ook historische exemplaren, monumentaal of zelfs UNESCO Werelderfgoed (Hollandse Waterlinies en Kinderdijk). We zetten onze rijke ervaring in voor de toekomst. Ons werk aan sterke dijken, schoon en voldoende water gaat door met nieuwe uitdagingen in een veranderend klimaat.

Op verschillende locaties werkt het waterschap samen met de huidige gebruikers van bijvoorbeeld dijkmagazijnen. De locaties openen hun deuren op zaterdag 9 september tussen 10.00 en 16.00 uur, openiningstijden zijn soms ruimer. In een enkel geval is aanmelden vooraf nodig. Ter plaatse krijgt u uitleg door collega's van het waterschap of van vrijwilligers.

In de Betuwe zijn het dijkmagazijn in Bemmel en gemaal de Neust in Tricht open. Het dijkmagazijn van omstreeks 1900 doet niet meer dienst als noodschuuur en wordt nu gebruikt door de Stichting Lingewaard Natuurlijk. Het gemaal in Tricht is nog altijd in gebruik, na een recente nieuwbouw. Het Rijksmonument uit 1926 bleef gespaard.

Den Haag maakt sloten en waterkanten schoon

Op maandag 28 augustus 2023 begint de gemeente Den Haag met het maaien van waterkanten. Ook verwijdert ze vuil en planten uit sloten, grachten en kanalen in de hele stad. Dat is nodig om het water goed door te laten stromen en teveel water af te kunnen voeren. Dit is belangrijk voor de kwaliteit van het water. Het werk duurt het hele najaar.

Het maaien vanaf de wal gebeurt met grote trekkers met maaiers. Vanaf het water zet de gemeente maaiboten in. In het water zelf verwijdert de gemeente beplanting, kroos en zwerfvuil, zodat het water weer goed doorstroomt.

De gemeente legt de plantenresten die uit het water komen op de walkant om te drogen. Het drogen duurt een paar dagen. Daarna levert ze de plantenresten af bij een bedrijf dat er compost van maakt.

Het najaar is de beste tijd om oevers te maaien en sloten uit te diepen. De planten hebben dan hun zaad al verspreid en er zijn geen broedende vogels meer. En vissen, insecten en amfibieën zijn nog niet in winterrust.

Nederlandse wateren bevatten zeer giftige bestrijdingsmiddelen

Onderzoek van het Centrum voor Milieuwetenschappen (CML), in opdracht van Natuur & Milieu, heeft alarmerende resultaten opgeleverd over de aanwezigheid van bestrijdingsmiddelen in Nederlandse natuur- en recreatiewateren.

Het onderzoek kijkt naar de 38 meest giftige bestrijdingsmiddelen die beschikbaar zijn. In 80 procent van de 153 onderzochte gebieden werden deze middelen aangetroffen. Bij 4 op de 10 wateren werd een overschrijding van de milieunormen geconstateerd. Dit brengt grote ecologische schade met zich mee. In sommige gevallen wordt de norm wel honderd keer overschreden.

CML heeft haar onderzoek uitgevoerd met behulp van openbare meetgegevens die de basis vormen van de Bestrijdingsmiddelenatlas. De onderzoekers keken naar wateren in of nabij natuur- en recreatiegebieden. Dit zijn gebieden waar beschermde dieren en planten leven en mensen zwemmen, wandelen en van het water genieten. In het onderzoek is gekeken naar de meest giftige bestrijdingsmiddelen, de zogenaamde Candidates for Substitution. Deze middelen zijn omstreden vanwege hun impact op het milieu, maar Europa wacht met een verbod tot er een minder schadelijk alternatief voorhanden is.

De overheid probeert al jarenlang om deze watervervuiling door giftige bestrijdingsmiddelen aan te pakken. De metingen uit dit onderzoek laten echter zien dat er tussen 2014 en 2021 geen afname is te zien. ‘Nederland is een grootverbruiker van landbouwgif en in het water zie je daar de trieste gevolgen van. Dieren en planten worden ziek en gaan dood. Normaal reinigt een water zichzelf, maar ook dat lukt niet meer als het systeem zo aangetast is’, aldus Berthe Brouwer, programmaleider bestrijdingsmiddelen bij Natuur & Milieu. ‘We maken ons grote zorgen. We hebben effectievere maatregelen nodig om ons water te beschermen.’

De milieuorganisatie wijst erop dat de overheid tien jaar geleden al heeft toegezegd dit probleem aan te pakken. Het beleid was erop gericht om in 2023 slechts nog een incidentele overschrijding van milieunormen aan te treffen. Uit het huidig onderzoek naar deze meest giftige groep blijkt echter dat de middelen nog steeds even vaak worden aangetroffen en dat het aantal normoverschrijdingen nog steeds even hoog is als tien jaar terug. Natuur & Milieu wijst erop dat Nederland nog mijlenver af ligt van de Europese afspraken uit de Kaderrichtlijn Water.

Rivierkreeft in trek

Er komen steeds meer rivierkreeften in onze wateren. Er komen meldingen binnen uit Zutphen, Wehl, Doesburg, en Zevenaar.

De rivierkreeft leeft in zoet water, dus in beken, rivieren en vijvers. De meeste rivierkreeften horen helemaal niet thuis in Nederland. Ooit importeerde iemand rivierkreeften uit Amerika voor de handel. Deze zijn ontsnapt of vrijgelaten en leven nu in onze wateren. Soms met heel veel. De enige soort rivierkreeft die hier wel thuis hoort is heel zeldzaam.

In deze periode kruipen de mannetjes van de rode Amerikaanse rivierkreeft de kant op. Ze gaan op zoek naar een nieuw gebied om te leven. Daarom zie je ze langs de waterkant of op de straat lopen. Ze kunnen wel een paar kilometer lopen. Ze zien er met hun scharen gevaarlijk uit. Maar dat zijn ze niet. Ze gebruiken de scharen om zichzelf te beschermen. En ze knippen planten in stukjes om te eten. Rivierkreeften zijn niet giftig en niet agressief.

Plan om Amsteldijk West te verbeteren definitief

Waterschap Amstel, Gooi en Vecht gaat verder met de voorbereiding voor de verbetering van de Amsteldijk. De komende tijd maken ze afspraken met bewoners en bedrijven aan de dijk en zoeken we een geschikte aannemer.

De Amsteldijk wordt aan de westkant van de Amstel verbeterd, tussen de A9 bij Amstelveen en de N231 in Uithoorn. De Amsteldijk is in totaal maar liefst 13 km lang en is de langste dijk waar het waterschap op dit moment aan werkt.

Op sommige plekken is de dijk niet hoog en sterk genoeg. Het controleren en verbeteren van dijken en kades is één van de belangrijkste taken van het waterschap. In het gebied van Waterschap Amstel, Gooi en Vecht ligt 1.000 kilometer aan dijken en kades.

'Porthos-uitspraak biedt hoop voor projecten waterschappen'

De Raad van State heeft groen licht gegeven voor het Porthos-project, waarbij CO2 via pijpleidingen onder de Rotterdamse haven wordt opgeslagen in de Noordzee. De hoogste bestuursrechter erkent dat sprake is van belastende stikstofuitstoot, maar die is tijdelijk en beperkt en heeft geen waarneembare gevolgen voor de natuurgebieden. Deze uitspraak biedt perspectief voor de projecten van de waterschappen.

Door het eerder terugdraaien van de bouwvrijstelling in de stikstofwet, vanwege te weinig vooruitgang, werd de vergunningverlening voor bouwprojecten moeilijk. Dit gold ook voor nieuwe projecten die in uitvoering moesten gaan van de waterschappen.

De Unie van Waterschappen is dan ook blij met deze uitspraak die perspectief biedt voor de projecten van de waterschappen die ook te maken hebben met een tijdelijke en beperkte uitstoot op overbelaste natuurgebieden. Verschillende waterschappen gaven eerder aan grote vertraging op te lopen bij de uitvoering van dijkversterkingsprojecten en projecten die bijdragen aan het behalen van de doelstellingen van de Kaderrichtlijn Water.

Waterveiligheid en schoon water zijn essentiële randvoorwaarden voor de leefbaarheid in Nederland. De waterschappen werken hier aan door bijvoorbeeld dijken te versterken en rioolwaterzuiveringsinstallaties te verbeteren. Wanneer de projecten van de waterschappen niet kunnen doorgaan, wordt een nieuwe waterkwaliteitscrisis gecreëerd en komt het behoud van droge voeten in gevaar.

De waterschappen doen er naar eigen zeggen alles aan om zo schoon mogelijk te werken, met zoveel mogelijk elektrisch materieel. Zij hebben de ambitie om in 2035 volledig klimaatneutraal te werken. Voor nu is er echter voor de projecten met een kleine, tijdelijke stikstofuitstoot nog bewegingsruimte nodig. Daarbij dragen de waterschappen bij aan het verminderen van de stikstofproblematiek door natuurherstelmaatregelen uit te voeren.

Social distancing bij zeehonden: een evolutionaire reactie op ziekteverwekkers?

Tijdens de Covid-19 pandemie implementeerden veel landen ‘social distancing’, maatregelen om sociaal afstand te houden die de overdracht van het virus aanzienlijk verminderden.

Wetenschappers van het Koninklijk Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee (NIOZ), Wageningen University & Research (WUR) en Swiss Federal Institute of Technology Lausanne (EPFL) hebben nu ontdekt dat grijze zeehonden en gewone zeehonden in de Nederlandse Waddenzee verschillende vormen van social distancing vertonen. Dit kan een evolutionair gevolg zijn van verschillen in vatbaarheid voor ziekte. Bovendien kunnen de waargenomen verschillen tussen grijze zeehonden en gewone zeehonden worden gebruikt om soorten te onderscheiden in observaties vanuit de lucht.

Een interdisciplinair team van onderzoekers heeft een nieuwe benadering bedacht om fijnschalige verspreidingspatronen van zeehonden te bestuderen. In hun studie, gepubliceerd in Royal Society Open Science, gebruiken ze luchtfoto's om de verspreidingspatronen in kolonies van gewone zeehonden te vergelijken met die van grijze zeehonden. "Door de afstand van elke zeehond tot zijn buren te meten, ontdekten we dat gewone zeehonden op grotere afstand van soortgenoten blijven dan grijze zeehonden", aldus Anne Grundlehner, marien ecoloog bij Wageningen Marine Research.

Deze bevinding is vooral interessant in de context van de overdracht van ziekteverwekkers. " Gewone zeehonden lijken minder resistent te zijn tegen ademhalingsvirussen dan grijze zeehonden. Zeehonden in de Waddenzee hadden bijvoorbeeld last van twee uitbraken van het Phocine Distemper Virus (PDV) in 1988 en 2002", vervolgt Grundlehner.

Tijdens deze uitbraken werden populaties van gewone zeehonden met wel 50% gereduceerd, terwijl grijze zeehonden relatief ongedeerd bleven door hetzelfde virus. Het is mogelijk dat de grotere onderlinge afstanden die we bij gewone zeehonden zien een evolutionaire reactie weerspiegelen op de gevoeligheid van de soort voor ziekteverwekkers.

Utrechtse onderzoekers verbeteren tool die watergerelateerde problemen in kaart brengt

Onderzoekers van de Universiteit Utrecht zijn de waterdragers van het online Aqueduct 4.0 Water Risk Framework van het World Resources Institute.

In Aqueduct brengt het Water Resources Institute (WRI) wetenschappelijke informatie rond wereldwijde waterschaarste en watergerelateerde risico’s inzichtelijk in kaart voor niet-wetenschappelijke gebruikers, zoals beleidsmakers. De nieuwe versie van de web tool, Aqueduct 4.0, maakt gebruik van de laatste data en verbeterde analyses. De nieuwe web tool is vandaag gelanceerd.

Klimaatverandering leidt nu al tot een toename in waterschaarste en in watergerelateerde risico’s als droogte en overstromingen. Bovendien neemt de behoefte aan water toe door bevolkingsgroei en een toename in watergebruik als gevolg van een verbeterde levensstandaard.

De informatie in Aqueduct 4.0 is bedoeld om vroeg in het besluitvormingsproces watergerelateerde problemen te kunnen signaleren en prioriteren en gebieden onderling te kunnen vergelijken. Deze nieuwe versie biedt o.a. verbeteringen in de berekening van de indicatoren in termen van waterbeschikbaarheid, watergerelateerde risico’s en waterkwaliteit. Maar de grootste verbetering is dat de meest recente voorspellingen van klimaatverandering en socio-economische ontwikkelingen  door de Utrechtse onderzoekers integraal in de onderliggende modelberekeningen zijn meegenomen.

De analyse loopt van het recente verleden tot 2100. Op deze manier kunnen veranderingen rond de jaren 2030, 2050 en 2080 vergeleken worden met de huidige situatie voor drie mogelijke toekomstscenario’s die mogelijke paden van wereldwijde ontwikkeling schetsen. Deze drie paden zijn een projectie van de huidige trend -business-as-usual- naast een optimistisch en pessimistisch scenario met betrekking tot het terugdringen van klimaatverandering door het verminderen van broeikasgasuitstoot. Ook is er gebruik gemaakt van openbare, peer-reviewed data als aanvulling op de modelresultaten. Iedere indicator is beschikbaar per substroomgebied (1000 tot 10 000 km2) en kan verder samengevoegd worden voor administratieve eenheden (bijv. landen) en gewogen per sector (huishoudelijk, industrieel of agrarisch verbruik).

Raad van State keurt project voor opslag CO2 in Noordzee goed

De Raad van State heeft groen licht gegeven voor megaproject Porthos, waarbij CO2 via pijpleidingen onder de Rotterdamse haven wordt opgeslagen in de Noordzee.

Milieugroep Mobilisation for the Environmonnt (MOB) had bezwaar aangetekend tegen het CO2-opvangproject. Volgens MOB zou bij de aanleg te veel stikstof vrijkomen.

De Raad van State zegt dat de hoeveelheden niet erg groot zijn.

CCS, Carbon Capture and Storage, is een techniek waarbij CO2 in de industrie wordt afgevangen en ondergronds wordt opgeslagen. In het geval van Porthos zal dit vanuit de Rotterdamse Haven naar de lege gasvelden in de Noordzee gaan.

Event: open dag Dunea Katwijk 9 september

Op zaterdag 9 september opent Dunea de deuren van de productielocatie in Katwijk tijdens Open Monumentendag. Dit is dé gelegenheid om de monumentale gebouwen te ontdekken.

Tijdens de open dag kun je deelnemen aan vier verschillende excursies langs onze bijzondere monumenten: de watertoren, het laagreservoir en het voorfiltergebouw. Deze historische locaties ademen de rijke geschiedenis van Dunea en zijn nu voor jou toegankelijk!

Daarnaast vind je tijdens de open dag diverse stands op de productielocatie, waar je alles kunt ontdekken over de duinen en het belang van water. Kom langs en leer meer over ons werk, de natuurlijke omgeving en de waarde van drinkwater voor ons allemaal.

Datum: 9 september 2023
Tijd: Vanaf 11.00 uur tot en met 16.00 uur
Locatie: Cantineweg 19a, 2224 XP Katwijk

Maas moet schoner

Kunstmest en andere chemische middelen worden waarschijnlijk helemaal verboden op de oevers van de Maas. Boeren zijn nog niet enthousiast over de plannen van Rijkswaterstaat.

Het doel is duidelijk: de kwaliteit van het water in de grond en in de Maas moet omhoog. Om dat te bereiken, denkt Rijkswaterstaat aan een verbod op bemesting en bestrijdingsmiddelen op de oevers van de rivier. Het is nog niet bekend wanneer de instantie een besluit neemt over haar plan.

De Maas stroomt 196 kilometer door Nederland. Rijkswaterstaat is eigenaar van de eerste 25 meter oever aan beide kanten van de rivier. De instantie verhuurt een groot deel van die grond aan boeren, voor gewone akkerbouw en veeteelt. Het idee is om in toekomstige huurcontracten chemische middelen als kunstmest en landbouwgif glyfosaat te verbieden.

RIVM maakt risicotoolbox om lokaal de kwaliteit grondwater te kunnen beoordelen

RIVM heeft de Risicotoolbox Grondwater ontwikkeld. Met deze risicotoolbox weet de lokale overheid snel of een specifieke toepassing van grondwater veilig is. En kunnen ze maatregelen nemen als dat nodig is.

De risicotoolbox brengt namelijk de mogelijke risico’s van schadelijke chemische stoffen in grondwater in beeld. Het gaat om risico’s voor de gezondheid van mensen, voor micro-organismen in het grondwater, voor de drinkwaterwinning in Nederland en voor het oppervlaktewater. Het is voor het eerst dat deze brede beoordeling voor grondwater mogelijk is.

De risicotoolbox brengt kwaliteit grondwater in kaart
De kwaliteit van het grondwater in Nederland wordt slechter. Tegelijk gebruiken we  grondwater voor verschillende doelen. Het is daarom belangrijk te kunnen bepalen of het gebruik ervan veilig kan.

Voor de gezondheid gaat de risicotoolbox na hoe en in welke mate mensen via verschillende ‘routes’ in contact komen met schadelijke stoffen uit grondwater.  Sommige mensen gebruiken bijvoorbeeld  het grondwater als drinkwater. Of ze eten groenten die schadelijke stoffen via de wortels uit grondwater hebben opgenomen. Ook is het mogelijk dat schadelijke stoffen vanuit het grondwater verdampen en in woningen terechtkomen.

De risicotoolbox ondersteunt beslissingen
Directe aanleiding om de Risicotoolbox Grondwater te ontwikkelen, is de Omgevingswet. Deze wordt  op 1 januari 2024 van kracht. In de Omgevingswet is het niet meer verplicht om vervuilde bodem schoon te maken. In plaats daarvan bepaalt de verantwoordelijke provincie, het waterschap of de gemeente of en hoe zij moeten ingrijpen.  

De Risicotoolbox Grondwater ondersteunt deze beslissingen. Door de kwaliteit van het grondwater op een specifieke locatie te kunnen onderzoeken is eerder duidelijk waar de problemen zitten. En welke dat zijn. Zo weet het bevoegd gezag snel voor welke doelen het grondwater daar gebruikt kan worden, en of maatregelen (bijvoorbeeld sanering van vervuild grondwater, beperken van het gebruik voor beregening) nodig zijn.

In drie stappen onderzoekt de risicotoolbox of de hoeveelheid chemische stoffen in het grondwater schadelijk is. In de eerste stap wordt bepaald of deze stoffen niet boven de voor het gebruik vastgestelde grenswaarde uitkomen. Als dat wel zo is, wordt het risico in de volgende stappen gedetailleerder onderzocht. Voor deze stappen is meer kennis nodig over hoe stoffen in de ondergrond verplaatsen en hoe mensen ze kunnen binnenkrijgen. In de praktijk zullen vooral adviesbureaus en omgevingsdiensten gebruik maken van deze risicotoolbox.  

Nieuwe serie Langs de Hollandse Waterlinies te zien bij NH

Vanaf zaterdag 12 augustus is de nieuwe serie Langs de Hollandse Waterlinies te zien bij NH. In de 12-delige serie nemen we de kijker mee dwars door het prachtige en bijzondere gebied van de Hollandse Waterlinies. Een serie vol geschiedenis, innovatie, cultuur en genieten van de natuur.

We nemen een kijkje bij natuurforten, indrukwekkende waterwerken en van culturele hotspots naar inundatievelden. De serie is een samenwerking tussen de regionale omroepen RTV Utrecht, Omroep Gelderland, Omroep Brabant en NH

De Stelling van Amsterdam en de Nieuwe Hollandse Waterlinie vormen samen het UNESCO Werelderfgoed: de Hollandse Waterlinies. Een 200 kilometer lange linie met 96 forten, 6 vestingen en 2 kastelen. De rijke geschiedenis van de Nieuwe Hollandse Waterlinies is interessant voor jong en oud. Daarom is het belangrijk om de verhalen van de Hollandse Waterlinies te blijven doorvertellen.

Op elke plek in de 200 kilometer lange waterlinies kom je wat anders tegen. Van verschillende soorten forten, sluizen, groepsschuilplaatsen en dijken tot rivieren die het de vijand soms moeilijker of juist makkelijker maakten. Iedere regio heeft zijn eigen karakteristieken. Wat is het unieke verhaal van het landschap dat strategisch werd ingezet om ons land te verdedigen doormiddel van water? En wat is inunderen nu eigenlijk, hoe ging dat in zijn werk en hebben we daar nu ook nog wat aan? De forten zijn het meest bekend, maar waarom liggen ze op de plekken waar ze liggen, hoe was het leven op de forten en wat gebeurt er nu op al die plekken? Jaren lagen de forten verlaten in het landschap en kon de natuur haar gang gaan. Welke bijzondere flora en fauna kan je vinden op de forten? Dit en nog veel meer komt aan bod in de serie.

Langs de Hollandse Waterlinies is vanaf zaterdag 12 augustus te bekijken op het tv-kanaal van NH (Ziggo 707, KPN 508).

Waterschap vraagt ontheffing van de wateroverlastnorm voor het bodemdalingsgebied Zuidwest Emmeloord aan

Waterschap Zuiderzeeland vraagt aan de provincie Flevoland om een tijdelijke ontheffing van de wateroverlastnormen. Het gaat hierbij om het gebied ten zuidwesten van Emmeloord. Dat gebied heeft te maken met bodemdaling.

Ook vraagt het waterschap de provincie om een norm vast te stellen voor het bodemdalingsgebied die wél tegen maatschappelijk aanvaardbare kosten haalbaar is. 

In het bodemdalingsgebied ten zuidwesten van Emmeloord zijn in de bodem geen technische maatregelen meer mogelijk om tegen maatschappelijk aanvaardbare kosten aan de geldende normen te voldoen. Het waterschap gaat met de betrokken agrariërs in overleg over beheer- en onderhoudsmaatregelen. Daarnaast is het waterschap met de provincie in gesprek hoe met de ontstane situatie om te gaan.  

De vaarten en grote watergangen in Flevoland moeten voldoen aan vastgestelde normen. Voor het landelijk gebied betekent dat, dat maximaal eenmaal per 50 jaar wateroverlast mag optreden. Dit omdat de vaarten en grote watergangen een heel grote hoeveelheid regenwater niet meer kunnen opvangen. De overlast ontstaat vooral op landbouwpercelen die tijdelijk onder water komen te staan. Dat kan leiden tot schade aan de gewassen. De provincie stelt de wateroverlastnormen vast. Het waterschap zorgt ervoor dat de grote watergangen aan de wateroverlastnormen voldoen. Een belangrijk aspect bij de afweging is dat dat tegen maatschappelijk aanvaardbare kosten gebeurt. 

Door bodemdaling kan, in het bodemdalingsgebied ten zuidwesten van Emmeloord, minder regenwater in de watergangen worden opgevangen. Hierdoor kan de norm voor wateroverlast niet meer worden gehaald. Daarom besloot het waterschap in 2018 om enkele technische maatregelen te nemen, om tijdelijk de kans op wateroverlast te beperken. Het ging om de aanleg van twee ‘voortstuwers’ en één pomp. Bij de uitwerking van de technische voorzieningen bleken de kosten voor de voortstuwers vele malen hoger dan verwacht. De conclusie was dat het waterschap de technische maatregelen niet meer tegen maatschappelijk aanvaardbare kosten kan aanleggen.

Educatieve grondwaterpeilbuis Lichtenvoorde onthuld

Half juli onthulden wethouder Bart Porskamp en waterschapbestuurder Peter Schrijver samen met buurtkinderen in het Remisepark in Lichtenvoorde een educatieve grondwaterpeilbuis. De grondwaterpeilbuis laat zien hoeveel water er in dit gebied onder de grond zit.

Het Remisepark is het afgelopen jaar langzaam een klimaatpark geworden. Overtollig regenwater uit de hele buurt gaat niet meer het riool in, maar wordt opgevangen in de wadi’s van het park. Zo krijgt het water de kans om in de grond te trekken. Dat is goed voor de grondwaterstand, maar ook voor de natuur en inwoners. Het park is samen met buurtbewoners tot stand gekomen. De buurt hielp mee bij het ontwerp, de aanleg en nu ook bij het onderhoud. Naast het vasthouden van water, meer soortenrijkdom (biodiversiteit), duurzaamheid en aandacht voor cultuurhistorie is het park een prima plek voor buurtbewoners om elkaar te ontmoeten.

In de oudere wijken belandt schoon regenwater binnen de bebouwde kom vaak in een gemengd riool. Waarna het wordt schoongemaakt in een zuivering en wordt afgevoerd naar de grote rivieren. Dat is zonde, want de Achterhoek, maar ook Lichtenvoorde, kampt al jaren met zeer droge zomers.

Samen met inwoners en bedrijven wil de gemeente Oost Gelre en Waterschap Rijn en IJssel op zoek naar manieren om water langer vast te houden en toch droge voeten te houden bij veel regen. Het initiatief van het Remisepark is hier een prachtig voorbeeld van.

Viering 650 jaar Oude Sluis in Nieuwegein

Dit jaar is het precies 650 jaar geleden dat de Oude Sluis in het Nieuwegeinse Vreeswijk werd aangelegd.

In 1995 nam het waterschap waterschap de Oude Sluis over van de gemeente Utrecht. Die stad was eeuwenlang eigenaar van de sluis in het voormalige schippersdorp Vreeswijk (gemeente Nieuwegein). Dat was vanwege het strategische belang van de sluis voor de scheepvaart en voor de inlaat van vers water voor de singels en grachten van Utrecht en de Vecht.

Schepen varen tegenwoordig niet meer door de Oude Sluis naar de Lek: die doorgang werd afgesloten bij de dijkversterking in de tachtiger jaren van de vorige eeuw. De Prinses Beatrixsluis en de Koninginnensluis hadden die rol toen al lang overgenomen. Maar water inlaten doen we als waterschap in de Oude Sluis nog elke dag!

Van juli tot en met oktober zijn er allerlei activiteiten in en rondom de Oude Sluis: een tentoonstelling in de Museumwerf, een schilderijenexpositie, pieremachocheltocht, een openluchtfilm met historische beelden van de sluis en nog veel meer.

Proefopstelling Grote Bellenbarrière houdt fijn, zwevend materiaal tegen in sloten en beken

Op verschillende locaties in het werkgebied van waterschap Aa en Maas laat men in sloten en beken water in vanuit een groter kanaal. Met dit komen helaas ook materiaal en planten binnen die men liever niet wil, zoals exoten. Dat zijn soorten die niet thuishoren in het water.

Om dit tegen te gaan legt men drijfbalken in het water, ook wel Bolina Booms genoemd. Deze balken voorkomen dat drijvend materiaal met het water door de sloten heen komt.

Naast deze exoten, zit er vaak ook klein, fijn zwevend materiaal in water. Materiaal dat niet tegengehouden wordt door de drijfbalken. Daarom hebben heeft men nu een proef lopen waarmee ook dit fijne materiaal kan worden tegengehouden: een zogenaamde bellenbarrière. De buizen die op de bodem van het Eindhovensch Kanaal liggen, produceren bellen die als het ware het materiaal wegkaatsen van de waterinlaat.

Bij gemaal Mierlo is een proefopstelling gelegd om de waterinlaat vanuit het Eindhovensch kanaal op de Goorloop. De bellen in het water zijn de bellenbarrière.

Deze proefopstelling is een beetje soortgelijk aan de barrière van The Great Bubble Barrier.

Deze proef loopt tot ongeveer de herfstperiode.

CONO Kaasmakers en HHNK werken samen voor duurzame waterzuivering

CONO Kaasmakers en het hoogheemraadschap Noorderkwartier hebben een duurzame oplossing gevonden voor het afvalwater dat vrijkomt bij het kaasproductieproces. Voorheen werd dit water op het terrein van CONO gezuiverd voordat het werd geloosd. Daar moest verder in geïnvesteerd worden.

In plaats van te investeren in een nieuwe afvalwaterzuiveringsinstallatie gaat het water sinds 1 juli rechtstreeks van de kaasmakerij naar de rioolwaterzuivering in Zuidoostbeemster. Hier voedt het afvalwater de bacteriën in de zuivering en bevordert zo het zuiveringsproces. Dit levert de kaasmakerij naar verwachting 12,5% CO₂-eq reductie op.

Het grootste deel van het afvalwater van CONO is afkomstig uit de melk die verwerkt wordt tot kaas. Uit een proef die HHNK en CONO hebben uitgevoerd, bleek dat het afvalwater van de kaasmakerij juist veel waardevolle voedingsstoffen bevat voor de rioolwaterzuivering in Zuidoostbeemster.

Inmiddels heeft CONO een buffertank op het terrein geplaatst waar het afvalwater een aantal uur in wordt opgeslagen. In deze periode wordt door denitrificatie het water al een beetje uit zichzelf gezuiverd.

Start ontwerp renovatie gemaal De Drie Delfzijlen

Om de waterveiligheid te blijven garanderen, werkt Waterschap Noorderzijlvest samen met Stork en Aveco de Bondt aan plannen om het gemaal De Drie Delfzijlen toekomstbestendig te maken.

Hierbij worden onder andere de dieselmotoren door elektromotoren vervangen. Ook het vervanging van de volledige elektrische installatie van het gemaal is onderdeel van het project. Eind 2023 is het Definitief Ontwerp gereed, waarna in 2024 gestart wordt met de noodzakelijke werkzaamheden.

Het gemaal De Drie Delfzijlen voert het teveel aan oppervlaktewater vanuit het Damsterdiep af naar zee. Dit water wordt vanuit het Damsterdiep via spuikokers in het gemaal zo veel mogelijk onder vrij verval geloosd. Dit kan alleen als het water in de Eems lager staat dan in het Damsterdiep. Daarnaast heeft het gemaal drie pompeenheden, die samen maximaal 1.500 m3 water per minuut af kunnen voeren.  De pompen zorgen voor afvoer van het teveel aan water naar de Eems wanneer dit niet onder vrij verval geloosd kan worden.

Om het water ook in de toekomst af te kunnen voeren, is renovatie van het gemaal noodzakelijk. Verschillende onderdelen zijn aan het einde van hun technische levensduur. Deze moeten vervangen worden om het gemaal goed werkend te houden. Na eerdere verkenning is vanuit het waterschap, Stork bv en Aveco de Bondt een bouwteam ingesteld om de plannen voor het gemaal uit te werken naar een Definitief Ontwerp.

Foto Broes willus

Renovatie rioolgemaal 157 in Zeewolde afgerond

De afgelopen maanden is rioolgemaal 157 gerenoveerd. Het is weer helemaal als nieuw. Dat is belangrijk om het afvalwater van de vakantieparken, campings en de scouting uit het buitengebied van Zeewolde af te voeren. Aannemer Mous Waterbeheer heeft in opdracht van waterschap Zuiderzeeland de werkzaamheden uitgevoerd.

Om afvalwater bij de zuivering in Zeewolde te krijgen zijn rioolgemalen nodig. Het gerenoveerde rioolgemaal 157 pompt het afvalwater door een persleiding naar het rioolgemaal 175 aan de Sportlaan. Daarna stroomt het afvalwater door een andere persleiding naar de afvalwaterzuivering (AWZI) in Zeewolde. Op de AWZI zuiveren het afvalwater.  

Tijdens de renovatie is het afvalwater opgevangen in het voorliggende vrijvervalriool. Zo kon de aannemer veilig werken in de natte kelder van het rioolgemaal. Het vrijvervalriool is een rioolstelsel waarbij het rioolwater door de zwaartekracht van een hoger punt naar een laag punt stroomt. De natte kelder onder de grond is de plek waar normaal gesproken het afvalwater instroomt. Op sommige momenten is afvalwater met een zuigwagen naar een ander rioolgemaal afgevoerd.

De afsluiter tussen de natte kelder en het voorliggende vrijvervalriool is vervangen. Ook al het leidingwerk, voetbochten, geleidestangen en niveaumetingen zijn vervangen. De bestaande pompen die het afvalwater door het rioolgemaal heen pompen zijn weer aangesloten op het nieuwe leidingwerk in de kelder.

De 2300 meter lange persleiding is verder van binnen schoongemaakt. Dat was nodig, omdat er in de afgelopen jaren heel wat afvalwater door de persleiding heen heeft gestroomd. Dat schoonmaken doet men met een soort ronde spons. Dit noemen we een foampig. Via de vernieuwde pig-lanceerinrichting gaat de foampig de persleiding in. Door de druk van de pomp is de foampig door de persleiding heen gedrukt. Alle vet en vuilresten aan de binnenkant van de leiding is zo verwijderd.

De poortwachters van het zoete grondwater

Zoutwachters zijn bij de grond- en duinwaterwinningen van Evides Waterbedrijf een belangrijk hulpmiddel. Ze houden in de gaten of zout grondwater niet in de buurt komt van onze waterwingebieden.

In bijna het hele voorzieningsgebied van Evides is zout grondwater te vinden in de bodem.

Voor grondwaterwinningen die vlak bij zee liggen, zoals onze winningen in de duinen, op het Eiland van Dordrecht en de winning in Halsteren, is het belangrijk om te weten waar het zoute water precies te vinden is. Hiermee wordt voorkomen dat het zout niet in onze bronnen terecht komt.

Om het zoutwaterlichaam in de gaten te houden, gebruikt team Bronbescherming van Evides 14 zoutwachters: zes in Ouddorp, één in Burgh-Haamstede, vijf in de regio Baanhoek en twee in Halsteren. De diepste zoutwachter verricht metingen tot 224 meter onder maaiveld.

Een zoutwachter bestaat uit een kabel die verticaal in de bodem zit. Op de kabel zitten 13 of 26 elektrodeparen op verschillende diepten onder het maaiveld. Die elektrodeparen meten de geleidbaarheid in de bodem. Hoe meer opgeloste stoffen (zoals zouten) er in het grondwater zitten, hoe hoger de geleidbaarheid van de bodem is. Plotselinge veranderingen in de bodemweerstand worden veroorzaakt door wijzigingen in de grondwatersamenstelling. Dat kan het gevolg zijn van de instroom van verontreinigingen of het optrekken van zout grondwater.