Hollandse Waterlinies zijn Werelderfgoed waardig

Het adviesorgaan van UNESCO, ICOMOS, heeft advies uitgebracht over de nominatie van de Nieuwe Hollandse Waterlinie als uitbreiding op de Stelling van Amsterdam, samen straks de Hollandse Waterlinies.

In dit advies concludeert ICOMOS dat de uitbreiding Werelderfgoed waardig is en de unieke uitzonderlijke waarde van de Stelling van Amsterdam versterkt.

Er staat ook een aantal kritische punten in het advies. ICOMOS vraagt zich af of het genomineerde Werelderfgoed wel voldoende beschermd is tegen de grote ruimtelijke druk in sommige delen ervan en vraagt Nederland om nog eens kritisch te kijken naar de bescherming.

ICOMOS adviseert het Werelderfgoed comité, dat tussen 16 en 31 juli online bijeenkomt, om niet direct in te schrijven. Dit heet een referral. Een referral geeft Nederland de mogelijkheid om binnen maximaal 3 jaar antwoord te geven op de vragen en adviezen van ICOMOS. Na het beantwoorden van de vragen zal ICOMOS opnieuw een advies uitbrengen aan het Werelderfgoed comité.

Het Werelderfgoed comité neemt uiteindelijk het besluit over de nominatie. Het comité neemt de erkenning van de unieke uitzonderlijke waarde en de bevindingen van ICOMOS over de bescherming mee in de overwegingen. Het comité kan het advies overnemen, maar kan ook besluiten om af te wijken van dit advies. Eind juli 2021 neemt het comité haar definitieve besluit.

Kadiks gaat monumentale Waaiersluis verbeteren

Het Waaiercomplex nabij Gouda moet worden verbeterd. Er zijn werkzaamheden nodig om ervoor te zorgen dat het oude sluizencomplex veilig is en het onderhoud op orde. Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden heeft de werkzaamheden gegund aan Kadiks Automatisering BV uit Moordrecht. De uitvoering van de werkzaamheden vindt plaats vanaf begin september 2021 tot uiterlijk 31 januari 2022.

In 2018 zijn de waaierdeuren en de remmingswerken reeds vernieuwd. Het gaat nu met name om het vernieuwen en renoveren van werktuigbouwkundige en besturingstechnische componenten. Daarnaast worden de kolkwanden, sluishoofden en vleugelwanden hersteld en het straatwerk, leuningwerk en meubilair onder handen genomen. De voetgangersbrug wordt gemechaniseerd en er worden op het complex nieuwe hekwerken en informatieborden geplaatst. Met de werkzaamheden heeft HDSR ook de kans om de doorgang voor vissen te verbeteren.

Tijdens de werkzaamheden wordt een deel van het terrein afgesloten met hekken om de veiligheid van werknemers en passanten te kunnen garanderen. Het oversteken van de sluiskolk blijft mogelijk; de bestaande loopbrug wordt vervangen door een tijdelijke brug. Voor werkzaamheden onder de waterlijn wordt de sluiskolk tijdelijk drooggezet. De komende periode tot de start van de werkzaamheden op locatie gaat de aannemer een aantal werkplannen uitwerken en extra vergunningen en toestemmingen organiseren. De werkzaamheden worden begin volgend jaar afgerond. Tijdens een eerste verkennend gesprek tussen de aannemer en het waterschap werd duidelijk dat Kadiks en Vobi staan te popelen om aan de slag te gaan.

Nieuwe manier om ratten te bestrijden van start in Nazareth

In juni begint een proef in de wijk Nazareth met een nieuwe manier van rattenbestrijding in de riolering zelf. Dat doen men met een slimme rioleringsval. Die wordt in de putten van de riolering geplaatst en doodt de bruine rat snel en doeltreffend. Zo willen we de bruine rat, die steeds meer overlast bezorgt, bestrijden.

De bruine rat leeft vooral in het riool. Deze nieuwe methode pakt het probleem bij de bron aan, in de riolering zelf. Twee sensoren in de val zorgen ervoor dat de val geactiveerd wordt als er een rat onderdoor loopt. De rat wordt snel en efficiënt gedood. Het rioolwater voert hem af.

De pilot vindt plaats in Nazareth omdat hier veel meldingen over rattenoverlast binnenkomen. Dat komt doordat de riolering in Nazareth direct onder de kolken ligt. Ratten kunnen zo gemakkelijker dan op andere plekken het riool verlaten.

In totaal komen er 15 vallen in de wijk. Elke val geeft aan hoe vaak een rat gedood wordt. Is een stuk riolering relatief 'rat-vrij’, dan verplaatsen we de val naar een volgende put. Zo pakken we de overlast in de hele wijk aan. Verspreid door de wijk plaatsen we ook 30 bovengrondse klemmen.

De Doelen krijgt een groen, biodivers dak met waterberging

Op Congres- en concertgebouw de Doelen wordt het platte dak van 2.581m² bedekt met een grote variatie aan groen. Er komt ook een systeem voor waterberging met een capaciteit van 300 vierkante meter, dat zorgt voor opvang van water.

Het is de eerste keer dat een groot gemeentelijk gebouw en rijksmonument in het hart van de stad een multifunctioneel dak van deze omvang krijgt.

Onder de beplanting wordt een systeem met kratten aangebracht, waarin regenwater wordt opgeslagen. Het water wordt afgevoerd tijdens regenbuien en bij droogte gebruikt om de beplanting op het dak van water te voorzien.

Bijzonder is de grote variatie aan planten. Op het dak komen verschillende soorten inheemse kruiden, bollen, siergrassen, planten en heesters. Er komen vijf insectenhotels en de begroeiing trekt bijen, vlinders en vogels aan. Het groen draagt zo bij aan meer biodiversiteit in de stad.

Het ontwerp voor het dak is van Kraaijvanger Architecten. Het beplantingsplan is gemaakt door Deltavormgroep in samenwerking met Cruydt Hoeck. Deze zomer wordt bekend wie de uitvoering gaat doen. Naar verwachting is het dak eind 2021 gereed.

Historisch onderzoek naar watersnood in ‘s-Hertogenbosch

‘s-Hertogenbosch kreeg in de geschiedenis te maken met serieuze wateroverlast, zoals hoogwater, overstromingsrampen en ijsvloeden. Hoe verliep de hulpverlening? En welke omgangsstrategieën werden er ontwikkeld door landelijke, regionale en lokale overheid en de relevante waterschappen om de waterveiligheid te verbeteren? Ontstond er een herinneringscultuur en in welke uitingen kreeg deze gestalte?

Francien van den Heuvel verdedigt op donderdag 24 juni 2021 om 16.00 uur (online) haar proefschrift '’s-Hertogenbosch, eiland in een onmetelijke zee: Omgangsstrategieën van de stedelijke overheid en de bevolking van ’s-Hertogenbosch met hoogwater en overstromingen (1740-1995)' aan de Open Universiteit in Heerlen.

Uit het onderzoek van Francien van den Heuvel rijst het beeld van ’s-Hertogenbosch als een kwetsbare en veerkrachtige stad. De stad wist zich te redden tijdens de grote watersnoden en bood zelfs hulp aan de omliggende dorpen. ‘s-Hertogenbosch nam maatregelen op het gebied van preventie en maakte afspraken met waterschappen rondom de stad. De oprichting van een nationale waterstaatsdienst in 1798, het inzicht in de complexiteit van waterbeheer van de grote rivieren en de technische mogelijkheden om de problematiek aan te pakken leidden onder meer tot de verlegging van de Maasmond, gerealiseerd in 1904, en de normalisatie van de Maas in de jaren dertig van de twintigste eeuw. Daarnaast ontwikkelden provincie, stad en waterschappen al dan niet gezamenlijk beleid om de waterveiligheid van de kleinere waterstromen te verhogen.

Het onderzoek van Francien van den Heuvel sluit aan bij nieuwe deelgebieden binnen de internationale geschiedschrijving: 'environmental history' en 'disaster history'. Deze deelgebieden laten zien dat om contemporaine problemen te kunnen verklaren, inzichten uit andere wetenschapsdisciplines belangrijk zijn, zoals de ecologie, geografie en klimatologie. Door onderlinge verbanden te leggen in de interactie tussen natuur en cultuur, wordt het gevolg van menselijk ingrijpen in de natuurlijke omstandigheden zichtbaar. Het onderzoek vormt tevens een aanvulling op de beschreven waterstaatsgeschiedenis van Nederland. De omgang van een stad met het steeds terugkerende hoogwater is niet eerder in beeld gebracht.

Online event ‘Afvalvrije rivieren: uitdagingen en oplossingen!’

De provincie Noord-Holland, CPMR North Sea Commission en KIMO organiseren op 24 juni het online event ‘Afvalvrije rivieren: uitdagingen en oplossingen!’

Het internationale online event gaat dieper in op de ernst van zeevervuiling en de noodzaak hier lokaal actie op te ondernemen. Want rivieren zijn 'plastic snelwegen' naar de zee geworden. Gekozen bestuurders van lokaal, regionaal en nationaal niveau nemen deel aan een discussie om een manier te vinden voor een meer circulaire aanpak van het probleem.

Tijdens het online event wordt een puzzel van lokale acties gelegd, om gezamenlijk dit groeiende, globale probleem aan te pakken. De bijeenkomst wordt geopend door Catherine Chabaud, lid van het Europese Parlement. De laatste informatie over de effecten van zwerfvuil op zee worden gepresenteerd door OSPAR, voorspellingsmodellen voor rivierafval zullen worden gepresenteerd door het Clean Atlantic Project en er worden praktische 'hands-on' innovatieve oplossingen geboden op basis van op enkele inspirerende voorbeelden van o.a. Friends of the Earth and the Great Bubble Barrier.

Zutphen aan de slag met thermische energie uit oppervlaktewater

De rivier de IJssel, waar Zutphen aan gelegen is, is een praktisch onuitputtelijke energiedrager voor thermische energie. De gemeente Zutphen heeft de regie voor het aardgasvrij maken van de gebouwde omgeving en wil met het project TEO Zutphen Helbergen een belangrijke stap zetten richting een warmtenet voor meer Zutphense wijken. Met TEO Zutphen Helbergen draagt Alliander bij aan de ontwikkeling van duurzame energiesystemen en daarmee aan het verduurzamen van Nederland.

Op 30 april jl. werd in Zutphen een intentieovereenkomst ondertekend voor ‘TEO Zutphen Helbergen’. Daarmee onderschrijven de ketenpartners gemeente Zutphen, Stichting Woonbedrijf ieder1, Coöperatieve vereniging ZutphenEnergie, Firan en Rijkswaterstaat (als beheerder van de IJssel) en de transitiepartners gemeente Zutphen, Provincie Gelderland, Waterschap Rijn en IJssel en Warmte uit Water (Alliander en Rijkswaterstaat) de inspanningsverplichtingen gericht op TEO Zutphen Helbergen.

In deze intentieovereenkomst hebben de partners elk hun eigen rol. Zo willen de ketenpartners investeren in de realisatie van een nieuw warmtenet en een nieuw energiesysteem. Hiermee willen zij de warmte voor Zutphen Helbergen op een duurzame manier opwekken en daarmee de CO2-uitstoot verminderen. De transitiepartners hebben op hun beurt de intentie om te motiveren, te ondersteunen en waar mogelijk belemmeringen weg te nemen. Bovendien leveren ze inhoudelijke bouwstenen – zoals technisch ontwerp, financieel economische haalbaarheid en organisatie van de keten – aan de betrokken ministeries I&W, EZK en BZK op het gebied van landelijke kennisopbouw en de uitrol van andere projecten op het gebied van thermische energie uit oppervlaktewater. Met deze samenwerkingsvorm is tegelijk de basis gelegd voor een duurzame verbinding tussen de ketenpartners en de transitiepartners om zo samen de warmtetransitie vorm te geven.

Delftse start-up Field Factors steekt de grens over naar Kopenhagen en New York

De start-up Field Factors uit Delft is unaniem verkozen tot winnaar van de New-York - Kopenhagen Dual Urban Water Challenge. Deze steden waren in een open call op zoek naar innovaties die hen kunnen helpen om regenwater te zuiveren en te kunnen hergebruiken, om een oplossing te bieden voor wateroverlast en achteruitlopende waterkwaliteit door het veranderende klimaat.

De steden hopen en verwachten dat de resultaten niet alleen nuttig zijn voor henzelf, maar gedeeld kunnen worden met andere steden.

Het Urban Waterbuffer concept is een nature-based, compact systeem voor regenwaterhergebruik in de stad. Het systeem werkt middels vijf stappen: regenwater verzamelen, vasthouden, zuiveren, ondergronds opslaan en hergebruiken. Het biedt steden de kans om klimaatbestendig te worden, door een oplossing te bieden voor zowel hittestress als droogte. Deze oplossing zorgt voor voldoende zoetwater in de stad en kan (na zuivering) worden gebruikt voor allerlei stedelijke toepassingen.

Het systeem is al toegepast op verschillende locaties in Europa: Rotterdam gebruikt regenwater om sportvelden te besproeien, in Den Haag kunnen buurtbewoners hun moestuintjes ermee bewateren en in Madrid wordt een vijver van goede kwaliteit gehouden. Met de aanhoudende zoetwatertekorten en de kosten die dit met zich meebrengt voor gemeenten, wordt deze noodzaak steeds duidelijker.

Heerenveen krijgt een nieuwe installatie voor slibontwatering

Wetterskip Fryslân besluit binnenkort over de bouw van een nieuwe installatie voor slibontwatering in Heerenveen. Dit systeem ontwatert het slib dat overblijft bij rioolwaterzuiveringen.

De huidige installaties en gebouwen voldoen niet meer aan de eisen. Er zijn ook bijna geen reserve-onderdelen meer te verkrijgen.

De nieuwe installatie gaat 38 miljoen euro kosten en zal eind 2023 klaar zijn.

Drinkwaterbronnen onvoldoende beschermd bij boren naar aardwarmte

De rijksoverheid beschermt de drinkwatervoorraden niet afdoende tegen de risico’s van het boren naar aardwarmte. Dat is zorgwekkend, oordeelt de Algemene Rekenkamer na onderzoek. Zij komt tot de slotsom dat de regie in de ondergrond, waar de winning van drinkwater en aardwarmte met elkaar in conflict kunnen raken, ontbreekt.
 
In het onderzoek belicht de Algemene Rekenkamer de spanning tussen twee kwesties van zeer groot belang: drinkwatervoorziening en energietransitie. De bron van 60 procent van ons drinkwater is zoet grondwater dat zich op een diepte van 20 tot 300 meter bevindt. Nog dieper, tussen 200 en 700 meter, liggen reservevoorraden drinkwater. Aardwarmte komt van nog dieper, uit aardlagen op 2 à 3 kilometer diepte, waaruit heel zout, 60 tot 90˚C warm water wordt opgepompt.

Ondanks het verschil in diepte kunnen beide activiteiten met elkaar in conflict komen. Door de aardlagen heen boren naar aardwarmte brengt risico’s met zich mee voor de kwaliteit van onze drinkwatervoorraden.

Geothermiebuizen zijn gevoelig voor corrosie (roest). Het water dat diep uit de ondergrond wordt opgepompt is niet alleen warm en zout, maar bevat ook chemicaliën (deels van nature, deels toegevoegd om corrosie te remmen). Als er door corrosie zwakke plekken of gaten in de buizen komen, kan het zoute water weglekken naar de zoetwaterlagen waaruit wij nu en in de toekomst drinkwater winnen. Daarnaast worden bij de aanleg van geothermiesystemen lagen in de ondergrond doorboord. Wanneer deze niet goed worden afgedicht, kunnen grondwaterverontreinigingen zich verspreiden naar onze drinkwatervoorraden.
 
Dit is een reëel risico, maar óf er zulke incidenten zijn geweest is niet bekend. De meetnetten van instanties die toezicht houden op ons grondwater - zoals provincies, gemeenten, drinkwaterbedrijven en waterschappen – zijn niet fijnmazig genoeg om grondwatervervuilingen nabij een geothermieput te registreren. Eigenaren van geothermie-installaties zijn weliswaar vaak verplicht om peilbuizen aan te leggen, maar die reiken tot maximaal 5 meter diepte en hebben tot doel lekkages uit de bovengrondse installatie te meten.

Wel heeft de toezichthouder, het Staatstoezicht op de Mijnen, meermaals corrosie geconstateerd in geothermie-installaties. In 2020 zijn drie putten langdurig stilgelegd in verband met mogelijke lekkages. De toezichthouder noemt het risico op vermenging van zout en zoet water ook ‘aanzienlijk’.    
De Algemene Rekenkamer vindt dat de risico’s van geothermie voor ondergrondse drinkwaterbronnen helder moeten worden afgewogen in de vergunningverlening voor geothermie. Zij vindt daarnaast dat de ministers van EZK (verantwoordelijk voor geothermie) en IenW (verantwoordelijk voor de drinkwatervoorziening) het initiatief moeten nemen om in wet- en regelgeving duidelijk vast te leggen hoe de belangen van geothermie en drinkwatervoorziening zich tot elkaar verhouden, zeker gezien de ambitie om geothermie snel op te schalen. Dat verheldert in de uitvoering de afweging van beide belangen.

Onderzoek: (veel) meer groen gas uit rioolslib

 

STOWA, GasTerra, Gasunie en enkele waterschappen hebben onderzoek laten doen naar biologische methanisering, een technologie om zogenoemd syngas (uit slibvergassing) en biogas (uit slibvergisting) om te zetten in groen gas, een duurzame vervanger van aardgas.

Op deze manier kan de energie uit het zuiveringsslib van rioolwaterzuiveringsinstallaties (rwzi’s) beter worden benut. De kosten van het toepassen van de techniek zijn nu nog te hoog, maar de verwachting is dat dit snel kan veranderen.

De aanleiding voor het onderzoek naar biologische methanisering lag in het project ‘SuperSludge’. In dit project doen de waterschappen, twee bedrijven samen met de Stichting Toegepast Onderzoek Waterbeheer STOWA, het kenniscentrum van de waterschappen, onderzoek naar het superkritisch vergassen van zuiveringsslib.

In dit proces wordt dit slib, een restproduct van het zuiveringsproces, onder hoge temperatuur en druk vergast. Hierbij wordt syngas (synthetisch gas) geproduceerd.

Normaal gesproken wordt dit slib vergist, waarbij biogas vrijkomt. Daarna wordt het na vergisting resterende slib vaak afgevoerd en verbrand. De onderzochte alternatieve slibverwerkingsmethode, superkritisch vergassen, leidt tot een hogere omzetting van het organische stof in het slib naar een energierijk gasmengsel, het al genoemde syngas.

Bij het waterschap Aa en Maas loopt nu een pilotonderzoek naar superkritisch vergassen. Via de techniek van biologisch methaniseren -waarbij waterstof en koolstofdioxide worden omgezet in methaangas- kan het geproduceerde syngas zo worden opgewerkt, dat het als groen gas kan worden verkocht en in het aardgasnetwerk ingevoerd. Met dit project is aangetoond dat biologische methanisering voor dit doel geschikt is.

Landbouwgrond opgehoogd met slib uit Eems-Dollard

Bij Borgsweer is Waterschap Hunze en Aa's begonnen met het ophogen van landbouwgrond met slib uit de Eems-Dollard. De grondeigenaar wil daar in de toekomst pootaardappelen verbouwen. Op het perceel van de boer ligt een laag veen met daaroverheen een dunne laag zware klei. Doordat veen in contact komt met de buitenlucht, verbrandt het, verzakt de grond en wordt het steeds natter. Dat is veenoxidatie. Door de grond op te hogen met slib, oxideert het veen minder.

Waterschap Hunze en Aa's is deze week begonnen met de aanvoer van bagger uit het Zeehavenkanaal van Delfzijl op het perceel. Dat gebeurt met een lange buis vanaf een schip in de Zwaaikom van het Oosterhornkanaal. Op het perceel zijn kades aangebracht, die het slib op het perceel houden. Daar krijgt het drie tot vijf jaar de tijd om te drogen en rijpen tot vruchtbare grond.  

De landbouwgrond wordt opgehoogd met ongeveer 70 centimeter slib. Hierdoor oxideert het veen minder snel. Bovendien is de verwachting dat het slib een lichtere, vruchtbare grond wordt. Lichtere grond is makkelijker te bewerken en levert betere opbrengsten op.  Ook wordt de grond minder snel te nat of te droog.

Tegelijkertijd wordt met het baggeren de grote hoeveelheid slibdeeltjes in de Eems-Dollard verminderd. Het brakke water is er nu erg troebel en daardoor komen er weinig planten en dieren voor.

Voordat het zoute slib op het land gebracht wordt, moet het eerst worden ontzilt. In het Oosterhornkanaal wordt het gemengd met zoet water. Vanaf daar wordt het via leidingen naar het perceel gepompt. Het slib is onderzocht en mag verwerkt worden op landbouwgrond.

Het gebruik van slib voor de landbouw is een proef van het programma Eems-Dollard 2050. Hierin wordt samengewerkt voor een betere bodem, vruchtbaardere landbouwgrond en minder slib in de Eems-Dollard. Daarna wordt onderzocht of het op grote schaal kan worden toegepast. De proef is een samenwerking van maatschap Noordam-Ten Have uit Borgsweer, Rijkswaterstaat, de provincie Groningen, Groningen Seaports en waterschap Hunze en Aa’s.

Start werkzaamheden Boogbrug Vianen

Rijkswaterstaat en aannemerscombinatie KWS Infra-Volker Rail-DDM zijn gestart met de werkzaamheden om de Boogbrug over de Lek bij Vianen te verwijderen. De planning is om de stalen boog in het najaar van 2021 uit te varen.

De start van de werkzaamheden aan de boogbrug bestaat uit het aanvoeren van materieel, het geschikt maken van de wegen voor het bouwverkeer en het inrichten van het bouwterrein.

Vanaf eind juni 2021 wordt de Ringdijk, onder de bruggen, tijdelijk afgesloten. Dit wordt ter plaatse aangegeven met borden. Eerst wordt het tussenstuk ‘de aanbrug’ aan de kant bij Nieuwegein verwijderd, daarna de boog zelf en uiteindelijk ook de aanbrug bij Vianen. Naar verwachting is het project in juni 2022 gereed.

WDO Delta maait sloten en oevers voor goede aan- en afvoer van water

Om te voorkomen dat sloten, kanalen en waterbergingen dichtgroeien, is Waterschap Drents Overijsselse Delta gestart met het maaien van waterbodems en oevers. Er moet voldoende water door de watergangen kunnen stromen om wateroverlast of juist verdroging tegen te gaan.

De oevers en bodems van watergangen worden gemaaid voor een goede aan- en afvoer van water en om wateroverlast of watertekort te voorkome

Zoals ieder jaar maait het waterschap ook nu met de nodige voorzorg en volgens de Wet Natuurbescherming. Dit betekent dat rekening wordt gehouden met beschermde plant- en diersoorten. Zo hebben medewerkers een overzicht van deze plant- en diersoorten en maaien ze om nesten van vogels heen. Daarnaast worden extra maatregelen genomen in de voortplantingsperiode en blijft – waar het mogelijk is – begroeiing staan, zodat de biodiversiteit verbetert en het water wordt vastgehouden.

Het maaisel dat vrijkomt bij het maaien van de watergangen is meestal geschikt om toe te passen als bodemverbeteraar op landbouwpercelen.

Ook verkent het waterschap de mogelijkheden om maaisel te laten verwerken tot (tussen)product. Denk daarbij aan groen gas, plaat- en isolatiemateriaal en bodemverbeteraars.

Vissen tellen in troebel water

De Nederlandse kustwateren zijn zeer rijk aan levende organismen, waaronder veel jonge soorten. De wateren van de Waddenzee in het bijzonder, dienen als kraamkamer voor verschillende vissoorten. Deze zoutwaterdelta’s zijn verbonden met de Noordzee via verschillende smalle inhammen, welke het jaarrond door grote aantallen vissen worden gebruikt.

Het gedrag en de biomassa van de vis in de inhammen, en de rol die de getijden en de dagelijkse en de seizoensgebonden ritmes spelen, wordt echter nog nauwelijks begrepen.

Als onderdeel van haar promotieproject richt Margot Maathuis zich op het vinden van antwoorden op deze vragen met behulp van vaste sonarapparatuur op de zeebodem. Dit onderzoek wordt gefinancierd door het project ‘Waddentools Swimway Waddenzee’.

Sonar is een effectieve manier om organismen in het water te observeren door middel van geluidsgolven. De sonar genereert ultrasone geluidsstralen die door de gehele waterkolom bewegen. Hoe troebel het water ook is, het geluid dat door de levende organismen weerkaatst wordt levert altijd een helder plaatje op. Normaal gesproken worden deze systemen door Wageningen Marine Research gebruikt op varende schepen gedurende een beperkte tijd om zo de bestandsomvang van gewilde vissoorten zoals haring in kaart te brengen en hun ecologie te bestuderen. In dit project echter worden vaste installaties gebruikt om gedurende een jaarcyclus het Marsdiep, een van de belangrijkste Waddenzee inhammen, te monitoren. Op 18 Maart 2021 werden vier installaties ingezet. De eerste data kwam medio april beschikbaar.

Opnieuw groei voor het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer

Ook in 2020 is het aantal zogeheten DAW-projecten opnieuw gegroeid. In het DAW werken boeren en tuinders aan schoon en voldoende water en een betere bodem. Zij nemen vrijwillig maatregelen op hun eigen bedrijf of doen mee in een project om meer kennis op te doen.

Het jaarverslag laat zien welke stappen afgelopen jaar gezet zijn, welke initiatieven gestart zijn en licht de kansen en uitdagingen van projecten toe.

In 2020 hebben weer veel boeren en tuinders maatregelen genomen die naast goed zijn voor water en bodem ook bijdragen aan een gezonde bedrijfsvoering. Het delen van succesvolle maatregelen en projecten kan anderen overtuigen om in actie te komen. Zo krijgt het succesvolle project BodemUP in Brabant nu een landelijke uitrol.

Het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer, kortweg DAW, is een initiatief van LTO Nederland, op uitnodiging van de Rijksoverheid. Zij werken hierin samen met de Unie van Waterschappen met als doel een bijdrage te leveren aan de wateropgaven in agrarische gebieden en het realiseren van een economisch sterke en duurzame landbouw. Om de knelpunten op het gebied van water op te lossen vindt er vanuit het DAW intensieve samenwerking plaats tussen de agrarische sector en de andere waterbeheerders, zoals de waterschappen, natuurorganisaties, provincies en drinkwaterbedrijven.

De tijd dringt voor de koraalriffen

Nu hebben we nog de kans om onze koraalriffen te redden, maar de tijd dringt. Dat is de belangrijke boodschap van een groep internationale wetenschappers, waaronder UvA marien biologen dr. Verena Schoepf en Niklas Kornder.

Zij hebben voor drie verschillende klimaatscenario’s berekend hoe koraalgroei zal reageren op verzuring en opwarming van de oceanen.

‘Als de wereld de uitstoot van koolstofdioxide (CO2) drastisch kan verminderen, zal de groei van koraalriffen afnemen, maar veel riffen kunnen nog steeds groeien’, vertelt hoofdauteur dr. Christopher Cornwall van de Victoria University of Wellington, Nieuw-Zeeland. ‘Sommige koraalsoorten zullen zelfs gelijke tred houden met de stijging van de zeespiegel. Als we er niet in slagen om CO2-emissies drastisch te verlagen, maar uitgaan van een gematigde reductie, dan zullen sommige koraalsoorten voor korte tijd nog kunnen groeien, maar aan het eind van de eeuw alsnog eroderen. In het slechtse CO2-emissie scenario zullen alle koraalriffen op korte termijn al eroderen.’

Regenwater opslaan in Waterlandschap Pauwels

Door klimaatverandering is er in het landschap meer ruimte nodig om water vast te houden en de kwaliteit van het water te verbeteren. Waterlandschap Pauwels, onderdeel van Landschapspark Pauwels, wordt een gebied waar regenwater wordt opgevangen en waar Waterschap de Dommel het afvalwater uit de stad zuivert.

Afval- en regenwater uit de stad zijn belangrijke bronnen van water voor het landelijke gebied. De gemeente en andere organisaties zoeken plekken waar overtollig regenwater tijdelijk op te slaan is, zodat het in tijden van droogte gebruikt kan worden. Daarnaast is het belangrijk om de zuivering van het afvalwater te verbeteren, bijvoorbeeld om medicijnresten uit het water te verwijderen. In het Waterlandschap wordt straks regenwater opgevangen in vijvers, greppels en wadi’s. Daarnaast wordt geïnvesteerd in de verdere verbetering van de zuiveringscapaciteit van de rioolwaterzuiveringsinstallatie (RZWI). Agrariërs in het gebied kunnen het water dan gebruiken in tijden van droogte. De realisatie van het Waterlandschap gaat ongeveer 10 jaar duren. Verschillende organisaties werken samen aan dit project. Ondernemers en inwoners worden erbij betrokken.

In Landschapspark Pauwels lopen verschillende oude watertjes, zoals de Zandleij en de Oude Leij. Het vervuilde afvalwater van de textielindustrie werd vroeger ongezuiverd via deze leijen afgevoerd naar het buitengebied. Tilburg legde vloeivelden aan om de kwaliteit van het water te verbeteren. In de jaren zeventig van de vorige eeuw werd de rioolwaterzuivering gebouwd en verviel het nut van de vloeivelden. De oude aan- en afvoersloten, vloeivelden en een oude waterpomp zijn nog steeds aanwezig. Kunstenaar Paul de Kort werkte een idee uit om de oude waterstructuren weer zichtbaar te maken.

In het Waterlandschap komt bij de rioolwaterzuivering een hoogspanningsstation van TenneT. Door de plek die het daar inneemt moet de waterzuivering anders worden ingericht. Er worden nieuwe waterbergingsplekken aan de oostzijde van de N261 aangelegd, in een deel van de oude vloeivelden.

SolarDew test innovatie op de zuivering in Apeldoorn

SolarDew, een jong bedrijf uit Rhenen, heeft een nieuwe solar technologie ontwikkeld om drinkwater te produceren uit zeewater of water met hoge concentraties van bijvoorbeeld arseen of zware metalen.

Voor gebieden waar de zon overvloedig schijnt maar waar weinig drinkwater te vinden is, ontwikkelt SolarDew een product dat drinkwater kan produceren vanuit zeewater of chemisch verontreinigd water. Alexander van der Kleij van SolarDew geeft aan dat juist in die landen een drinkwaterbron nodig is die simpel en robuust is omdat onderhoud van systemen het grootste probleem is

Het Interreg programma geeft Solardew de mogelijkheid om gebruik te maken van de expertise binnen het netwerk en de mogelijkheid om diepgaande analyses uit te voeren, die anders niet mogelijk zijn voor een startup.

Doel van het Europese Interreg programma is om economische verschillen tussen regio’s en lidstaten te verkleinen door samenwerkingsprojecten te stimuleren en met behulp van subsidies mogelijk te maken.

Boeren Negenboerenpolder gaan zélf verzilting meten

Boeren in de Negenboerenpolder gaan zélf de verzilting in hun percelen en oppervlaktewater meten. Het project ‘Boeren Meten Water - Verzilting’ voorziet de deelnemende agrariërs van meetapparatuur en begeleidt hen.

De landbouw in het noordelijk zeekleigebied is mede door de pootgoedteelt van grote economische en maatschappelijke waarde voor deze regio. Steeds vaker krijgt deze sector te maken met een toename van de verzilting van het oppervlaktewater en grondwater. Verzilting kan schade veroorzaken aan gewassen en daardoor de opbrengst verminderen.

Schade door verzilting is niet altijd goed te onderscheiden van droogteschade. Daarom is het goed om de verziltingssituatie in kaart te brengen. Het project ‘Boeren Meten Water - Verzilting’ stelt boeren in staat om zélf metingen uit te voeren in het perceel en oppervlaktewater. De meetgegevens worden verrijkt met informatie van het waterschap en het KNMI. De inzichten die dit oplevert kunnen helpen om de juiste maatregelen te nemen voor het vergroten van teeltoptimalisatie. Boeren Meten Water biedt plaats aan 100 agrarisch ondernemers, waarvan 50 uit Groningen.

Deelnemers aan het project krijgen de beschikking over speciaal ontwikkelde meetapparatuur; de AquaPin en de AquaMobile. De AquaPin is een modulair opgebouwde pin met verschillende sensoren die continu het zoutgehalte van het grondwater, bodemvocht en de grondwaterstand meten.

Slibbehandeling ‘Echten, Veilig en Duurzaam’ de markt op

Waterschap Drents Overijsselse Delta (WDODelta) start met de Europese aanbesteding van het project Slibbehandeling Echten Veilig en Duurzaam. Marktpartijen kunnen zich inschrijven voor de bouw van deze nieuwe en duurzame slibgistingsinstallatie op de rioolwaterzuivering in Echten.

Met de nieuwe installatie gaat het waterschap groengas en een duurzame warmtebron toepassen om de gisting te verbeteren. De installatie leent zich er ook voor om in een later stadium een optie toe te voegen om het CO2 dat bij de productie van dit groene gas vrijkomt, af te vangen.

De bestaande slibgistingsinstallatie werd begin 2019 uit bedrijf genomen, omdat het onder andere niet meer voldeed aan de eisen die gelden voor veiligheid. Daarnaast speelden betrouwbaarheid en het goed kunnen onderhouden een rol. In mei 2019 besloot het waterschapsbestuur een nieuwe, gasveilige en duurzame installatie te laten bouwen.

Na zomer van 2021 hoopt het waterschap de marktpartij gevonden te hebben. Naar verwachting gaat de eerste schop begin 2023 de grond in en wordt de installatie in 2024 opgeleverd. Geïnteresseerde marktpartijen kunnen zich aanmelden via de inkoopsoftware van Negometrix.

WACC: door ILT voorgestelde oplossingen bieden onvoldoende soelaas

De minister van Infrastructuur en Water (IenW) moet volgens Vewin snel een besluit nemen om de WACC (wettelijk vastgestelde vermogenskostenvoet) voor de drinkwaterbedrijven niet verder te laten dalen.

Volgens het door de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) gepubliceerde rapport 'Financierbaarheid investeringsopgave drinkwaterbedrijven' bieden de huidige regels voldoende ruimte voor de investeringen die de drinkwaterbedrijven moeten doen.

Deze investeringen zijn nodig om hun productie- en distributievoorzieningen flink te moderniseren, om zo ook in de toekomst schoon en betaalbaar water te kunnen produceren. Volgens de ILT kunnen Nederlandse drinkwaterbedrijven deze noodzakelijke investeringen financieren binnen de huidige regels van de WACC.

In de visie van Vewin heeft de ILT een juiste  probleemanalyse gemaakt, maar trekt de ILT onjuiste conclusies. Volgens Vewin is de ILT onvoldoende doordrongen van de (externe) oorzaken van de problematiek en legt men daardoor voor zowel de korte als de lange termijn te veel focus op slechts beperkte oplossingen binnen de huidige systematiek en regelgeving. De problematiek vraagt volgens Vewin om een fundamentele herbeschouwing in het licht van de huidige omstandigheden en de investeringsopgave van de drinkwatersector. Om aan de fors stijgende investeringsopgaven te kunnen voldoen, moeten de drinkwaterbedrijven immers meer inkomsten genereren mede gelet op de aanscherpingen van de regels door de (inter)nationale kapitaalmarkt.

De huidige WACC-limiet, die bepaalt hoeveel vermogenskosten (eigen en vreemd vermogen) de drinkwaterbedrijven in hun tarieven mogen doorberekenen aan de klant, belemmert dat.

VUB-professor in de bres voor water

WATER. Waarom elke druppel telt, is het recent verschenen boek van prof. em. Marc Van Molle, fysisch geograaf, verbonden aan de Vrije Universiteit Brussel.

Van Molle schetst in vijf heldere hoofdstukken de globale oorzaken van waterschaarste, het beheer van water, de waterconflicten, de impact van de klimaatverandering en formuleert ook mogelijke oplossingen. Hij doet dit vanuit zijn expertise op het vlak van opslag van CO2 in de bodem, bodemerosie en waterbeheer.

Als gevolg van de toenemende industrialisering en de groeiende irrigatielandbouw, neemt het verbruik van water sneller toe dan de groei van de wereldbevolking. Op een planeet die voor 70 procnt uit water bestaat, sterven dagelijks twintig- tot dertigduizend mensen door een gebrek aan zuiver water. De klimaatverandering zal deze toestand enkel verergeren. Voor elke graad die de aarde warmer wordt, ziet een bijkomende 7 procent van de wereldbevolking zijn hernieuwbare hoeveelheid zoet water verminderd met 20 procent.

Er stelt zich overduidelijk een waterprobleem op onze ‘blauwe planeet’. Het voorradige zoet water is ook nog eens zeer ongelijk verdeeld over de verschillende continenten. Vooral de inwoners van Afrika, Europa en Azië beschikken over een bijzonder kleine hoeveelheid zoet water. Het kostbare water wordt bovendien verspild, vervuild en slecht beheerd.