Kwaliteit tuinvijvers centraal in Week van Ons Water

Hoe staat het ervoor met de waterkwaliteit in de Nederlandse tuinvijvers? Dat is de vraag die centraal staat tijdens de Week van Ons Water. De organisatoren van de Week van Ons Water roepen samen met Waterdiertjes.nl op om van 1 t/m 16 mei de kwaliteit van vijvers in kaart te brengen door waterdiertjes te tellen.

Sinds 2018 bestaat Waterdiertjes.nl, een initiatief van verschillende kennisinstellingen en waterbeheerders. Iedereen kan meedoen aan wetenschappelijke onderzoek naar de waterkwaliteit door waterdiertjes te vangen en op Waterdiertjes.nl door te geven. Uit de honderden metingen die sinds 2018 zijn gedaan valt op dat de waterkwaliteit van met name de tuinvijvers regelmatig heel goed scoort, maar ook slecht en zeer slecht. Waarom dat zo is, is nog niet duidelijk. “Deze vijvers hebben de potentie om echte waterpareltjes in de bebouwde omgeving te vormen, omdat ze wateroverlast kunnen voorkomen en kunnen helpen bij het versterken van de biodiversiteit. Daarom is het heel nuttig om meer over die verschillen in de waterkwaliteit te weten te komen,” legt wetenschapper Edwin Peeters van de Wageningen Universiteit en betrokken bij Waterdiertjes.nl uit.

Met een schepnet, een ondiepe witte bak en smartphone of tablet met wifi kun je al meedoen om de waterkwaliteit in tuinvijvers te meten. “Schep met je net door de waterplanten en het open water.

De Week van Ons Water is een initiatief van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, waterschappen, provincies, gemeenten, drinkwaterbedrijven en Rijkswaterstaat.

Biogasproductie door rioolwaterzuiveringsinstallaties piekt

Rioolwaterzuiveringsinstallaties produceerden in 2019 bijna 125 miljoen kubieke meter biogas, 7,5 procent meer dan een jaar eerder en de hoogste productie ooit.

Met dit biogas werd 181 miljoen kWh aan elektriciteit geproduceerd, 4,5 procent meer dan een jaar eerder en ongeveer evenveel als het jaarverbruik van 66 duizend huishoudens. Dat blijkt uit de laatste cijfers van het CBS.

In 2019 kwam ongeveer 17 procent van de totale biogasproductie in Nederland uit rioolwaterzuiveringsinstallaties. Twee derde werd gebruikt voor opwekking van elektriciteit (181 miljoen kWh) en warmte (1 369 terajoule) door verbranding in gasmotoren. In totaal kwam 22,5 procent van alle in 2019 uit biogas geproduceerde hernieuwbare elektriciteit, van biogas uit rioolwaterzuiveringsinstallaties.

Verder werd 12 procent van het biogas afgeleverd aan derden, bijvoorbeeld aan naastgelegen bedrijven. Daarnaast werd bijna 5 procent omgezet in groen gas, een verdubbeling ten opzichte van 2018. Het groen gas wordt veelal extern afgeleverd, onder andere aan het aardgasnet.

Riettransplantatie van Makkumer Noordwaard naar Vismigratierivier

In het project Versterken Friese IJsselmeerkust werken Provincie Fryslân, Rijkswaterstaat en it Fryske Gea samen aan onder meer Natura 2000 maatregelen.

Onderdeel hiervan is het uitgraven van droog riet op de Makkumer Noordwaard. Hierdoor ontstaat er meer ruimte voor waterriet. Het uitgegraven riet gaat vervolgens per schip naar de Vismigratierivier bij Kornwerderzand, ter versteviging van de oever.

Door oude sloten in het droge rietveld van de Makkumer Noordwaard weer uit te graven, kan het riet het water in groeien. Riet dat in het water staat, biedt meer bescherming aan dieren: vissen vinden hier een geschikte paai- en schuilplek en vogels een veilig broed- en foerageergebied.

Een speciale riettransplantatiemachine van Bagger- en Waterwerken Oosterwolde BV (BWO) steekt blokken riet uit van 1 bij 2 meter met een dikte van 0,5 meter. Een schip vervoert die blokken naar Kornwerderzand. Het overgeplante riet is sterker dan gezaaid of gestekt riet. Het kan beter tegen harde wind, hoge golven en wisselende waterstanden van het IJsselmeer. En watervogels vreten het minder aan. Hierdoor kan er een robuuste rietoever bij de Vismigratierivier ontstaan van 350 meter.

Scheveningen wordt hotspot voor testen van innovaties in en rond zee

In Scheveningen is Campus@Sea geopend. Hier kunnen onderzoekers en ondernemers experimenteren met kansen die de zee biedt voor grote maatschappelijke vraagstukken. Denk aan het kweken van zeewier, opwekken van duurzame energie of verbeteren van biodiversiteit.

Er vinden in Nederland al diverse experimenten plaats met innovatieve toepassingen voor en door de zee. Denk aan zeewierteelt tussen windturbines en kunstmatig rif wat de zeebodem weer helpt herstellen in haar biodiversiteit. Dit zijn tot nu toe losse initiatieven.

Den Haag, en het omliggende kustgebied, heeft daarentegen de potentie om uit te groeien tot een landelijke hotspotvoor innovaties in en rondom de zee. Ook zal er onderzoek gedaan worden naar het effect van kunstmatig rif op het leven in zee.

Veel voordelen nieuwe betonning Waddenzee

Dit watersportseizoen legt Rijkswaterstaat volledige kunststofbetonning neer in de Waddenzee voor de recreatievaart. De afgelopen jaren is het gebruik van houten 'prikken' al stapsgewijs afgebouwd. De nieuwe manier van betonning biedt veel voordelen op het gebied van duurzaamheid, kosten en veiligheid.

Het gaat om de vaarwegmarkeringen voor kleine geulen zoals het Fransche gaatje, de Vlakte van Kerken, de aanloop naar Waddenhaven Schiermonnikoog en het geultje naar Noordpolderzijl.

De kunststofbetonning heeft veel voordelen. Zo is de levensduur van de tonnen veel langer. Bovendien blijven ze beter op hun plek liggen. Dat is niet alleen veiliger, er hoeft ook minder gevaren te worden voor onderhoud. Dat scheelt in uitstoot. Daarnaast kost het plaatsen en onderhouden veel minder manuren.

De rivier als plasticreservoir

In en om rivieren zou zich wel eens veel meer plastic kunnen ophopen dan in zee, denkt Tim van Emmerik, onderzoeker en universitair docent bij de leerstoelgroep Hydrologie en Kwantitatief Waterbeheer van Wageningen UR. Met zijn onderzoek wil hij voorspellen waar dat vooral gebeurt.

In oktober vorig jaar ontving Van Emmerik een Veni-beus voor zijn River Plastic Monitoring project van wetenschapsfinancier NWO. Het doel van dit project is om een universeel bruikbaar monitoringssysteem te ontwikkelen waarmee de massabalans van plasticafval in de rivieren uitgerekend kan worden: 'hoeveel plastic komt via de rivieren Nederland binnen, hoeveel stroomt er weg naar zee.’

Foto Wageningen UR

Webinar over waterbeheer op straat

Op 20 april 2021 van 10.00-11.00 uur organiseert MBI samen met IDS Group een webinar over waterbeheer op straat. Hierin worden oplossingen besproken om wateroverlast te voorkomen. Deelname is kosteloos.

Het webinar is bedoeld voor aannemers, gemeenten en ontwerpers van de buitenruimte. Ook journalisten zijn welkom.

Het webinar behandelt een zeer actueel en belangrijk thema; het klimaat in Nederland verandert. De temperaturen stijgen, intensiteit van regenbuien neemt toe en hagel en onweer worden heviger. Hierdoor is er steeds meer overlast van extreme piekbuien. Het gevolg; per jaar voor miljarden euro’s aan waterschade in Nederland. Schade doordat water niet snel genoeg afgevoerd kan worden en zijn weg zoekt in en naar onze woningen! Naast overlast en waterschade zorgen hevige regenbuien ook voor verkeersonveilige situaties. Het is belangrijk dat overtollig water zo snel mogelijk wordt afgevoerd en op natuurlijke en duurzame wijze kan infiltreren. Met de combinatie van speciale bestrating en afwateringsbanden is er een bewezen oplossing voor handen voor stedelijk waterbeheer. Daar willen de initiatiefnemers van het webinar, MBI B.V. en IDS Group, u graag meer over vertellen!

Kleine Sluis IJmuiden weer beschikbaar tijdens het recreatieve vaarseizoen

 

Met ingang van 16 april 2021 stelt Rijkswaterstaat de Kleine Sluis, onderdeel van het sluizencomplex IJmuiden, weer beschikbaar voor scheepvaart.

De Kleine Sluis was sinds augustus 2020 gestremd vanwege de plaatsing van tijdelijke pompen ter vervanging van een defecte pomp in het Gemaal IJmuiden.

Recreatievaart werd sindsdien geschut via de Zuidersluis. Ook bij de Middensluis staan tijdelijke pompen, die van invloed kunnen zijn op de scheepvaart via de Zuidersluis.

Hoewel de tijdelijke pompen er nog staan gaat de Kleine Sluis weer open omdat het veiliger is beroepsvaart en recreatievaart gescheiden te schutten. Daarnaast zal het scheepvaartverkeer beter doorstromen en blijft de wachttijd voor het verkeer over de sluizenroute beperkt. Door het sluizencomplex IJmuiden passeren jaarlijks rond de 10.000 recreatievaartuigen via de Kleine en Zuidersluis, met name in de zomermaanden.

Effecten klimaatverandering in de Noordzee: meer biomassa tong, maar kleinere aantallen

De Noordzee warmt op en wat doet dat met vissoorten? Marien ecoloog Karen van de Wolfshaar testte onlangs drie scenario’s van klimaatverandering door een larventransportmodel voor tonglarven te combineren met een DEB (Dynamic Energy Budget) model, om het lot van eieren tot aan jonge tongetjes te bepalen.

Uit haar publicatie in het ICES Journal of Marine Science blijkt dat klimaatverandering een effect heeft op de groei en overleving van jonge tong (Solea solea) in verschillende kinderkamers van de Noordzee.

Het larventransportmodel beschrijft hoe larven zich verspreiden in de Noordzee, vanaf de paaigronden richting de kinderkamers, op basis van stroming. De locaties van de paaigronden en de hoeveelheid en timing van de gemodelleerde larven werden  gebaseerd op in wetenschappelijke literatuur gedocumenteerde veldgegevens.

De temperatuur van de Noordzee bepaalt de groei van de tonglarven, en daarmee ook het moment van metamorfose waarin ze in platvis veranderen. Na de metamorfose vestigt het jonge tongetje zich op de bodem, en is bij een succesvol transport door stromingen dan in een kinderkamer aangekomen.

Klimaatverandering beïnvloedt rivieren

De watervolumes in rivieren zijn de laatste decennia wereldwijd sterk veranderd. Een internationaal onderzoeksteam waaronder klimaatwetenschapper Wim Thiery van de Vrije Universiteit Brussel heeft nu kunnen aantonen dat het niet water- en landbeheer is, maar de klimaatverandering die daarin op wereldvlak een doorslaggevende rol speelt. De studie is daarmee de eerste, die dit met meetgegevens aantoont.

Het team heeft gegevens van 7.250 meetstations wereldwijd geanalyseerd en kon vaststellen dat de hoeveelheid water die rivieren vervoeren tussen 1971 en 2010 sterk is veranderd.

Sommige regio's zijn droger geworden, zoals het Middellandse Zeegebied of het noordoosten van Brazilië, terwijl elders de rivierdebieten zijn toegenomen, zoals bijvoorbeeld in Scandinavië.

Rivierdebieten zijn een belangrijke indicator voor de waterbronnen die ter beschikking staan van mens en milieu. Hoeveel water regionaal beschikbaar is, hangt ook af van andere factoren, zoals de rechtstreekse ingrepen in de waterhuishouding of het landgebruik. Wordt bijvoorbeeld water afgetakt voor irrigatie, gereguleerd via stuwmeren of worden bossen gerooid en worden in de plaats daarvan monoculturen verbouwd, dan kan dat ook het debiet in rivieren veranderen.

'Tijd dat we kweekvis serieus gaan nemen'

De kweekvisindustrie zit in de lift, maar dat succes brengt uitdagingen en schept ook verantwoordelijkheid. Dit zeggen wetenschappers, waaronder Simon Bush, professor Environmental Policy aan Wageningen University & Research. Deze en andere bevindingen zijn deel van een uitgebreid en mondiaal onderzoek dat onlangs werd gepubliceerd in het wetenschappelijk tijdschrift Nature.

De kweekvis sector is enorm gegroeid, maar is lang gebukt gegaan onder een slechte naam. Het is een sector die onderschat is.

Maar Bush ziet bij deze groei ook veel gevoelige punten opdoemen. 'We moeten werken aan certificering, maar ook kijken naar de rol van de overheden en de industrie zelf. Hoe gaan deze partijen samenwerken aan betere productie, maar ook bijvoorbeeld aan meer duurzaam voedsel voor de kweekvissen. Dit kan vismeel zijn of groentenolie, soja of zelfs insecten. Waar komt dat voer vandaan? Wat is daarvan de impact op het milieu? Maar ook, hoe gaan we om met visziekten, gebruiken we niet teveel medicijnen en wat doet de kweek met het milieu. Dat alles vraagt om afspraken die de sector stimuleren om verder te verduurzamen.'

Noord-Bevelandse boeren meten water

Gemeente Noord-Beveland, Provincie Zeeland, Waterschap Scheldestromen en twintig Noord-Bevelandse agrariërs zijn gestart met het project ‘Boeren meten water’.

Doel van het project is om het zoutgehalte in het oppervlaktewater in beeld te brengen. Agrariërs meten dit zelf door het jaar heen. Op deze wijze wordt een grote hoeveelheid aan gegevens over de verziltingssituatie tot in de haarvaten van het oppervlaktewatersysteem verzameld. Dit vergroot de watersysteemkennis over zoet water op Noord-Beveland. Daarnaast is de verwachting dat de deelnemers meer zicht krijgen op de (on)mogelijkheden om een robuuste zoetwatersituatie te creëren.

Het project duurt twee jaar en is één van de projecten vanuit het Zeeuws Deltaplan Zoet Water. Gemeente Noord-Beveland is opdrachtgever voor het project, dat in totaal zo’n 45.000 euro kost. Waterschap en Provincie leveren beiden een financiële bijdrage.

Gedurende twee jaar meten de boeren met regelmaat en op vaste plekken de geleidbaarheid van het slootwater. Elke meting wordt meteen opgeslagen in een centrale database die via internet vrij toegankelijk is. De gegevens verschaffen hopelijk een nauwkeuriger inzicht in de variatie van zoutgehaltes van het slootwater en bieden mogelijk houvast voor het nemen van maatregelen om de beschikbaarheid van zoet water te verbeteren. De opgedane kennis kan watergebruikers in staat stellen om extra maatregelen te treffen. Te denken valt aan het plaatsen van stuwen op plekken waar zoute sloten uitmonden in zoete sloten, of het opslaan van zoet slootwater.

In Zeeland loopt op Schouwen-Duiveland een vergelijkbare een pilot onder de naam ‘Natuurlijk Zoet’.

Plaatsing 100e droogtestuw in de strijd tegen droogte

Waterschap Rijn en IJssel heeft recentelijk, in samenwerking met LTO(land en tuinbouw organisatie) Noord en agrariërs de 100e droogtestuw geplaatst in een watergang in de buurt van Lochem.

Droogtestuwen houden het water op watersysteem-niveau op een grotere schaal vast. En dat is wat waterschappen willen: water zo lang mogelijk vasthouden in plaats van wat we decennialang hebben gedaan, water zo snel mogelijk afvoeren. Elke druppel telt in de droge zomers waar we de afgelopen drie jaar mee te kampen hebben.

De aanleg van stuwen is het natuurlijke vervolg op de succesvolle actie van de duikerafsluiters, waar ruim 150 agrariërs aan mee deden. De opblaasbare ballen, die duikers in sloten afsluiten, zorgen ervoor dat boeren regenwater lokaal kunnen vasthouden in de kavelsloot. Zo is er een pakket aan maatregelen waarmee waterschap en agrariërs samenwerken aan de aanpak van droogte.

De eerste resultaten van de stuwen op perceelniveau zijn al zichtbaar. Boeren merken dat het grondwater op perceelniveau stijgt. Op het niveau van het watersysteem hebben droogtestuwen een duidelijk positief effect. Praktijkervaring wijst uit dat deze haarvaten van het watersysteem weerbaarder zijn geworden en een stukje van de oorspronkelijke sponswerking hebben teruggekregen.

Serie over de strijd tegen het water

Water: levensbehoefte nummer één, maar ook al eeuwenlang onze grootste vijand. Het staat te hoog of te laag. Het ene moment hebben we teveel, maar een andere keer te weinig. In de vierdelige documentaireserie 'Waterman' onderzoekt presentator Menno Bentveld onze wonderlijke verhouding tot water. Hij volgt de loop van het water in Nederland en belandt in een wereld van botsende belangen en tegenstrijdige inzichten. Menno spreekt onderweg met mensen die op een bijzondere manier van water afhankelijk zijn. Boeren, natuurbeheerders, schippers, boswachters, campinghouders, vissers, overheden, waterschappen, bierbrouwers, drinkwaterbedrijven, de industrie en de consument. 

Dit persoonlijke vierluik van Menno Bentveld en regisseur Geertjan Lassche neemt de kijker mee in een wereld vol uitersten, die ieders blik op het water voorgoed zal veranderen. 'Waterman' is vanaf 11 april vier weken lang op zondag om 20.25 uur te zien bij BNNVARA op NPO 2.
 
Menno: 'Wat voor de één te droog of te zout is, is voor de ander te nat of te zoet. In 'Waterman' ontdekken we dat het eeuwenoude motto van pompen of verzuipen al lang niet meer opgaat voor de Nederlandse delta. Het water vasthouden is inmiddels noodzakelijk, maar erg ingewikkeld. Nederland-Waterland blijkt een complexe wereld van schipperen, waarbij iedereen zijn eigen belang vooropstelt. Ieder vecht om dezelfde druppel.'
 
Elke week verkent Menno te voet een ander gebied in Nederland:
 
Aflevering 1 op zondag 11 april: Brabant – Boren en pompen;
Aflevering 2 op zondag 18 april: Zeeland – Zilt en zoet;
Aflevering 3 op zondag 25 april: Amsterdam – Amsterdams Peil;
Aflevering 4 op zondag 2 mei: Weerribben/Wieden – Iedereen wil wat.
 

Methode voor verwijderen medicijnresten uit afvalwater succesvol

Waterschap Rijn en IJssel, Nijhuis Industries en Van Remmen UV Technology hebben samen een belangrijke stap voorwaarts gezet in het ontwikkelen van een methode om medicijnenresten uit afvalwater te halen. 

Hiervoor verleende Streekziekenhuis Koningin Beatrix uit Winterswijk medewerking voor een (pilot) proef op locatie, die twee jaar geleden is gestart. Het betreft een slimme toepassing van ozon- en UV-technologie die ervoor zorgt dat ten minste 80% van de medicijnresten ´bij de bron´ wordt verwijderd. Het onderzoek is mede mogelijk gemaakt met subsidies van de EU, provincie Gelderland, provincie Overijssel en het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling.

De vier partijen willen met dit onderzoek een steentje bijdragen aan een betere kwaliteit van het oppervlaktewater en alvast voorsorteren op een mogelijk verbeterd wettelijk kader in 2027 (Kaderrichtlijn Water, KRW). Hierin zal moeten worden voldaan aan een betere waterkwaliteit dan het huidige wettelijke kader. Het proces van herziening van de prioritaire stoffenlijst op de KRW lijst, waar mogelijk ook medicijnresten op komen, is gaande. O.a. medicijnresten zijn namelijk een steeds groter probleem aan het worden in het oppervlaktewater. Momenteel gaat al het afvalwater van ziekenhuizen via het riool naar rioolwaterzuiveringen, die dit water zuiveren voordat het in de beken en rivieren belandt. Hiermee voorkom je echter niet dat een deel van de medicijnresten toch in het oppervlaktewater terecht komt.

Nieuw groeiseizoen met uitbreiding droogtemonitor

Het KNMI hanteert een nieuwe neerslagindex: de SPI geeft informatie over zowel droge als natte condities gedurende het hele jaar.

Het KNMI gebruikt al tientallen jaren het neerslagtekort om droogte te monitoren. Hierin wordt het verschil berekend tussen de hoeveelheid regen die valt en hoeveel vocht er verdampt uit gras. Een van de nadelen van het neerslagtekort is dat deze alleen in het zomerhalfjaar zinvol is, in de winter verdampt er bijna geen vocht.

Daarom gebruiken men, net als veel andere landen wereldwijd, nu ook een nieuwe neerslagindex: Standardized Precipitation Index (SPI). De SPI geeft informatie over zowel droge als natte condities en is gedurende het hele jaar geldig. De index vergelijkt de hoeveelheid regen die is gevallen met wat er normaal aan regen mag worden verwacht. Voor droogtemonitoring is er wel een nadeel: er wordt geen rekening gehouden met verdamping. De SPI vormt dan ook een aanvulling op het neerslagtekort.

Vlaamse organisaties sluiten aan bij samenwerking voor water en natuur op de Brabantse Wal

Op 17 maart ondertekenden elf organisaties, waaronder overheden, Evides, terreinbeheerders en natuurorganisaties een ‘aanvullende’ overeenkomst (addendum) om de samenwerking op het gebied van natuur en water op de Brabantse Wal voort te zetten.

De Vlaamse organisaties Natuurpunt en Agentschap voor Natuur en Bos ondertekenden ook mee. De afspraken in het addendum gelden voor ongeveer twee jaar.

Met maatregelen die op korte termijn uit te voeren zijn willen de betrokken organisaties zoveel mogelijk water vasthouden, met name bij De Groote Meer, Kleine Meer, Jagersrust in de omgeving van Ossendrecht en Kortenhoeff bij Hoogerheide. Voorbeelden van de maatregelen zijn  het herstellen van de leemlagen in vennen, het plaatsen van stuwen en het dichtgooien van greppels en sloten.

Al die gebieden maken deel uit van de Kalmthoutse Heide, een gebied waar veel van het water in de vennen van afkomstig is. Met een goede waterhuishouding en inrichting van het gebied kan de natuurkwaliteit in Vlaanderen en in Nederland profiteren.

Oprichting Kenniscentrum Bever

In het Kenniscentrum Bever werken organisaties samen aan het bundelen van kennis en actuele informatie over de bever.

De beverpopulatie groeit sinds de herintroductie in 1988 en neemt toe in verspreiding. Dit brengt tegelijkertijd ook enkele uitdagingen met zich mee. Om duurzaam met de bever samen te leven, is het delen van kennis en het bundelen van krachten essentieel.

Het Kenniscentrum Bever is een initiatief van STOWA, Rijkswaterstaat, ProRail, de Unie van Waterschappen, Interprovinciaal Overleg en de Zoogdiervereniging. Andere organisaties zijn natuurlijk ook welkom om hun kennis over de bever binnen het kenniscentrum te delen.

De komende maanden wordt bestaande informatie verzameld op het gebied van ecologie, verspreiding, monitoring, knelpunten, oplossingen en wetgeving. Begin november 2021 zal de website van het kenniscentrum gelanceerd worden, waarop je alle beverinformatie kunt vinden. Verder worden evenementen voorbereid om beverkennis met belangstellenden te delen.

Brugbediening per app primeur voor watersport

 

Watersporters kunnen vanaf dit vaarseizoen bij 16 bruggen in Fryslân een brugopening aanvragen met een app. Deze dienst is een primeur in Nederland.

Het watersportseizoen is zaterdag 27 maart van start gegaan. Dat betekent dat brugwachters zeven dagen per week bruggen en sluizen bedienen. Het aanvragen van een brugopening kan met een marifoon of met een druk op de aanmeldknop bij de brug.

In Fryslân is het vanaf vandaag bij 16 bruggen ook mogelijk dat via de app Watersport te doen.

De 16 bruggen zijn aangesloten op de bedienlocatie in Leeuwarden, it Swettehûs. Op termijn zal it Swettehûs 40 bruggen bedienen. Het zijn voornamelijk bruggen in belangrijke recreatieve en doorgaande vaarroutes.

Watersporters kunnen in deze vernieuwde versie hun vaarroute invoeren en ontvangen vervolgens alle informatie die ze onderweg nodig hebben. In de app staan onder andere brugbedieningstijden, jachthavens, snelvaargebieden, elektrische oplaadpunten, Marrekrite aanlegplaatsen, vuilwaterpunten en actuele scheepvaartinformatie. Nieuw is dat de app tips geeft over het varen op drukke knooppunten.