Vele scheepswrakken in het Hoornse Hop gevonden

In oktober en november 2020 is in opdracht van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed archeologische onderzoek uitgevoerd door de bodem van het Hoornse Hop in kaart te brengen. In dit gedeelte van het Markermeer, voor de kust van Hoorn en Edam, heeft in 1573 de Slag om de Zuiderzee plaatsgevonden. Hierbij werd de Spaanse vloot verslagen door de Watergeuzen, wat leidde tot een periode van bloei voor de Westfriese steden.

Het onderzoeksgebied is ruim 73 km2 groot en ligt deels in de provincie Noord Holland en deels in Flevoland. Het valt onder de gemeenten Hoorn, Edam/Volendam, Almere, Lelystad en Drechterland.
Het onderzoek werd in twee fases uitgevoerd: eerst is een grove scan van het gebied gemaakt, waarbij potentieel interessante locaties zijn gemarkeerd. Daarna zijn deze punten in zeer hoog detailniveau opgenomen. Hierbij zijn ook vondstlocaties meegenomen die eerder door vrijwilligers van de gemeente Hoorn zijn gevonden. Zij hebben jarenlang onderzoek uitgevoerd met een eigen schip dat uitgerust was met side scan sonar. Hierbij hebben zij tientallen potentieel interessante locaties gevonden, die nu ook in hoge resolutie zijn opgenomen.

In totaal zijn nu 35 locaties extra onderzocht. Hieruit blijkt dat er in ieder geval tien scheepswrakken in het Hoornse Hop liggen. Op nog 24 locaties zijn ook mogelijke wrakresten aangetroffen. Naast scheepswrakken zijn ook gebouwde resten gevonden. Daarnaast zijn tientallen andere objecten op de kaart gezet, zoals verloren autobanden, boeiankers en kabels.

Ook is nu een nauwkeurige bodemkaart gemaakt, waarop duidelijk zichtbaar is dat het grootste deel van de bodem bestaat uit zacht sediment en slib. Scheepswrakken zullen na het zinken snel in deze bodem wegzakken. Dit maakt het lastiger om ze op te sporen, omdat maar een klein deel van het wrak uit de bodem steekt.

De resultaten laten duidelijk zien dat deze methode goed werkt om snel grote gebieden in kaart te brengen. Dit is van belang, omdat grote delen van de Nederlandse waterbodem nooit eerder onderzocht zijn.

Mario Jacobs nieuwe dijkgraaf van waterschap Aa en Maas

Het algemeen bestuur van waterschap Aa en Maas heeft besloten om Mario Jacobs aan te bevelen bij de Kroon als nieuwe dijkgraaf per 23 april 2021.

Bij de installatie als dijkgraaf komt er een eind aan zeven jaar wethouderschap voor de gemeente Tilburg. Sinds april 2014 is Mario Jacobs (48) wethouder in Tilburg voor zijn partij GroenLinks.

Zijn portefeuille bevat onder andere de thema's openbare ruimte en klimaatadaptatie, groen, natuur en landschap, slimme en duurzame mobiliteit, grondzaken, de Omgevingswet, asielbeleid en de projecten Binnenstad, Koningsplein en stadsregionale parken Stadsbos013, Koningshoeven / Moerenburg en Park Pauwels. Daarnaast is hij wijkwethouder voor Noord, de Armhoefse Akkers en de Binnenstad.

Bij waterschap Aan en Maas liggen grote en complexe wateropgaven op Jacobs te wachten. Het veranderende klimaat met droogte, hitte en wateroverlast vraagt om stevige inspanningen. Door de zeespiegelstijging en waterafvoer is het voor de veiligheid van inwoners en bedrijven nodig om de Maasdijk te versterken. En ook CO2-reductie vraagt van het waterschap de nodige investeringen.

Werkzaamheden Sluis Eefde: einde komt in zicht

Aannemerscombinatie Lock to Twente heeft de afgelopen tijd samen met Rijkswaterstaat hard doorgewerkt in Eefde. Het resultaat mag er volgens Rijkswaterstaat zijn; een groot deel van het groot onderhoud van de Zuidersluis is al afgerond. De opgeknapte traversen en hefdeuren zijn na een afwezigheid van 5 maanden weer teruggeplaatst.

Het afgelopen half jaar (2020) heeft in het teken gestaan van het groot onderhoud van de Zuidersluis. In de zomer heeft men deze spreekwoordelijke oude dame voorzichtig uit elkaar gehaald en de afgelopen periode weer opgebouwd. De wanden van de heftorens zijn gerepareerd en voorzien van een nieuwe verflaag. Ook het beton van de sluiskolk is gerepareerd en kan er weer jaren tegenaan.

Voordat de Zuidersluis weer gebruikt kan worden, worden de vernieuwde technische installaties van de sluis en het nieuwe bediengebouw uitgebreid getest. Eerst gaat men droog oefenen, maar later ook met een testschip.

Versterking en natuurontwikkeling Lauwersmeerdijk

De Lauwersmeerdijk tussen Lauwersoog en de Westpolder bij Hornhuizen gaat op de schop. Waterschap Noorderzijlvest gaat de dijk versterken, zodat Groningen ook in de toekomst beschermd zijn tegen overstromingen.

Tegelijk met de versterking van de dijk wordt de natuur in het Lauwersmeergebied ook verder ontwikkeld. Zo ontstaat er een klimaatbestendig overgangsgebied tussen het Wad en het achterland.

De Lauwersmeerdijk is 9 kilometer lang en beschermt al meer dan 50 jaar het Lauwersmeergebied en het Groningse en Friese achterland tegen overstromingen. De dijk voldoet niet meer aan de normen voor waterveiligheid. Daarom gaat het waterschap dit stuk zeedijk verbeteren. Delen van de dijk worden opgehoogd en de dijkbekleding wordt vernieuwd.

Langs de Waddendijk bij Lauwersmeer worden duikers gegraven, waardoor natuurlijke, klimaatbestendige overgangen ontstaan tussen zoet en zout water. Hierlangs kunnen vissen straks van en naar de Waddenzee zwemmen. Dit gebied binnen de dijk moet 70 hectare groot worden en moet de natuur en de biodiversiteit verbeteren.

Subsidie voor waterberging in Amsterdam

De Hogeschool van Amsterdam (HvA) en Centre of Expertise Urban Technology krijgen zes ton RAAK-publiek-subsidie van Regieorgaan SIA, voor twee onderzoeksprojecten. Met de subsidie gaat de HvA onderzoek doen naar ondergrondse waterberging in de weg van stedelijk gebied, om problemen omtrent wateroverlast én droogte tegen te gaan (De Waterbergende Weg); en naar structurele gedragsverandering omtrent afvalscheiding door huishoudens, om een boost te geven aan de circulaire stad (BASSTA).

Nederland staat voor een enorme uitdaging zich te beschermen tegen de gevolgen van extremer weer door een veranderende klimaat. Door hemelwater in de bodem te infiltreren en daar ondergronds vast te houden, kunnen problemen omtrent wateroverlast én droogte worden tegengegaan, terwijl de belasting op het stedelijke watersysteem wordt geminimaliseerd. Ruimte in de ondergrond is echter schaars.

De weg biedt een kansrijke mogelijkheid om ondergrondse waterberging in stedelijk gebied te realiseren op een ruimtelijk efficiënte en duurzame wijze. Er ontbreekt echter een overzicht van praktijkvoorbeelden.

Het project De Waterbergende Weg maakt aan de hand van praktijkgericht onderzoek inzichtelijk hoe de waterbergende weg functioneert als het gaat om stabiliteit, hydrologisch functioneren, duurzaamheid en (kosten-)effectiviteit; en wat de mogelijkheden en belemmeringen zijn wat betreft stedelijke opschaalbaarheid.

Het project heeft als doel om gemeentelijke professionals te ondersteunen in hun keuze voor de waterbergende weg. Het biedt de kennis nodig om per situatie kansen en knelpunten te beoordelen en deze om te zetten in concrete eisen voor ontwerp en implementatie van de waterbergende weg. Hiermee kunnen zij bij herinrichting (vervanging/energietransitie) van wegen problemen met wateroverlast, droogte en hitte beperken.

Noord-Holland helpt zwemwater verbeteren

De provincie Noord Holland wil een waterkwaliteitsklasse die ‘goed’ of ‘uitstekend’ is voor alle zwemplekken in Noord-Holland. Beheerders van zwemlocaties kunnen met de subsidie problemen aanpakken zoals terugkerende blauwalg of bepaalde bacteriën. Dit kan door een veelvoud aan (meestal natuurlijke) oorzaken ontstaan, zoals vogelpoep of stilstaand water.

De maatregelen die beheerders hiervoor kunnen nemen zijn bijvoorbeeld: doorspoelen met schoon water, de locatie schoonmaken en voorlichting geven aan recreanten. De provincie heeft de subsidie voorgaande jaren ook verstrekt. 

Voor het zwemseizoen 2021 stelt de provincie  180.000 euro subsidie beschikbaar, voor nog beter zwemwater.

Europees project van start om de impact van onderwatergeluid te verminderen

Scheepslawaai verstoort en bedreigt het onderwaterleven. In het Europese project SATURN gaan twintig projectpartners uit tien landen de komende vier jaar werken aan een schonere, stillere maritieme sector.

Vanuit Nederland zijn TNO, MARIN en de Universiteit Leiden betrokken, naast Nederlandse vestigingen van de ondernemingen Wärtsilä en JASCO Applied Sciences.

Het bijzondere aan dit door Horizon 2020 gefinancierde project van 8,96 miljoen euro is dat het gebruik kan maken van een unieke geïntegreerde en interdisciplinaire aanpak met akoestici, mariene biologen, maritieme ingenieurs en klassenbureaus die samenwerken om innovatieve oplossingen te bedenken en te testen om de meest schadelijke effecten van onderwatergeluid te verminderen. Het project wordt geleid door onderzoekscentrum voor energie, klimaat en zee MaREI van University College Cork.

Haringvlietsluizen voor de 1000e keer op een kier

In de week van 14 december 2020 stonden de Haringvlietsluizen, sinds de eerste opening op 16 januari 2019, voor de 1000e keer op een kier. De openingsduur varieerde in de meeste gevallen van een kwartier tot anderhalf uur.

Omdat het twee keer per dag eb en vloed is, kan er in theorie bij voldoende rivierafvoer ook twee keer per dag worden gespuid (rivierwater lozen richting zee) en gekierd (zeewater inlaten in het Haringvliet).

In 2019 werd er in 89% van de eb-perioden gespuid en in 65% van de vloedperioden gekierd. Over 2020 gaat het om 87% spuien en 78% kieren.

Rijkswaterstaat onderzoekt of de sluizen vaker en langer open kunnen. En dat natuurlijk op een manier waarbij de veiligheid, zoetwatervoorziening en de diepgang voor de scheepvaart geborgd zijn.

Akkoord over duurzame mosselvisserij en natuurherstel Waddenzee

Om natuurlijke mosselbanken meer ruimte te geven, en daarmee de natuur te herstellen, is afgesproken om de bodemmosselzaadvisserij in de Waddenzee stapsgewijs terug te brengen.

Doel is om in 2029 de bodemmosselzaadvisserij in de Waddenzee geheel beëindigd te hebben.  

Onder leiding van Hans Alders hebben de Coalitie Wadden Natuurlijk, de PO Mosselcultuur en het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) hierover afspraken gemaakt in het convenant Transitie mosselsector en natuurherstel Waddenzee. Met mosselzaadinvanginstallaties blijft de kweek van mosselen, en daarmee behoud van een gezonde mosselsector, mogelijk.

Het zogenoemde ‘Mosselconvenant’ is een vervolg op eerdere afspraken uit 2008, waarin voor het eerst de ambitie is uitgesproken om de traditionele bodemvisserij op mosselzaad in de Waddenzee te beëindigen. Hierdoor kunnen stabiele mosselbanken ontstaan op de bodem van de Waddenzee. Met het verduurzamen van de mosselzaadvisserij houdt de sector bovendien toekomstperspectief.

In het Mosselconvenant werken de betrokken partijen toe naar een verduurzaming van mosselzaadvisserij met behulp van mosselzaadinvanginstallaties (MZI’s). Deze installaties zorgen ervoor dat mosselzaad zich kan hechten aan touwen of netten en ingevangen kan worden. Het ingevangen zaad wordt vervolgens op percelen gekweekt. Zo kunnen natuurlijke mosselbanken de ruimte krijgen om te groeien, terwijl de kweek van mosselen mogelijk blijft.

Damwanden Eem tussen Amersfoort en Bunschoten worden vervangen

De rivier de Eem tussen Amersfoort en Bunschoten krijgt nieuwe damwanden op vijf locaties. De provincie Utrecht is op 1 december begonnen met de klus die duurt tot het voorjaar van 2021.

De werkzaamheden betreffen het vervangen van 675 meter houten damwanden door duurzame stalen exemplaren op vijf locaties. Het gaat om twee locaties in Baarn (nabij Zuiderlicht en Zuidereind), één locatie in Soest (ter hoogte van de Grote Melm) en twee locaties in Eemdijk (bij de insteekhaven en ter hoogte van de Maatweg).

De huidige houten damwanden dateren uit de jaren tachtig van de vorige eeuw en zijn aan het einde van hun levensduur. Doel is om in 2030 alle houten damwanden in de Eem op die manier te hebben vervangen. De afgelopen jaren heeft de provincie al heel wat meters gemaakt. Tussen 2022 en 2030 is er nog 6.000 meter te gaan.

Nieuw rekenmodel voorspelt: grotere vissen hebben sneller ademnood

Grote vissen krijgen sneller ademnood in warm water dan kleinere soortgenoten, blijkt uit een nieuwe studie van onderzoekers van de Radboud Universiteit, McGill University en de University of Montana.

Het opwarmen van de oceanen door klimaatverandering zal daardoor impact hebben op de energiehuishouding van vissen met gevolgen voor de populatieopbouw van deze dieren.

De onderzoekers concluderen dit aan de hand van een nieuw model waarmee de invloed van activiteit, lichaamstemperatuur en -grootte op zuurstofverbruik beter uitgerekend kan worden.

Zuurstof is essentieel voor dieren om energie te genereren waarmee ze kunnen groeien, voortplanten en overleven. Het verbruik ervan hangt samen met factoren zoals hun lichaamstemperatuur of –grootte. Kleine dieren verbruiken bijvoorbeeld relatief meer zuurstof dan grote dieren van dezelfde soort. Ook weten we dat vissen die leven in warme gebieden meer zuurstof nodig hebben dan vissen in koude gebieden.

VEH: Eerlijker verdeling waterschapslasten dichterbij

De Unie van Waterschappen heeft vrijdag 11 december ingestemd met de herziening van het belastingstelsel. Het voorstel daartoe is naar minister Van Nieuwenhuizen (I&W) gestuurd. Hiermee komt een eerlijker lastenverdeling tussen woningen en bedrijfspanden dichterbij. Vereniging Eigen Huis roept de minister op om de wetgeving zo snel mogelijk aan te passen.  

De watersysteemheffing is gebaseerd op de WOZ-waarde van een gebouw. Uit cijfers van de Waarderingskamer blijkt dat de WOZ-waarden van woningen sinds 2015 met meer dan 26 procent zijn gestegen, terwijl de WOZ-waarden van niet-woningen, zoals kantoren, winkel- en bedrijfspanden, in dezelfde periode met bijna 3 procent daalden. Door de schaarste op de woningmarkt en het ruime aanbod aan bedrijfspanden mag bovendien worden verwacht dat deze ontwikkeling zich ook de komende jaren zal voortzetten.  

In tegenstelling tot gemeenten kunnen waterschappen nu geen onderscheid maken tussen tarieven voor woningen en bedrijfspanden. Hierdoor worden de waterschapslasten voor een steeds groter deel opgebracht door huishoudens. In het voorstel van de waterschappen wordt tariefdifferentiatie wel mogelijk gemaakt. Daarmee wordt volgens de vereniging een hardnekkige weeffout in het belastingsysteem hersteld.

Waterschappen unaniem voor aanpassing belastingstelsel

De waterschappen hebben een definitief voorstel voor de aanpassing van hun belastingstelsel vastgesteld. Het voorstel lost een aantal urgente knelpunten op en is aangeboden aan minister Cora van Nieuwenhuizen van Infrastructuur en Waterstaat.

De waterschappen zorgen voor veilige dijken, niet te veel en niet te weinig water, schoon oppervlaktewater en het zuiveren van rioolwater. Om deze taken te bekostigen, heffen zij belasting.
Het huidige belastingstelsel bevat enkele urgente knelpunten.

De snelle veranderingen die zich in het takenpakket en de omgeving van de waterschappen voordoen vragen om een flexibeler belastingstelsel. In het licht van de opgaven waarvoor het waterbeheer momenteel staat is het daarnaast nodig om breder te kijken dan alleen het belastingstelsel van de waterschappen. Men vraagt de minister om gezamenlijk een traject vorm te geven waarin men de volgende stappen kan zetten in het nog toekomstbestendiger maken van de bekostiging van het Nederlandse waterbeheer.

Shayp haalt 1,9 miljoen euro op voor intelligente waterlekdetectie

Shayp ontwikkelt slimme sensoren waarmee vastgoedeigenaars hun waterverbruik met meer dan 20 procent terugschroeven.  

Twee Europese venture capital investeerders, gespecialiseerd in proptech, bieden Shayp de nodige ruggensteun om zijn waterbesparende diensten in heel Europa te versnellen en uit te rollen bij private en openbare vastgoedeigenaars en -beheerders. Het Berlijnse Signa Innovations leidde de financieringsronde met deelname van het Belgische AMAVI Capital, eerdere investeerders en Finance&Invest.brussels. De ronde klokte af op 1,9 miljoen euro.

Shayp identificeert in real-time lekken en afwijkingen in de volledige watervoorziening van een gebouw. Het maakt daarvoor gebruik van een ‘plug-and-play’ sensor op basis van zelflerende artificiële intelligentie, die in minder dan vijf minuten wordt geïnstalleerd.  

Een intuïtieve webapp waarschuwt onmiddellijk de beheerder en helpt kostenefficiënt te bepalen welke interventies prioritair zijn. Gebruikers kunnen de historiek van de ondernomen acties en het bespaarde water opvolgen en eventuele verdere maatregelen bepalen om het waterverbruik te optimaliseren.

Voorbereidingen dijkversterking Stenendijk Hasselt in volle gang

De Dijkzone Alliantie Stenendijk (DAS) heeft het project ‘dijkversterking Stenendijk Hasselt’ definitief gegund gekregen en is een samenwerkingsovereenkomst aangegaan met Waterschap Drents Overijsselse Delta.

TAUW en Fugro ondersteunen deze alliantie die bestaat uit Ploegam, Dura Vermeer en Gebroeders De Koning.

De Stenendijk is een monumentale stenen muur van ruim één kilometer lang die niet meer voldoet aan de huidige eisen voor waterveiligheid. De dijk ligt in Hasselt aan het Zwartewater en het project maakt onderdeel uit van het Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP).

De planuitwerkingsfase is inmiddels gestart en de voorbereidende werkzaamheden in volle gang. TAUW ondersteunt in het ontwerp, de vergunningen en is verantwoordelijk voor het omgevingsmanagement. Naar verwachting zal de restauratie van de stenenmuur (door Koninklijke Woudenberg) plaatsvinden in de zomer van 2021. In de zomer van 2022 start dan de eigenlijke dijkversterking, waarna de dijk eind 2022 weer voldoet aan alle geldende eisen.

Provincie laat vaarweg Heerenveen baggeren

Om voldoende diepgang te houden voor de scheepvaart baggert de provincie de vaarweg naar Heerenveen.

Het gaat om het gedeelte tussen haven de Welle vlakbij Heerenveen en het Prinses Margrietkanaal.

Het te baggeren stuk is ongeveer 11 kilometer lang. De vaarweg is tien jaar geleden voor het laatst gebaggerd.

Een speciaal schip, de Albatros, haalt ongeveer 33.500 m3 bagger uit de vaarweg. Ippel Dredging uit Koudum is de aannemer.

Het slib gaat naar de provinciale depots Meersloot (bij Warten) en de Koevorde (bij Langweer). Het ingedroogde slib kan de provincie hergebruiken bij het maken van kaden en dammen elders.

Rijkswaterstaat en partners zetten autonoom vliegende drones in bij incidenten op het water

Rijkswaterstaat heeft recentelijk een nieuw praktijkgebied voor drones in gebruik genomen langs de Waal, tussen Tiel en Nijmegen.

In dit gebied gaan Rijkswaterstaat en hulpdiensten onder de naam ‘Drone2Go’ testen en vliegen met autonome drones om sneller een overzichtsbeeld te krijgen van een incident op de vaarweg.

Zo geeft een drone bij aanvaringen, lozingen, drenkelingen, brand aan boord van een schip, afgevallen lading of olieverontreinigingen snel realtime-overzichtsbeelden vanuit de lucht.

Een zelfstandig vliegende drone wordt voorgeprogrammeerd en kan met 1 klik op de kaart precies daar uitkomen, waar Rijkswaterstaat hem wil hebben.

Het praktijkgebied aan de Waal is de eerste  locatie die hiervoor in gebruik genomen wordt. In dit gebied werkt Rijkswaterstaat samen met politie, brandweer, ILT aerosensing en de NVWA onder de naam ‘Drone2Go’.

Het is de bedoeling dat de dronebeelden live beschikbaar komen voor de operators in verkeerspost aan de Waal. Daarnaast kunnen ook de mobiel verkeersleiders op het water, de politie en de brandweer deze beelden zien op hun eigen schermen, om zo direct gericht tot actie over te kunnen gaan.

Toename bruinvissen in de Noordzee

Tussen 1991 en 2019 is de bruinvispopulatie in het Nederlandse deel van de Noordzee met ten minste een factor zeven toegenomen. Wel nemen de laatste jaren de aantallen vlak bij de kust juist af. Dit blijkt uit nieuwe analyses van het CBS, in samenwerking met Wageningen Marine Research (WMR).

Eeuwenlang was de bruinvis een algemene soort in het Nederlandse deel van de Noordzee. Vanaf 1940 nam het aantal echter sterk af. De populatieontwikkeling van bruinvissen vertoont in 1991–2019 een sterk opwaartse trend. In 2019 telde de populatie ruim zeven keer zoveel dieren als in 1991. De toename van het aantal bruinvissen in het Nederlandse deel van de Noordzee hangt samen met een verschuiving van dieren vanuit de noordelijke Noordzee naar het zuiden.

Tegelijk met de toename van het aantal bruinvissen in de kustzone is het aantal strandingen van dode bruinvissen na 1991 sterk toegenomen. Dit aantal ging van hooguit enkele tientallen begin jaren 90 naar enkele honderden per jaar vanaf 2004. De grootste aantallen strandingen sinds het begin van de registratie bedroegen 962 in 2011 en 980 in 2012. Na deze piek daalde dit aantal weer, hetgeen overeenkomt met de lagere waargenomen aantallen vlak bij de kust.

Foto Marcus Wernicke

MARIN: ook kleinere containerschepen kunnen containers verliezen boven Wadden

Na het onderzoek met de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) rond het verlies van 342 containers boven de Waddeneilanden door de MSC ZOE, heeft MARIN vervolgonderzoek gedaan voor het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (I&W).

Naast zeer grote containerschepen zoals de MSC ZOE, zijn een kortere en smallere ‘PANAMAX’ en een kleinere container ‘Feeder’ onderzocht.

Het nieuwe onderzoek bevestigt dat ook kleinere containerschepen containers kunnen verliezen boven Wadden, met name door ‘groenwater’. Groenwater is massief zeewater dat tegen de zijkant van de containers kan klappen in hogere golven.

Op basis van de huidige onderzoeksresultaten heeft MARIN voorlopige beperkende golfhoogtes afgeleid voor deze scheepstypes en routes. Bij golfhoogten boven deze voorlopige beperkende golfhoogtes kunnen de belastingen op dit soort schepen en hun lading de veilige waarden overschrijden.

In het algemeen zijn de voorlopige beperkende golfhoogtes in de ondiepe zuidelijke route lager dan in de diepere noordelijke route: het risico op het verliezen van containers in de zuidelijke route is hoger dan in de noordelijke route. Maar ook voor de noordelijke route heeft MARIN voorlopige beperkende golfhoogtes afgeleid om het verliezen van containers te voorkomen. Deze beperkingen treden op bij dwarsgolven.

Aanpassing voor dijkontwerp in Belfeld

Het nieuwe dijkontwerp voor Belfeld in Limburg is nu in de planuitwerkingsfase. Uit een herijking blijkt dat de hoogte van de dijk lager kan dan is opgenomen in het Voorkeursalternatief (VKA) uit de verkenningsfase.

De ontwerphoogte van de groene dijken, gelegen tussen de Rijksweg en de Maas, kan circa 60 centimeter lager.

De daar tussenin gelegen harde kering, parallel gelegen aan de Maas, kan 90 centimeter lager. Hiermee wordt ook tegemoetgekomen aan de Bestuursopdracht Waterveiligheid Maas van de Provincie Limburg. De dijkversterking bij Belfeld is onderdeel van het landelijke Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP).

Het verschil in dijkhoogte ten opzichte van het VKA wordt vooral veroorzaakt door het beschikbaar komen van nieuwe uitgangspunten waarop dijken worden ontworpen, zoals windstatistiek, waterafvoercijfers, faalkansbegroting (bezwijken van een dijk). Daarnaast is op basis van de Bestuursopdracht, bij wijze van uitzondering, gekeken naar een kortere levensduur van de dijk. Verkorten van de levensduur van 50 jaar naar 25 jaar betekent dat de hoogte van de groene dijk in Belfeld circa 20 centimeter lager wordt omdat de verwachte waterstandstijging als gevolg van klimaatverandering ook maar voor 25 jaar wordt berekend. De benodigde grondoppervlakte voor de breedte van de dijk blijft wel op 50 jaar.  

De levensduur van de harde kering wordt volgens het beleid van Waterschap Limburg teruggebracht van 100 naar 50 jaar. In het ontwerpproces van de andere Limburgse dijkversterkingen worden de meest recente inzichten ook meegenomen. Per plek kan dat tot een andere uitkomst leiden.

Werkzaamheden zorgen voor stevige dijk Drongelens Kanaal

Tot 30 december vinden er werkzaamheden plaats aan een deel van het Drongelens Kanaal. Waterschap Aa en Maas laat de bosrand langs het kanaal uitdunnen, zodat er graszoden ontstaan en er ruimte komt voor een variatie aan planten en bloemen.

De werkzaamheden bestaan uit het weghalen van begroeiing onder bomen en het verwijderen van dood hout en enkele bomen aan de kanaalzijde van de dijk. De werkzaamheden vinden dit jaar plaats aan de zuidzijde van het kanaal tussen de Nieuwkuijkseweg in Cromvoirt en de Overlaatweg in Drunen.

In de loop der jaren zijn de bomen te veel richting het Drongelens Kanaal gegroeid waardoor graszoden deels zijn verdwenen. Zonder graszoden is de dijk kwetsbaar voor uitspoeling in tijden van hoog water. Door het uitdunnen van de bosrand verbetert de kwaliteit van het gras. Het stevigere gras maakt de dijk bestendig tegen slijtage door water en weersomstandigheden.

Plaatsing eerste XL Vislift in de Hertogswetering

Half november is de eerste XL Vislift van de wereld geplaatst ter hoogte van de stuw Oijense Hut in de Hertogswetering nabij Oss. Een Vislift is een slimme vispassage waardoor vissen langs de stuw verder de Hertogswetering op kunnen zwemmen. Momenteel zijn er meerdere werkzaamheden in uitvoering langs de Hertogswetering van Gewande tot Lithoijen. Medio 2021 zijn alle werkzaamheden gereed.

De XL Vislift is geplaatst langs een stuw in de Hertogswetering zodat deze stuw geen barrière meer vormt voor vissen.

Een Vislift is een slimme vispassage. Het is een kunststof koker in de grond in de oever van de Hertogswetering. Binnenin die koker zit een ronde passage waarin vissen via een soort wenteltrap naar boven kunnen zwemmen en hun weg kunnen vervolgen langs de stuw.

De snelheid wordt aangepast aan het type vis dat op dat moment in de migratieperiode zit. Zo wordt de juiste stroomsnelheid ingesteld die ook inspeelt op wisselende waterstanden en afvoeren bij verschillende weersomstandigheden.

Ook bekijkt deze vispassage automatisch met een camera de vissen die er doorheen zwemmen en meet het de waterkwaliteit. Hij geeft vervolgens een alarmmelding bij een (dreigende) slechte waterkwaliteit. Op meerdere locaties in Nederland zijn al Visliften geplaatst. De XL variant in de Hertogswetering is de eerste in de wereld. Deze variant is extra groot omdat de stuw een groot waterstandsverschil heeft en de normale Vislift dat verschil niet kan overbruggen.

Bellenscherm gaat verzilting Amsterdam-Rijnkanaal tegen

Het bellenscherm bij de overgang tussen het Noordzeekanaal en het Amsterdam-Rijnkanaal werkt.

Recent onderzoek laat zien dat de hoeveelheid zout in het Amsterdam-Rijnkanaal met meer dan 40 procent is afgenomen.

Op de overgang van het Noordzeekanaal en het Amsterdam-Rijnkanaal heeft Rijkswaterstaat een bellenscherm geplaatst. Doel is het steeds zouter worden van het Amsterdam-Rijnkanaal te stoppen. Het kanaal bestaat van origine uit zoetwater. Samen met Waternet monitort Rijkswaterstaat de effectiviteit van het bellenscherm: hoe kan het scherm met zo min mogelijk lucht zo veel mogelijk zout tegenhouden?

Probleem is dat het water in het westen van Nederland en ook in het Amsterdam-Rijnkanaal in de zomer zouter wordt. Dit komt onder meer door de klimaatverandering. De droge zomers van de afgelopen jaren zorgen dat het aanvoeren van voldoende zoetwater steeds lastiger gaat. Er stroomt immers relatief minder water vanuit de rivieren naar de zee. Daardoor, en als gevolg van het schutten van schepen in de Noordersluis in IJmuiden, komen steeds vaker hoge zoutpieken voor in het Amsterdam-Rijnkanaal.

Netbeheerders leren werken met water

De netbeheerders doen voortdurend onderzoek naar de mogelijke gevolgen van een overstroming of van wateroverlast. Daaruit blijkt onder andere dat de netten robuuster zijn dan veel mensen denken.

In het landschap is op sommige plekken al zichtbaar hoe de energie-infrastructuur meebeweegt met het water; in overloopgebieden voor rivieren staan hoogspanningsmasten bijvoorbeeld op een verhoogde basis.

Klimaatadaptatie van het energiesysteem gaat echter veel verder; belangrijk onderdeel zijn analyses, experimenten en berekeningen van (overstromings)risico’s en de mogelijke gevolgen.

Het transport van elektriciteit en gas valt in elk geval niet direct stil. Soms zijn ingrijpende aanpassingen nodig, zoals het verhoogd realiseren van nieuwe hoogspanningsstations, of het ophogen van de bestaande installaties.

Wageningse golfbreker wint publieksprijs 4TU Impact Challenge

Mitchell Williams (26) en Frej Gustafsson (23) hebben in de landelijke finale van de 4TU Impact Challenge de meeste stemmen van het publiek gekregen.

Ze winnen een geldbedrag van 1.500 euro, maar zijn minstens zo blij met alle positieve aandacht voor hun ‘levende’ golfbreker: een duurzame constructie die de betonnen kolossen in zee moet vervangen.

Op die artist impressions is zichtbaar hoe de drijvende golfbrekers – die lijken op een soort ruimtesatellieten van elk 15 meter lang - aan elkaar geschakeld op zee liggen. Onder water zie je de kooien waarin schelpdieren en zeewier kunnen groeien: zij vormen de basis van een florerend ecosysteem en kunnen tegelijkertijd gebruikt kunnen worden voor consumptie.

Volgend jaar moet de eerste levende golfbreker op proef in de Oosterschelde liggen.

Naam grootste zeesluis ter wereld wordt: Zeesluis IJmuiden

De grootste zeesluis ter wereld, die op dit moment wordt gebouwd in IJmuiden, krijgt de naam Zeesluis IJmuiden. De keuze voor deze naam is de uitkomst van een naamgevingscampagne die afgelopen voorjaar werd gestart door de gemeente Velsen en Rijkswaterstaat.

Dinsdag de naam Zeesluis IJmuiden via een videoboodschap bekend gemaakt door wethouder Jeroen Verwoort van de gemeente Velsen en Nienke Bagchus, directeur Rijkswaterstaat.

Om ruimte te bieden aan steeds groter wordende zeeschepen wordt vanaf 2016 in IJmuiden gewerkt aan de grootste zeesluis ter wereld. De nieuwe sluis wordt 500 meter lang, 70 meter breed en 18 meter diep.

Het project is een samenwerkingsverband van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, de provincie Noord-Holland, de gemeente Amsterdam, Port of Amsterdam en gemeente Velsen. Aannemersconsortium OpenIJ bouwt de nieuwe zeesluis in opdracht van Rijkswaterstaat. Volgens planning varen de eerste schepen begin 2022 door Zeesluis IJmuiden.

Overtollig eendenkroos kans voor meer groen in dorp en stad

Overtollig eendenkroos is een kans voor gemeenten om verder te vergroenen. In het waterplantje zitten stoffen om bloemen en planten goed te laten groeien.

Studenten en startups zijn daar achter gekomen via een challenge van Blue City. De provincie Zuid-Holland, gemeente Rotterdam en het Hoogheemraadschap van Rijnland hadden de studenten en ondernemers uitgedaagd na te denken over een nieuwe bestemming voor eendenkroos.

Eendenkroos veroorzaakt nu vaak stank en houdt licht en zuurstof tegen. Daardoor wordt de waterkwaliteit slechter. Gemeenten en waterschappen verwijderen het kroos nu alleen bij overlast. Dat is kostbaar en het waterplantje verdwijnt als afval. Nu blijkt dat in eendenkroos veel eiwit en zetmeel te zitten. Planten en bloemen kunnen daardoor goed groeien.

Door het kroos samen te persen tot een tegel en daar bloemzaadjes aan toe te voegen, is het gemakkelijk te gebruiken in gemeenten. De tegels zijn neer te leggen in perken die er al zijn, maar kunnen ook stenen tegels vervangen. Dat is hard nodig nu het steeds vaker regent en we meer te maken hebben met extreme hitte. De bloemen die uit de tegels groeien zorgen voor meer biodiversiteit en groen in een gemeente.

Nitraat App krijgt Europese innovatieprijs

Technologieën die het makkelijk maken eigen acties te meten en te monitoren zijn belangrijk om gezamenlijk resultaat te boeken.

De Nitraat App van Deltares is zo’n oplossing. Onlangs won deze innovatie een Europese prijs (digital water award) en die werd digitaal in ontvangst genomen door Joachim Rozemeijer.

Met de Nitraat App kunnen boeren zelf vaststellen hoeveel nitraat er in hun oppervlakte- en grondwater terecht komt. Als de data vervolgens wordt gedeeld is dat weer belangrijk voor verder onderzoek en kunnen ook anderen hun voordeel doen.

De nitraatrichtlijn uit 1991 is erop gericht de waterkwaliteit in heel Europa te beschermen door te voorkomen dat nitraat uit agrarische bronnen het grond- en oppervlaktewater verontreinigen. Dat een digitale oplossing als de Nitraat App hierbij helpt wordt door Water Europe onderschreven.

Samenwerking waterschap Hollandse Delta en HVC verlengd

Waterschap Hollandse Delta werkt ook de komende jaren samen met energie- en grondstoffenbedrijf HVC om te komen tot een energieneutraal waterschap in 2030.

De komende jaren werken HVC en het waterschap verder aan projecten die duurzame energie opwekken op locaties van waterschap Hollandse Delta.

HVC heeft dit jaar zes zonneparken op rioolwaterzuiveringen van waterschap Hollandse Delta aangelegd. De zonneparken in Barendrecht, Goedereede, Middelharnis, Numansdorp, Oostvoorne en Zwijndrecht hebben in totaal bijna 19.000 zonnepanelen en wekken samen 7.300 MWh per jaar op. Dit is goed voor 2.100 huishoudens.

Na de zonneparken werken HVC en het waterschap nu gezamenlijk plannen uit voor windenergie op locaties van het waterschap. HVC en het waterschap onderzoeken onder andere de locaties aan de Brielse Maasdijk in Nissewaard en aan de Noordzeeboulevard in Westvoorne.

Biologische en duurzame aanpak baggeren vijver Zilverhof Prinsenbeek

De vijver aan het Zilverhof in Prinsenbeek in Breda veroorzaakt stankoverlast in de zomer. Ook is de waterkwaliteit niet best.

Daarom maakt Firma Dutch Water Tech in opdracht van de gemeente op 20 november een begin met de biologische en duurzame aanpak van baggeren in deze vijver. Dit gebeurt door het aanbrengen van speciale micro-organismen die voeding halen uit het slib (modderige grond op bodem).

Volgend voorjaar volgt er een tweede behandeling. Dan is het ook de bedoeling om te kijken naar andere maatregelen om de waterkwaliteit te verbeteren.

Er zit een dikke sliblaag in de vijver. Bacteriën in de sliblaag geven stankoverlast wanneer het water warmer wordt. Om de sliblaag te verminderen brengen we nu speciale, niet ziekmakende micro-organismen aan die zich voeden met het slib. Zo zorgen ze ervoor dat de stank weggaat. Ook neemt de dikte van de sliblaag af met ongeveer 40 procent in 18 maanden. Het biologisch baggeren is veilig en het heeft geen schadelijke bijwerkingen. Ook krijgt de ecologie in de vijver een zet in de juiste richting en is er geen zwaar materieel (bijvoorbeeld graafmachines) nodig om de sliblaag eruit te halen.

Samen beter anticiperen op droogte met nieuwe technologie

De droogtes van de afgelopen drie zomers lieten zien dat lange perioden van watertekort een sterke impact hebben op de landbouw, natuur, scheepvaart, recreatie, infrastructuur en drinkwater in Nederland.

Bij al deze sectoren is de belangrijkste vraag: hoe kunnen we in de toekomst beter voorbereid zijn op droogte?

Het inzetten van nieuwe technologieën en data science biedt kansen voor passendere oplossingen en beter anticiperen op droogte.

DigiShape is een open innovatieplatform van bedrijven, kennisinstellingen (waaronder Deltares) en overheden die samen de potentie van digitalisering voor de watersector benutten. Droogte is een van cases binnen dit platform waarbij wordt samengewerkt.

Dimmie Hendriks is expert droogte en grondwater bij Deltares: 'Zeker de laatste drie jaar is de urgentie van dit probleem bij iedereen wel doorgedrongen. Droogte heeft vaak vergaande gevolgen voor veel verschillende belanghebbenden. Van boeren tot natuur en scheepvaart. We moeten de verschillende droogte-indicatoren op het gebied van oppervlaktewater, grondwater, bodemvocht en vegetatie meer boven tafel krijgen en beter gaan gebruiken.'

Monitoringsprogramma Zandkreekgeul van start

Het monitoringsprogramma om de effecten van de baggerwerkzaamheden in en rondom de Zandkreekgeul te meten, is van start gegaan.

Rijkswaterstaat heeft zeven meetboeien geplaatst en bemonsteringen op de oester- en mosselpercelen uitgevoerd, als nulmeting van de huidige situatie.

De boeien meten het hele jaar door de hoeveelheid zwevend stof in het water. Zo krijgen we de effecten van het baggeren goed in beeld.

De vaargeul van de Zandkreek is de afgelopen jaren sterk verzand. Rijkswaterstaat brengt de vaargeul daarom in oktober-november 2021 terug op diepte voor de scheepvaart door 125.000 m³ slibzand te baggeren. 50.000 m³ tot 60.000 m³ van de baggerspecie gebruiken we om slikken en platen in het Verdronken Land van Zuid-Beveland, ter hoogte van de Rattekaai, te verhogen. Het overige deel storten we in stortvak 010, vlak bij de vaargeul.

Samenwerken aan robuust grondwater in de Brabantse Wal

Provincie Noord-Brabant en Evides Waterbedrijf zetten zich al jarenlang in voor een robuust grondwatersysteem en maatschappelijk verantwoord gebruik van grondwater.

Onlangs ondertekenden gedeputeerde Peter Smit van de Provincie Noord-Brabant en Annette Ottolini, algemeen directeur van Evides Waterbedrijf een nieuwe overeenkomst met een looptijd van 5 jaar. Hierin worden afspraken gemaakt over de grondwaterwinning voor het maken van drinkwater.

Evides Waterbedrijf onttrekt grondwater in de Brabantse Wal (een gebied in het westen van Noord-Brabant) voor het maken van drinkwater voor de inwoners van de gemeenten Woensdrecht, Halsteren, Tholen en Midden-Zeeland.

Dak zit er weer op bij Sluis Eefde

In het weekend van 14 en 15 november 2020 gebeurde er iets bijzonders bij Zuidersluis in Eefde. Na vijf maanden afwezigheid werden de verbindingsbruggen tussen de heftorens en de sluisdeur aan de kant van de IJssel weer teruggeplaatst.

In juni 2020 gingen de verbindingsbruggen van Sluis Eefde, en de sluisdeuren op transport naar Hollandia Services in Krimpen aan den IJssel. Daar zijn ze onder gecontroleerde omstandigheden gereinigd, gestraald, gerepareerd en geconserveerd. Zo kunnen ze weer jaren dienstdoen.

De Zuidersluis is een rijksmonument uit 1933. Vanuit cultuurhistorisch oogpunt zijn de originele materialen van de stalen traversen en sluisdeuren zo veel mogelijk hergebruikt. Het bestaande beton is handmatig gerepareerd en de heftorens zijn opgefrist met een nieuwe coating.

Rijkswaterstaat heeft het sluiscomplex bij Eefde uitgebreid met een 2e sluiskolk: de Noordersluis. Er is meer capaciteit nodig om het toegenomen scheepvaartverkeer te kunnen bedienen. Bovendien is 1 sluiskolk in zo’n belangrijk knooppunt te kwetsbaar in geval van onderhoud of calamiteiten.

Rijkswaterstaat gunt oeverwerkzaamheden Limburgse en Brabantse kanalen aan Hakkers - Beens

De combinatie Hakkers - Beens gaat onderhoudswerkzaamheden uitvoeren aan de oevers van diverse kanalen in Limburg en Noord-Brabant. Rijkswaterstaat verleende hiervoor onlangs de opdracht.

Rijkswaterstaat selecteerde bij deze aanbesteding met voorselectie op basis van een combinatie van prijs en kwaliteit, ook wel Beste Prijs Kwaliteit Verhouding (BPKV) genoemd. BPKV helpt om de innovatiekracht en de creativiteit van de markt beter te benutten.

Onderhoud aan oevers van kanalen is nodig om een vlotte en veilige doorgang voor de scheepvaart te behouden. Is de oeverbescherming in slechte staat, dan kunnen bermen en taluds afschuiven. Dat kan tot onveilige situaties leiden. Daarom worden verouderde damwanden, die de oevers en het water op hun plek houden, vervangen door stalen constructies die weer zo’n 50 jaar mee gaan.

Speciale ‘glijbaan’ voor vissen in Natuurgebied Waalenburg, Texel

Vissen als de driedoornige stekelbaars en paling komen graag naar de zoetere wateren van Noord-Holland, om zich voort te planten of volwassen te worden.

Dankzij een speciale ‘glijbaan’ kunnen de vissen ook natuurgebied Waalenburg op Texel in.

In Nederland heeft het uitgebreide stelsel om overstromingen te voorkomen en waterstanden te reguleren het moeilijk gemaakt voor vissen om de binnenwateren te bereiken. Stuwen, dammen, gemalen en sluizen vormen barrières. Vispassages verbinden wateren weer, zoals deze ‘glijbaan’ in Waalenburg. Vissen kunnen daarmee vanaf gemaal Krassekeet de hoofdwatergang van Waalenburg in.

De vispassage is een buis tussen het water in het natuurgebied en het water erbuiten. Vissen worden aangetrokken door een ‘lokstroom’: een stroompje zoet water vanuit de buis dat de vis naar de opening lokt. Als er genoeg vissen in de buis zijn gaat de ene klep op een kier. De klep aan de andere kant gaat daarna helemaal open, waarna de vissen omhoog zwemmen; het water van Waalenburg in.

Onderwaterherrie verstoort de relatie tussen zeedieren

 

Menselijke activiteit op zee maakt een flinke herrie. Hoeveel last hebben zeedieren daar eigenlijk van?

Promovenda Annebelle Kok onderzocht het voor bruinvissen, grienden en hun prooien, en ontdekte hoe complex het probleem werkelijk is.

De zee is allang niet meer uitsluitend het domein van vissen, krabbetjes en dolfijnen. Op veel plekken onder de zeespiegel hoor je namelijk continu het dreunen van zeeschepen, het geklop van heipalen voor nieuwe windmolenparken en de luide knallen van seismisch onderzoek naar olievoorraden. De menselijke invloed is dus in alles merkbaar, en vooral hoorbaar.

Bioloog Annebelle Kok onderzocht voor haar proefschrift wat voor invloed al dat menselijke lawaai heeft op verschillende zeezoogdieren en hun prooien. Verandert het jaag- en vluchtgedrag van deze roofdieren en hun prooien onder invloed van al die herrie? En zo ja, kan dit er onbedoeld voor zorgen dat het ecosysteem uit balans raakt, met als meest desastreuze uitkomst dat diersoorten daardoor uitsterven?

Houtrakpolder bij Noordzeekanaal geopend

Naast de Amsterdamse haven en het Noordzeekanaal is een nieuw natuurgebied ingericht. Deze Houtrakpolder bestaat uit ‘zoute’ natuur vanwege de inlaat van zout water via het Noordzeekanaal.

Klimaatslimme boeren in Vlist starten met waterinfiltratie in veenweiden

Gedeputeerde Adri Bom-Lemstra (Zuid Holland) heeft het startsein gegeven voor de aanleg van waterinfiltratie in de polders bij Vlist.

 

Op de weilanden bij 21 melkveehouders wordt in totaal 352 ha veenweiden gedraineerd. Daarmee werken zij aan minder bodemdaling, betere waterkwaliteit en meer biodiversiteit.

De 21 melkveehouders pakken hun rol in het realiseren van klimaatdoelen en het verduurzamen van hun bedrijfsvoering. Zij doen dit onder begeleiding van de agrarische natuurverenigingen (ANV) Weidehof en Lopikerwaard. Onder andere de provincie Zuid-Holland ondersteunt het initiatief.

De melkveehouders investeren samen in de aanleg van een waterinfiltratiesysteem (WIS). Bij lage grondwaterstand zorgen deze drains voor infiltratie, bij hoge grondwaterstanden voor ontwatering. Dit zorgt voor een vermindering van bodemdaling van 30-50% en draagt bij aan CO₂ reductie. De nattere percelen zijn in de zomer aantrekkelijker voor weidevogels omdat er meer voedsel te vinden is. De 3 polders liggen ten oosten van het riviertje de Vlist: Bonrepas, Vlist-Oostzijde en Groot-Keulevaart.
 

Zuiderpier Harlingen tijdelijk afgesloten voor publiek door werkzaamheden

Wetterskip Fryslân start maandag 9 november met regulier onderhoud aan de Zuiderpier in Harlingen.

Tijdens de werkzaamheden, die maximaal twee weken gaan duren, is de Zuiderpier op werkdagen tussen 8.00 uur ‘s morgens en 16.00 uur ‘s middags afgesloten voor fietsers en wandelaars.

Het waterschap brengt tussen de basaltblokken aan de Waddenzeekant van de pier nieuwe steenslag (gebroken steen) aan, omdat de oude steenslag is weggespoeld. Zo wordt de pier versterkt en blijft het achterliggende havengebied beschermd tegen hoogwater.

Meer inzicht in rioolwatercijfers corona

Het coronadashboard biedt nu nog meer inzicht in rioolwatercijfers. Per regio wordt gemeld hoeveel virusdeeltjes in het rioolwater zijn aangetroffen, omgerekend naar 100.000 inwoners in plaats van per milliliter rioolwater.

Ook toont het dashboard voortaan per veiligheidsregio hoe het percentage positieve coronatests zich ontwikkelt in de tijd.

Sinds augustus meten het RIVM en de waterschappen hoeveel virusdeeltjes er in het rioolwater zitten. Rioolwater laat in een vroeg stadium zien hoe het ervoor staat met het virus. Het aantal locaties waarop dit gebeurt, is de afgelopen periode uitgebreid tot 318, waardoor er landelijke dekking is. Op steeds meer locaties wordt bovendien meerdere keren per week gemeten en metingen worden gecorrigeerd voor de hoeveelheid neerslag. Deze informatie wordt voortaan dagelijks, in plaats van wekelijks, bijgewerkt op het dashboard.

Trekvissen weten kieropening bij Haringvlietsluizen massaal te vinden

Uit onderzoek naar de intrek van vissen in het voorjaar 2020 blijkt dat trekvissen de kieropening bij de Haringvlietsluizen massaal weten te vinden.

Er zijn 23 vissoorten aangetroffen en er zwommen naar verwachting al tientallen miljoenen vissen vanuit zee richting het Haringvliet.

Sinds 2019 zet Rijkswaterstaat de Haringvlietsluizen regelmatig op een kier om zo de vismigratie te verbeteren.

Voor dit onderzoek zijn in één van de 17 sluizen netten geplaatst; fijnmazige netten om kleinere vissen te vangen en een groter grofmazig net om grotere vissen te vangen. In totaal werden er 23 verschillende vissoorten aangetroffen. Gebaseerd op de vangsten tijdens het onderzoek en de ruim 850 kiermomenten sinds 2019, is het de verwachting dat al tientallen miljoenen vissen de Haringvlietsluizen zijn gepasseerd.

Opknapbeurt voor Vreelandbrug over de Vecht

Een aantal beweegbare provinciale bruggen is dit najaar toe aan een opknapbeurt.

Een daarvan is de Vreelandbrug in de Provincialeweg (N201) over de Vecht in Vreeland. Istimewa Elektro uit Vlissingen gaat tussen 6 en 23 november het bedienings-en besturingssysteem van de brug vervangen in opdracht van de provincie Utrecht.

Vanaf vrijdagmiddag 6 november, 16.30 uur tot maandagochtend 9 november, 09.00 uur is er een stremming voor het scheepvaartverkeer dat afhankelijk is van de brugbediening. Kleine boten waarvoor geen brugbediening nodig is, kunnen wel passeren.

Start bodemsanering duinen Ameland

Op maandag 2 november 2020 is gestart met het saneren van een drietal bodemverontreinigingen in de duinen bij Hollum op Ameland.

De grondsanering is een gezamenlijk project van het Rijksvastgoedbedrijf en Rijkswaterstaat en zal 2 tot 3 maanden gaan duren.

De verontreinigingen zijn in 1964 ontstaan door het storten van boorspoeling door de NAM. Dat product werd destijds op de nabij gelegen boorlocatie gebruikt bij de boring naar aardgas.

De sanering van de oude boorlocatie was de verantwoordelijkheid van NAM. Omdat de verontreiniging van de stortlocaties dateert van vóór 1975 is er sprake van verjaring. Daarom is de sanering nu een rijks verantwoordelijkheid.

In de verontreinigde grond zijn hoofdzakelijk minerale oliën en barium aangetroffen. In mindere mate werden chroom en andere vluchtige stoffen als benzeen aangetroffen. De verontreiniging in de grond strekt zich uit tot meer dan 6 m diepte.

Door de afgravingen wordt er zand uit de duinen weggehaald. Om te voldoen aan de beschermingsnorm tegen hoogwater zal het ontstane tekort gelijk met Noordzeezand worden aangevuld. Hiervoor is al een extra zandvoorraad beschikbaar waarmee de buitenste duinen worden verstevigd.

Vitens en waterschap vergroten grondwateraanvulling

Vitens en Waterschap Vallei en Veluwe zetten een volgende stap om meer water te infiltreren dat de grondwatervoorraad aanvult.

In 2016 is de infiltratievoorziening uitgebreid met de bedoeling om evenveel oppervlaktewater te infiltreren als er aan grondwater wordt opgepompt voor de drinkwatervoorziening (maximaal 6 miljoen kubieke meter per jaar). Om die ambitie te realiseren optimaliseren de organisaties samen de capaciteit waarmee water uit de Klaarbeek kan worden ingenomen.

Het water wordt via bestaande ondergrondse leidingen getransporteerd naar vennen vlakbij de drinkwaterwinning aan de Dellenweg in Epe, waar het in de bodem kan zakken. Het water dat daar infiltreert geeft een positieve impuls aan natuur en landbouw in de directe omgeving door aanvulling van de grondwatervoorraad.

Voor het optimaliseren van de capaciteit verplaatst het waterschap de bestaande klepstuw in de Klaarbeek naar de innamevijvers. Hierdoor kan oppervlaktewater direct naar de innamevijvers stromen. De nieuw aan te leggen vispassage in de Klaarbeek wordt zo afgesteld dat een deel van het water door de Klaarbeek blijft gaan en de rest verdeeld wordt.

De lessen van de Marker Wadden

Onlangs verscheen het rapport ‘Een uniek project, een unieke samenwerking. De governance van Marker Wadden ontleed’.

Dit onderzoek naar de governance rondom Marker Wadden deed Deltares samen met de Erasmus Universiteit Rotterdam en Wageningen Environmental Research. Door de expertises van deze drie kennispartijen te koppelen, is het een compleet en goed onderbouwd onderzoek geworden.

Om de aanleg van Marker Wadden destijds te realiseren is er veel moeite gestopt in het proces: de samenwerking tussen Natuurmonumenten en de overheid. De kennis over hoe je zulke grote projecten met elkaar regelt is belangrijk voor toekomstige projecten waarin overheid, bedrijfsleven, maatschappelijke organisaties en kennisinstellingen samen optrekken.

Wat kunnen initiatiefnemers van nieuwe projecten leren van de adaptieve governance? Er zijn drie opvallende conclusies te halen uit de 22 interviews die werden gehouden.

Het initiatief voor de realisatie van Marker Wadden lag bij Natuurmonumenten. In 2012 konden zij mede dankzij een bijdrage van 15 miljoen euro van de Nationale Postcode Loterij hun idee op juridisch en beleidsniveau laten uitwerken. Vanaf 2014 volgde bestuurlijke steun door de Rijksoverheid, RWS en de Provincie Flevoland, dit ging vergezeld van financiële steun. De doelen van het project pasten namelijk goed bij de opdracht van het Rijk, namelijk de waterkwaliteit en de natuurwaarde van het Markermeer verbeteren.

Nieuwe filtertechnologie kan oplossing bieden voor fluorvervuiling

 

Bio-ingenieurs van de KU Leuven hebben een nieuwe methode gevonden om schadelijke geperfluoreerde chemicaliën uit het water te filteren. Zogenaamde PFAS, gebruikt in onder meer pannen met anti-aanbaklaag en in waterafstotende kledij, breken niet af en stapelen zich op in het milieu, met mogelijke gezondheidsrisico’s als gevolg.

Midden augustus werd in de haven van Antwerpen een ernstige vervuiling vastgesteld. De boosdoener: PFAS (PerFluorinated Alkylated Substances). Deze klasse van verschillende chemische stoffen is van naam misschien niet zo bekend, maar de toepassingen ervan zijn dat wel: pannen met anti-aanbaklaag, brandblusschuimen, voedselverpakkingen, waterafstotende kledij … De stoffen zijn populair vanwege hun chemische eigenschappen: ze zijn bestand tegen hoge temperaturen, bijtende producten en elektriciteit, en bovendien zijn ze water- en vuilafstotend.

De keerzijde van de medaille: omdat deze chemische stoffen zo robuust zijn, zijn ze ook niet biologisch afbreekbaar. Daarom worden ze ook forever chemicals genoemd. Deze fluorvervuiling is wijdverspreid: de chemicaliën verspreiden zich via de lucht en het water, en komen zo in onze voeding en drinkwater terecht. Er zijn ook aanwijzingen dat PFAS op lange termijn de gezondheid kunnen schaden: de stoffen zijn mogelijk kankerverwekkend en hormonaal verstorend.

Stuw Oldenhave haalt energie uit water

Bij stuw Oldenhave (gemeente De Wolden) wordt energie uit waterkracht gehaald

Hoewel het een innovatief project is, is er een rad gemonteerd dat eigenlijk op een ouderwetse manier door het water wordt rondgedraaid. Door het aandrijven van het wiel wordt energie opgewekt.

Jaarlijks moet het waterrad 45.600 kWh opwekken, gelijk aan het energieverbruik van ruim tien gemiddelde huishoudens. Naast de stuw is tevens een vissluis aangebracht. Hierdoor kunnen vissen de stuw goed passeren. De ombouw en renovatie van deze stuw maakt onderdeel uit van een pakket aan werkzaamheden aan stuwen en gemaal.

Miljoenen om bodemdaling in Utrechts veenweidegebied te remmen

De provincie Utrecht zet samen met haar partners in op het remmen van de bodemdaling in het Veenweidegebied. Provinciale Staten hebben tijdens een vergadering ingestemd met een plan om daar 13 miljoen euro in te investeren. Daar komt nog eens 18 miljoen euro bij uit Rijksgelden is bekend geworden.

De veengronden van Utrecht bevinden zich voornamelijk in het westelijk deel van de provincie. De bodem daalt daar door het oxideren en inklinken van de veengrond. De maatschappelijke gevolgen van de daling zijn groot. Dit geeft veel schade voor de landbouw, aan woningen en aan wegen. Naast overlast en schade voor inwoners en ondernemers, zorgt de bodemdaling ook voor de uitstoot van CO2.

Het programma richt zich ook op innovatieve technieken die de daling moeten remmen, zoals onderwater- en drukdrainage. Door in te zetten op het verbeteren van de bodemkwaliteit, bescherming van weidevogels en aanleg van natuurvriendelijke oevers verbeteren we de waterkwaliteit en versterken we de biodiversiteit.

Aan de slag met kade Drents Diep

Waterschap Hunze en Aa's gaat de kade aan langs het einde van het Drents Diep aanpakkden. Het gaat om de oostzijde, tussen de spoorlijn Groningen-Hoogezand en het Winschoterdiep. De kade wordt versterkt én het wordt verlegd.

De huidige kade is niet hoog genoeg en het is te smal. Hierdoor voldoet het niet aan de veiligheidseisen.

Omdat er een rijk natuurleven op de kade is ontstaan, is besloten de huidige kade niet te verstoren, maar deze te verleggen in oostelijke richting.

Kunstmatige zandbank de Zandmotor stijgt in waardering

Recreanten waarderen in 2019 de kunstmatige zandbank voor de kust van Nederland, de Zandmotor, met een 8,2.

Dat blijkt uit een onderzoek onder 1274 recreanten die ter plekke zijn ondervraagd door Wageningen Environmental Research. Dat is iets hoger dan de 8,1 uit 2015.

De Zandmotor is een voor de kust van Nederland tussen Ter Heijde en Kijkduin aangelegde kunstmatige zandbank in de vorm van een schiereiland. Onder invloed van golven, wind en de stroming verspreidt het zand zich in de loop der jaren verder langs de kust. Het is in 2010/2011 in samenwerking met Rijkswaterstaat aangelegd met de bedoeling natuurlijke processen te gebruiken om stranden en duinen op een veilige breedte te houden alsmede kansen te bieden voor recreatie en natuurontwikkeling.

'Nederlanders moeten bijdragen aan waterbeheer'

Moeten Nederlanders zelf iets doen om wateroverlast en watertekort te voorkomen? Driekwart van de Nederlanders vindt van wel, blijkt uit onderzoek van de waterschappen. Iets meer dan de helft spant zich ook echt in om wateroverlast rondom het huis te beperken.

Vandaag starten de waterschappen met de campagne ‘Waterbazen’, om Nederlanders te laten zien wat zij zelf kunnen doen om bij te dragen aan schoon en voldoende water in Nederland.

Twee derde van de respondenten (65%) gooit vochtige doekjes en tampons in de afvalbak in plaats van in de wc en levert chemische middelen en frituurvet gescheiden in (64%). Bijna de helft van de tuinbezitters (48%) vervangt tegels voor gras of planten, zodat water beter de grond in kan zakken na een regenbui.

Bijna een kwart van de Nederlanders (22%) haalt zwerfvuil weg uit het water of langs de waterkant. Van de Nederlanders met een eigen dak heeft 16% het vergroend. Ook dragen mensen bij door bijvoorbeeld het aanleggen van geveltuintjes die regenwater opvangen of door geen brood te voeren aan eendjes. Ook leggen steeds meer scholen watervriendelijke schoolpleinen aan.

Vijftigplussers vertonen over het algemeen al meer waterbewust gedrag dan jongeren. Bijna een kwart van de Nederlanders (23%) zou een grotere bijdrage willen leveren aan het voorkomen van watertekort of wateroverlast.

Beter Buienradar door zendmasten

Onderzoekers van WUR, KNMI en Deltares zetten de signaalsterkte van commerciële masten voor mobiele telefonie niet alleen in om de regenval tussen twee punten nauwkeurig te meten, zij maken vervolgens ook een weersverwachting tot enkele uren vooruit.

Ruben Imhoff van de Wageningse leerstoelgroep Hydrologie en Kwantitatief Waterbeheer bekeek samen met collega’s van KNMI en Deltares in Delft hoe zij uit gegevens van telecombedrijven, de zogeheten radiostraalverbindingen in mobiele telefoonnetwerken ofwel commercial microwave links, (CMLs), de intensiteit van regen die tussen twee zendmasten valt konden afleiden.

Het onderzoeksteam vergeleek de gegevens van de KNMI regenradars, zoals Buienradar gebruikt, met de data van de masten van de telecombedrijven op twaalf dagen met regen.

De CML-methode blijkt vrij goed te werken, ook bij hoge neerslagintensiteiten. Soms waren de neerslagverwachtingen zelfs beter dan die van de regenradar, vooral bij zware regenval.

De nieuwe 5G-masten lenen zich nog beter voor voorspellingen. Die staan op nog kortere afstanden van elkaar en geven daarmee nauwkeurigere data. Maar de onderzoekers weten niet hoe dat zal uitpakken, want het is nog niet duidelijk hoe goed het CML-systeem werkt met de hogere zendfrequenties van 5G.

Zijn nut kan het CML-systeem vooral bewijzen in landen waar bijna geen regenradars zijn, maar wel grote steden met radiostraalverbindingen. KNMI en WUR gaan daarom in Nigeria en Sri Lanka uitzoeken of die een uitkomst zijn voor weersvooruitzichten op korte termijn.

Medicijnresten zijn risico voor kwaliteit oppervlaktewater

Een nieuwe studie door RIVM en Deltares bevestigt dat medicijnresten een risico zijn voor de kwaliteit van het oppervlaktewater in Nederland. Dat blijkt uit een analyse van meetgegevens van waterbeheerders uit 2017 en 2018.

In 2017 en 2018 werd van 19 verschillende stoffen de risicogrens minimaal één keer overschreden. Stoffen als pijnstillers, antibiotica, bloeddrukverlagers, antidepressiva en anti-epileptica overschreden de risicogrens zelfs meerdere keren. Medicijnresten kunnen het ecosysteem aantasten, omdat ze een risico zijn voor dieren die in het oppervlaktewater leven.

Door uitbreiding van zowel het aantal meetpunten als de meetfrequentie, vonden de onderzoekers nu meer stoffen boven de risicogrens. Deze risicogrens is voor sommige stoffen erg laag. Voor die stoffen waren de metingen niet gevoelig genoeg. De werkelijke hoeveelheid medicijnresten in het oppervlaktewater is waarschijnlijk groter. Daarom kan het werkelijke risico hoger zijn.

De studie onderstreept het belang van het terugdringen van medicijnresten in het oppervlaktewater. Waterschappen, drinkwatermaatschappijen, rijksoverheid, gemeenten, farmaceuten en zorgsector, werken daarvoor samen in de ketenaanpak Medicijnresten uit water.

Schutten Koninginnensluis alleen nog rond hoogwater

De Koninginnensluis in Nieuwegein wordt alleen nog bediend rond hoogwater. Omdat de scharnieren van de ebdeuren zijn versleten, worden deze deuren totdat renovatie is uitgevoerd, maar beperkt gebruikt.

De slijtage betreft de ebdeuren. Deze deuren zorgen er bij laag water voor dat het water uit het Merwedekanaal wordt gekeerd, zodat dit niet wegstroomt naar de Lek. Bij hoogwater staat het water op de Lek hoger dan in het kanaal en hoeven deze deuren niet gesloten te worden.

Vanaf 1 november is het recreatievaartseizoen voorbij en wordt de Koninginnensluis alleen bediend op aanvraag. Dat is de standaardprocedure. Bij een verzoek om bediening zal nu worden gekeken welk moment geschikt is om te schutten.

Het is nog niet precies bekend wanneer de renovatie start. Op dit moment werkt Rijkswaterstaat de randvoorwaarden hiervoor verder uit.

Scheepvaart tussen het Amsterdam-Rijnkanaal en de Lek, die de Koninginnensluis geheel wil vermijden, kan varen via het Lekkanaal en de Beatrixsluis. Recreatievaart vanaf de Hollandsche IJssel kan via de Zuidersluis het Amsterdam-Rijnkanaal bereiken.

Foto China Crisis

Visstand in beeld in Dronten

Waterschap Zuiderzeeland brengt de visstand in beeld in de wijken De Munten en De Gilden in Dronten. Dit gebeurt om de relatie tussen de visstand en de waterkwaliteit beter te begrijpen.

Het waterschap werkt hierin samen met de Hengelsportvereniging Lelystad Dronten en de gemeente Dronten.

Voor een goede waterkwaliteit is het belangrijk dat er voldoende zuurstof in het water zit. Zo kunnen waterplanten en -dieren er goed in leven. In wateren van De Munten en De Gilden groeien weinig waterplanten. Dat vergroot de kans op (blauw)algengroei.