Bellenscherm gaat verzilting Amsterdam-Rijnkanaal tegen

Het bellenscherm bij de overgang tussen het Noordzeekanaal en het Amsterdam-Rijnkanaal werkt.

Recent onderzoek laat zien dat de hoeveelheid zout in het Amsterdam-Rijnkanaal met meer dan 40 procent is afgenomen.

Op de overgang van het Noordzeekanaal en het Amsterdam-Rijnkanaal heeft Rijkswaterstaat een bellenscherm geplaatst. Doel is het steeds zouter worden van het Amsterdam-Rijnkanaal te stoppen. Het kanaal bestaat van origine uit zoetwater. Samen met Waternet monitort Rijkswaterstaat de effectiviteit van het bellenscherm: hoe kan het scherm met zo min mogelijk lucht zo veel mogelijk zout tegenhouden?

Probleem is dat het water in het westen van Nederland en ook in het Amsterdam-Rijnkanaal in de zomer zouter wordt. Dit komt onder meer door de klimaatverandering. De droge zomers van de afgelopen jaren zorgen dat het aanvoeren van voldoende zoetwater steeds lastiger gaat. Er stroomt immers relatief minder water vanuit de rivieren naar de zee. Daardoor, en als gevolg van het schutten van schepen in de Noordersluis in IJmuiden, komen steeds vaker hoge zoutpieken voor in het Amsterdam-Rijnkanaal.

Netbeheerders leren werken met water

De netbeheerders doen voortdurend onderzoek naar de mogelijke gevolgen van een overstroming of van wateroverlast. Daaruit blijkt onder andere dat de netten robuuster zijn dan veel mensen denken.

In het landschap is op sommige plekken al zichtbaar hoe de energie-infrastructuur meebeweegt met het water; in overloopgebieden voor rivieren staan hoogspanningsmasten bijvoorbeeld op een verhoogde basis.

Klimaatadaptatie van het energiesysteem gaat echter veel verder; belangrijk onderdeel zijn analyses, experimenten en berekeningen van (overstromings)risico’s en de mogelijke gevolgen.

Het transport van elektriciteit en gas valt in elk geval niet direct stil. Soms zijn ingrijpende aanpassingen nodig, zoals het verhoogd realiseren van nieuwe hoogspanningsstations, of het ophogen van de bestaande installaties.

Wageningse golfbreker wint publieksprijs 4TU Impact Challenge

Mitchell Williams (26) en Frej Gustafsson (23) hebben in de landelijke finale van de 4TU Impact Challenge de meeste stemmen van het publiek gekregen.

Ze winnen een geldbedrag van 1.500 euro, maar zijn minstens zo blij met alle positieve aandacht voor hun ‘levende’ golfbreker: een duurzame constructie die de betonnen kolossen in zee moet vervangen.

Op die artist impressions is zichtbaar hoe de drijvende golfbrekers – die lijken op een soort ruimtesatellieten van elk 15 meter lang - aan elkaar geschakeld op zee liggen. Onder water zie je de kooien waarin schelpdieren en zeewier kunnen groeien: zij vormen de basis van een florerend ecosysteem en kunnen tegelijkertijd gebruikt kunnen worden voor consumptie.

Volgend jaar moet de eerste levende golfbreker op proef in de Oosterschelde liggen.

Naam grootste zeesluis ter wereld wordt: Zeesluis IJmuiden

De grootste zeesluis ter wereld, die op dit moment wordt gebouwd in IJmuiden, krijgt de naam Zeesluis IJmuiden. De keuze voor deze naam is de uitkomst van een naamgevingscampagne die afgelopen voorjaar werd gestart door de gemeente Velsen en Rijkswaterstaat.

Dinsdag de naam Zeesluis IJmuiden via een videoboodschap bekend gemaakt door wethouder Jeroen Verwoort van de gemeente Velsen en Nienke Bagchus, directeur Rijkswaterstaat.

Om ruimte te bieden aan steeds groter wordende zeeschepen wordt vanaf 2016 in IJmuiden gewerkt aan de grootste zeesluis ter wereld. De nieuwe sluis wordt 500 meter lang, 70 meter breed en 18 meter diep.

Het project is een samenwerkingsverband van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, de provincie Noord-Holland, de gemeente Amsterdam, Port of Amsterdam en gemeente Velsen. Aannemersconsortium OpenIJ bouwt de nieuwe zeesluis in opdracht van Rijkswaterstaat. Volgens planning varen de eerste schepen begin 2022 door Zeesluis IJmuiden.

Overtollig eendenkroos kans voor meer groen in dorp en stad

Overtollig eendenkroos is een kans voor gemeenten om verder te vergroenen. In het waterplantje zitten stoffen om bloemen en planten goed te laten groeien.

Studenten en startups zijn daar achter gekomen via een challenge van Blue City. De provincie Zuid-Holland, gemeente Rotterdam en het Hoogheemraadschap van Rijnland hadden de studenten en ondernemers uitgedaagd na te denken over een nieuwe bestemming voor eendenkroos.

Eendenkroos veroorzaakt nu vaak stank en houdt licht en zuurstof tegen. Daardoor wordt de waterkwaliteit slechter. Gemeenten en waterschappen verwijderen het kroos nu alleen bij overlast. Dat is kostbaar en het waterplantje verdwijnt als afval. Nu blijkt dat in eendenkroos veel eiwit en zetmeel te zitten. Planten en bloemen kunnen daardoor goed groeien.

Door het kroos samen te persen tot een tegel en daar bloemzaadjes aan toe te voegen, is het gemakkelijk te gebruiken in gemeenten. De tegels zijn neer te leggen in perken die er al zijn, maar kunnen ook stenen tegels vervangen. Dat is hard nodig nu het steeds vaker regent en we meer te maken hebben met extreme hitte. De bloemen die uit de tegels groeien zorgen voor meer biodiversiteit en groen in een gemeente.

Nitraat App krijgt Europese innovatieprijs

Technologieën die het makkelijk maken eigen acties te meten en te monitoren zijn belangrijk om gezamenlijk resultaat te boeken.

De Nitraat App van Deltares is zo’n oplossing. Onlangs won deze innovatie een Europese prijs (digital water award) en die werd digitaal in ontvangst genomen door Joachim Rozemeijer.

Met de Nitraat App kunnen boeren zelf vaststellen hoeveel nitraat er in hun oppervlakte- en grondwater terecht komt. Als de data vervolgens wordt gedeeld is dat weer belangrijk voor verder onderzoek en kunnen ook anderen hun voordeel doen.

De nitraatrichtlijn uit 1991 is erop gericht de waterkwaliteit in heel Europa te beschermen door te voorkomen dat nitraat uit agrarische bronnen het grond- en oppervlaktewater verontreinigen. Dat een digitale oplossing als de Nitraat App hierbij helpt wordt door Water Europe onderschreven.

Samenwerking waterschap Hollandse Delta en HVC verlengd

Waterschap Hollandse Delta werkt ook de komende jaren samen met energie- en grondstoffenbedrijf HVC om te komen tot een energieneutraal waterschap in 2030.

De komende jaren werken HVC en het waterschap verder aan projecten die duurzame energie opwekken op locaties van waterschap Hollandse Delta.

HVC heeft dit jaar zes zonneparken op rioolwaterzuiveringen van waterschap Hollandse Delta aangelegd. De zonneparken in Barendrecht, Goedereede, Middelharnis, Numansdorp, Oostvoorne en Zwijndrecht hebben in totaal bijna 19.000 zonnepanelen en wekken samen 7.300 MWh per jaar op. Dit is goed voor 2.100 huishoudens.

Na de zonneparken werken HVC en het waterschap nu gezamenlijk plannen uit voor windenergie op locaties van het waterschap. HVC en het waterschap onderzoeken onder andere de locaties aan de Brielse Maasdijk in Nissewaard en aan de Noordzeeboulevard in Westvoorne.

Biologische en duurzame aanpak baggeren vijver Zilverhof Prinsenbeek

De vijver aan het Zilverhof in Prinsenbeek in Breda veroorzaakt stankoverlast in de zomer. Ook is de waterkwaliteit niet best.

Daarom maakt Firma Dutch Water Tech in opdracht van de gemeente op 20 november een begin met de biologische en duurzame aanpak van baggeren in deze vijver. Dit gebeurt door het aanbrengen van speciale micro-organismen die voeding halen uit het slib (modderige grond op bodem).

Volgend voorjaar volgt er een tweede behandeling. Dan is het ook de bedoeling om te kijken naar andere maatregelen om de waterkwaliteit te verbeteren.

Er zit een dikke sliblaag in de vijver. Bacteriën in de sliblaag geven stankoverlast wanneer het water warmer wordt. Om de sliblaag te verminderen brengen we nu speciale, niet ziekmakende micro-organismen aan die zich voeden met het slib. Zo zorgen ze ervoor dat de stank weggaat. Ook neemt de dikte van de sliblaag af met ongeveer 40 procent in 18 maanden. Het biologisch baggeren is veilig en het heeft geen schadelijke bijwerkingen. Ook krijgt de ecologie in de vijver een zet in de juiste richting en is er geen zwaar materieel (bijvoorbeeld graafmachines) nodig om de sliblaag eruit te halen.

Samen beter anticiperen op droogte met nieuwe technologie

De droogtes van de afgelopen drie zomers lieten zien dat lange perioden van watertekort een sterke impact hebben op de landbouw, natuur, scheepvaart, recreatie, infrastructuur en drinkwater in Nederland.

Bij al deze sectoren is de belangrijkste vraag: hoe kunnen we in de toekomst beter voorbereid zijn op droogte?

Het inzetten van nieuwe technologieën en data science biedt kansen voor passendere oplossingen en beter anticiperen op droogte.

DigiShape is een open innovatieplatform van bedrijven, kennisinstellingen (waaronder Deltares) en overheden die samen de potentie van digitalisering voor de watersector benutten. Droogte is een van cases binnen dit platform waarbij wordt samengewerkt.

Dimmie Hendriks is expert droogte en grondwater bij Deltares: 'Zeker de laatste drie jaar is de urgentie van dit probleem bij iedereen wel doorgedrongen. Droogte heeft vaak vergaande gevolgen voor veel verschillende belanghebbenden. Van boeren tot natuur en scheepvaart. We moeten de verschillende droogte-indicatoren op het gebied van oppervlaktewater, grondwater, bodemvocht en vegetatie meer boven tafel krijgen en beter gaan gebruiken.'

Monitoringsprogramma Zandkreekgeul van start

Het monitoringsprogramma om de effecten van de baggerwerkzaamheden in en rondom de Zandkreekgeul te meten, is van start gegaan.

Rijkswaterstaat heeft zeven meetboeien geplaatst en bemonsteringen op de oester- en mosselpercelen uitgevoerd, als nulmeting van de huidige situatie.

De boeien meten het hele jaar door de hoeveelheid zwevend stof in het water. Zo krijgen we de effecten van het baggeren goed in beeld.

De vaargeul van de Zandkreek is de afgelopen jaren sterk verzand. Rijkswaterstaat brengt de vaargeul daarom in oktober-november 2021 terug op diepte voor de scheepvaart door 125.000 m³ slibzand te baggeren. 50.000 m³ tot 60.000 m³ van de baggerspecie gebruiken we om slikken en platen in het Verdronken Land van Zuid-Beveland, ter hoogte van de Rattekaai, te verhogen. Het overige deel storten we in stortvak 010, vlak bij de vaargeul.

Samenwerken aan robuust grondwater in de Brabantse Wal

Provincie Noord-Brabant en Evides Waterbedrijf zetten zich al jarenlang in voor een robuust grondwatersysteem en maatschappelijk verantwoord gebruik van grondwater.

Onlangs ondertekenden gedeputeerde Peter Smit van de Provincie Noord-Brabant en Annette Ottolini, algemeen directeur van Evides Waterbedrijf een nieuwe overeenkomst met een looptijd van 5 jaar. Hierin worden afspraken gemaakt over de grondwaterwinning voor het maken van drinkwater.

Evides Waterbedrijf onttrekt grondwater in de Brabantse Wal (een gebied in het westen van Noord-Brabant) voor het maken van drinkwater voor de inwoners van de gemeenten Woensdrecht, Halsteren, Tholen en Midden-Zeeland.

Dak zit er weer op bij Sluis Eefde

In het weekend van 14 en 15 november 2020 gebeurde er iets bijzonders bij Zuidersluis in Eefde. Na vijf maanden afwezigheid werden de verbindingsbruggen tussen de heftorens en de sluisdeur aan de kant van de IJssel weer teruggeplaatst.

In juni 2020 gingen de verbindingsbruggen van Sluis Eefde, en de sluisdeuren op transport naar Hollandia Services in Krimpen aan den IJssel. Daar zijn ze onder gecontroleerde omstandigheden gereinigd, gestraald, gerepareerd en geconserveerd. Zo kunnen ze weer jaren dienstdoen.

De Zuidersluis is een rijksmonument uit 1933. Vanuit cultuurhistorisch oogpunt zijn de originele materialen van de stalen traversen en sluisdeuren zo veel mogelijk hergebruikt. Het bestaande beton is handmatig gerepareerd en de heftorens zijn opgefrist met een nieuwe coating.

Rijkswaterstaat heeft het sluiscomplex bij Eefde uitgebreid met een 2e sluiskolk: de Noordersluis. Er is meer capaciteit nodig om het toegenomen scheepvaartverkeer te kunnen bedienen. Bovendien is 1 sluiskolk in zo’n belangrijk knooppunt te kwetsbaar in geval van onderhoud of calamiteiten.

Rijkswaterstaat gunt oeverwerkzaamheden Limburgse en Brabantse kanalen aan Hakkers - Beens

De combinatie Hakkers - Beens gaat onderhoudswerkzaamheden uitvoeren aan de oevers van diverse kanalen in Limburg en Noord-Brabant. Rijkswaterstaat verleende hiervoor onlangs de opdracht.

Rijkswaterstaat selecteerde bij deze aanbesteding met voorselectie op basis van een combinatie van prijs en kwaliteit, ook wel Beste Prijs Kwaliteit Verhouding (BPKV) genoemd. BPKV helpt om de innovatiekracht en de creativiteit van de markt beter te benutten.

Onderhoud aan oevers van kanalen is nodig om een vlotte en veilige doorgang voor de scheepvaart te behouden. Is de oeverbescherming in slechte staat, dan kunnen bermen en taluds afschuiven. Dat kan tot onveilige situaties leiden. Daarom worden verouderde damwanden, die de oevers en het water op hun plek houden, vervangen door stalen constructies die weer zo’n 50 jaar mee gaan.

Speciale ‘glijbaan’ voor vissen in Natuurgebied Waalenburg, Texel

Vissen als de driedoornige stekelbaars en paling komen graag naar de zoetere wateren van Noord-Holland, om zich voort te planten of volwassen te worden.

Dankzij een speciale ‘glijbaan’ kunnen de vissen ook natuurgebied Waalenburg op Texel in.

In Nederland heeft het uitgebreide stelsel om overstromingen te voorkomen en waterstanden te reguleren het moeilijk gemaakt voor vissen om de binnenwateren te bereiken. Stuwen, dammen, gemalen en sluizen vormen barrières. Vispassages verbinden wateren weer, zoals deze ‘glijbaan’ in Waalenburg. Vissen kunnen daarmee vanaf gemaal Krassekeet de hoofdwatergang van Waalenburg in.

De vispassage is een buis tussen het water in het natuurgebied en het water erbuiten. Vissen worden aangetrokken door een ‘lokstroom’: een stroompje zoet water vanuit de buis dat de vis naar de opening lokt. Als er genoeg vissen in de buis zijn gaat de ene klep op een kier. De klep aan de andere kant gaat daarna helemaal open, waarna de vissen omhoog zwemmen; het water van Waalenburg in.

Onderwaterherrie verstoort de relatie tussen zeedieren

 

Menselijke activiteit op zee maakt een flinke herrie. Hoeveel last hebben zeedieren daar eigenlijk van?

Promovenda Annebelle Kok onderzocht het voor bruinvissen, grienden en hun prooien, en ontdekte hoe complex het probleem werkelijk is.

De zee is allang niet meer uitsluitend het domein van vissen, krabbetjes en dolfijnen. Op veel plekken onder de zeespiegel hoor je namelijk continu het dreunen van zeeschepen, het geklop van heipalen voor nieuwe windmolenparken en de luide knallen van seismisch onderzoek naar olievoorraden. De menselijke invloed is dus in alles merkbaar, en vooral hoorbaar.

Bioloog Annebelle Kok onderzocht voor haar proefschrift wat voor invloed al dat menselijke lawaai heeft op verschillende zeezoogdieren en hun prooien. Verandert het jaag- en vluchtgedrag van deze roofdieren en hun prooien onder invloed van al die herrie? En zo ja, kan dit er onbedoeld voor zorgen dat het ecosysteem uit balans raakt, met als meest desastreuze uitkomst dat diersoorten daardoor uitsterven?

Houtrakpolder bij Noordzeekanaal geopend

Naast de Amsterdamse haven en het Noordzeekanaal is een nieuw natuurgebied ingericht. Deze Houtrakpolder bestaat uit ‘zoute’ natuur vanwege de inlaat van zout water via het Noordzeekanaal.

Klimaatslimme boeren in Vlist starten met waterinfiltratie in veenweiden

Gedeputeerde Adri Bom-Lemstra (Zuid Holland) heeft het startsein gegeven voor de aanleg van waterinfiltratie in de polders bij Vlist.

 

Op de weilanden bij 21 melkveehouders wordt in totaal 352 ha veenweiden gedraineerd. Daarmee werken zij aan minder bodemdaling, betere waterkwaliteit en meer biodiversiteit.

De 21 melkveehouders pakken hun rol in het realiseren van klimaatdoelen en het verduurzamen van hun bedrijfsvoering. Zij doen dit onder begeleiding van de agrarische natuurverenigingen (ANV) Weidehof en Lopikerwaard. Onder andere de provincie Zuid-Holland ondersteunt het initiatief.

De melkveehouders investeren samen in de aanleg van een waterinfiltratiesysteem (WIS). Bij lage grondwaterstand zorgen deze drains voor infiltratie, bij hoge grondwaterstanden voor ontwatering. Dit zorgt voor een vermindering van bodemdaling van 30-50% en draagt bij aan CO₂ reductie. De nattere percelen zijn in de zomer aantrekkelijker voor weidevogels omdat er meer voedsel te vinden is. De 3 polders liggen ten oosten van het riviertje de Vlist: Bonrepas, Vlist-Oostzijde en Groot-Keulevaart.
 

Zuiderpier Harlingen tijdelijk afgesloten voor publiek door werkzaamheden

Wetterskip Fryslân start maandag 9 november met regulier onderhoud aan de Zuiderpier in Harlingen.

Tijdens de werkzaamheden, die maximaal twee weken gaan duren, is de Zuiderpier op werkdagen tussen 8.00 uur ‘s morgens en 16.00 uur ‘s middags afgesloten voor fietsers en wandelaars.

Het waterschap brengt tussen de basaltblokken aan de Waddenzeekant van de pier nieuwe steenslag (gebroken steen) aan, omdat de oude steenslag is weggespoeld. Zo wordt de pier versterkt en blijft het achterliggende havengebied beschermd tegen hoogwater.

Meer inzicht in rioolwatercijfers corona

Het coronadashboard biedt nu nog meer inzicht in rioolwatercijfers. Per regio wordt gemeld hoeveel virusdeeltjes in het rioolwater zijn aangetroffen, omgerekend naar 100.000 inwoners in plaats van per milliliter rioolwater.

Ook toont het dashboard voortaan per veiligheidsregio hoe het percentage positieve coronatests zich ontwikkelt in de tijd.

Sinds augustus meten het RIVM en de waterschappen hoeveel virusdeeltjes er in het rioolwater zitten. Rioolwater laat in een vroeg stadium zien hoe het ervoor staat met het virus. Het aantal locaties waarop dit gebeurt, is de afgelopen periode uitgebreid tot 318, waardoor er landelijke dekking is. Op steeds meer locaties wordt bovendien meerdere keren per week gemeten en metingen worden gecorrigeerd voor de hoeveelheid neerslag. Deze informatie wordt voortaan dagelijks, in plaats van wekelijks, bijgewerkt op het dashboard.

Trekvissen weten kieropening bij Haringvlietsluizen massaal te vinden

Uit onderzoek naar de intrek van vissen in het voorjaar 2020 blijkt dat trekvissen de kieropening bij de Haringvlietsluizen massaal weten te vinden.

Er zijn 23 vissoorten aangetroffen en er zwommen naar verwachting al tientallen miljoenen vissen vanuit zee richting het Haringvliet.

Sinds 2019 zet Rijkswaterstaat de Haringvlietsluizen regelmatig op een kier om zo de vismigratie te verbeteren.

Voor dit onderzoek zijn in één van de 17 sluizen netten geplaatst; fijnmazige netten om kleinere vissen te vangen en een groter grofmazig net om grotere vissen te vangen. In totaal werden er 23 verschillende vissoorten aangetroffen. Gebaseerd op de vangsten tijdens het onderzoek en de ruim 850 kiermomenten sinds 2019, is het de verwachting dat al tientallen miljoenen vissen de Haringvlietsluizen zijn gepasseerd.

Opknapbeurt voor Vreelandbrug over de Vecht

Een aantal beweegbare provinciale bruggen is dit najaar toe aan een opknapbeurt.

Een daarvan is de Vreelandbrug in de Provincialeweg (N201) over de Vecht in Vreeland. Istimewa Elektro uit Vlissingen gaat tussen 6 en 23 november het bedienings-en besturingssysteem van de brug vervangen in opdracht van de provincie Utrecht.

Vanaf vrijdagmiddag 6 november, 16.30 uur tot maandagochtend 9 november, 09.00 uur is er een stremming voor het scheepvaartverkeer dat afhankelijk is van de brugbediening. Kleine boten waarvoor geen brugbediening nodig is, kunnen wel passeren.

Start bodemsanering duinen Ameland

Op maandag 2 november 2020 is gestart met het saneren van een drietal bodemverontreinigingen in de duinen bij Hollum op Ameland.

De grondsanering is een gezamenlijk project van het Rijksvastgoedbedrijf en Rijkswaterstaat en zal 2 tot 3 maanden gaan duren.

De verontreinigingen zijn in 1964 ontstaan door het storten van boorspoeling door de NAM. Dat product werd destijds op de nabij gelegen boorlocatie gebruikt bij de boring naar aardgas.

De sanering van de oude boorlocatie was de verantwoordelijkheid van NAM. Omdat de verontreiniging van de stortlocaties dateert van vóór 1975 is er sprake van verjaring. Daarom is de sanering nu een rijks verantwoordelijkheid.

In de verontreinigde grond zijn hoofdzakelijk minerale oliën en barium aangetroffen. In mindere mate werden chroom en andere vluchtige stoffen als benzeen aangetroffen. De verontreiniging in de grond strekt zich uit tot meer dan 6 m diepte.

Door de afgravingen wordt er zand uit de duinen weggehaald. Om te voldoen aan de beschermingsnorm tegen hoogwater zal het ontstane tekort gelijk met Noordzeezand worden aangevuld. Hiervoor is al een extra zandvoorraad beschikbaar waarmee de buitenste duinen worden verstevigd.

Vitens en waterschap vergroten grondwateraanvulling

Vitens en Waterschap Vallei en Veluwe zetten een volgende stap om meer water te infiltreren dat de grondwatervoorraad aanvult.

In 2016 is de infiltratievoorziening uitgebreid met de bedoeling om evenveel oppervlaktewater te infiltreren als er aan grondwater wordt opgepompt voor de drinkwatervoorziening (maximaal 6 miljoen kubieke meter per jaar). Om die ambitie te realiseren optimaliseren de organisaties samen de capaciteit waarmee water uit de Klaarbeek kan worden ingenomen.

Het water wordt via bestaande ondergrondse leidingen getransporteerd naar vennen vlakbij de drinkwaterwinning aan de Dellenweg in Epe, waar het in de bodem kan zakken. Het water dat daar infiltreert geeft een positieve impuls aan natuur en landbouw in de directe omgeving door aanvulling van de grondwatervoorraad.

Voor het optimaliseren van de capaciteit verplaatst het waterschap de bestaande klepstuw in de Klaarbeek naar de innamevijvers. Hierdoor kan oppervlaktewater direct naar de innamevijvers stromen. De nieuw aan te leggen vispassage in de Klaarbeek wordt zo afgesteld dat een deel van het water door de Klaarbeek blijft gaan en de rest verdeeld wordt.

De lessen van de Marker Wadden

Onlangs verscheen het rapport ‘Een uniek project, een unieke samenwerking. De governance van Marker Wadden ontleed’.

Dit onderzoek naar de governance rondom Marker Wadden deed Deltares samen met de Erasmus Universiteit Rotterdam en Wageningen Environmental Research. Door de expertises van deze drie kennispartijen te koppelen, is het een compleet en goed onderbouwd onderzoek geworden.

Om de aanleg van Marker Wadden destijds te realiseren is er veel moeite gestopt in het proces: de samenwerking tussen Natuurmonumenten en de overheid. De kennis over hoe je zulke grote projecten met elkaar regelt is belangrijk voor toekomstige projecten waarin overheid, bedrijfsleven, maatschappelijke organisaties en kennisinstellingen samen optrekken.

Wat kunnen initiatiefnemers van nieuwe projecten leren van de adaptieve governance? Er zijn drie opvallende conclusies te halen uit de 22 interviews die werden gehouden.

Het initiatief voor de realisatie van Marker Wadden lag bij Natuurmonumenten. In 2012 konden zij mede dankzij een bijdrage van 15 miljoen euro van de Nationale Postcode Loterij hun idee op juridisch en beleidsniveau laten uitwerken. Vanaf 2014 volgde bestuurlijke steun door de Rijksoverheid, RWS en de Provincie Flevoland, dit ging vergezeld van financiële steun. De doelen van het project pasten namelijk goed bij de opdracht van het Rijk, namelijk de waterkwaliteit en de natuurwaarde van het Markermeer verbeteren.