Amsterdam werkt aan water

Amsterdam en water horen bij elkaar. Honderden kilometers aan waterweg vereisen echter ook aandacht en onderhoud. Waterwethouder Udo Kock werkt daarom aan groenere grachten, beter gebruik van het water, vermindering van overlast en regulering van de drukte. Eind dit jaar verschijnt de Watervisie, met de plannen voor het gebruik van het Amsterdamse water. Tegelijkertijd is de gemeente bezig met de uitvoering van de nota Varen, waarin maatregelen staan om drukte te spreiden en overlast te voorkomen.

Wethouder Kock: ‘Tijdens SAIL zie je goed hoe fantastisch het is dat we een waterstad zijn. Amsterdam is gebouwd op water: zowel in letterlijke als economische zin. Het zit echt in ons DNA. Daarom wil ik dat alle Amsterdammers en bezoekers ervan kunnen genieten. Ik wil schonere grachten, beter gebruik van het water en overlast beperken tot een minimum. En het water biedt natuurlijk ook mooie kansen voor startups en ondernemers, bijvoorbeeld op het gebied van transport.’

De gemeente stimuleert schone, elektrische boten, onder meer door lager binnenhavengeld. Daarnaast is in de nota Varen afgesproken dat de sterk milieuvervuilende tweetaktmotoren vanaf 1 januari 2017 niet meer op de grachten zijn toegestaan. Ook zijn er plannen om het water weer meer voor transport van goederen te gebruiken – net als vroeger.

Veel ondernemers, bewoners en deskundigen zijn betrokken bij de totstandkoming van de Watervisie. Deze is naar verwachting dit najaar gereed. Uitgangspunt is het toegankelijk maken van het water en de kades, zodat mensen het kunnen gebruiken en ervan kunnen genieten. Door meer spreiding van recreatie en toerisme kan ook de verwachte groei van het gebruik worden opgevangen.

Een ander belangrijk speerpunt is het zichtbaar maken van het water door bijvoorbeeld woonboten te verplaatsen, en het creëren van meer steigers en op- en afstapplekken.

Wethouder Kock wil met de Watervisie en de maatregelen uit de nota Varen zorgen voor balans op de Amsterdamse grachten: ‘Het is druk op de grachten met zowel plezier- als rondvaartboten. Zeker op mooie dagen wil iedereen vanaf het water van de stad genieten. Je ontkomt dus niet aan maatregelen om dat in goede banen te leiden. Tegelijkertijd willen we ook dat mensen verder kijken dan het centrum. Een mooi voorbeeld is de Sloterplas: we investeren 2,5 miljoen euro om daar een volwaardig stadsmeer van te maken, met meer zwem- en aanlegplekken, en watersportfaciliteiten. Een echte vaarbestemming die je goed kunt bereiken via de waterwegen in de stad.’

Wateroverlast in Friesland

Gisteren is met name in Grou en omgeving uitzonderlijk veel regen gevallen. Ook elders in het beheergebied van Wetterskip Fryslân is dat plaatselijk het geval.

Dit leidt ertoe dat de waterstanden in sommige polders ruim boven streefpeil zijn gekomen. In sommige situaties staat het water op het land. In combinatie met de vele plantengroei in het water kunnen de poldergemalen het water niet goed verwerken.

Veel poldergemalen draaien nu op hun maximum capaciteit. Het J.L. Hooglandgemaal in Stavoren is aangezet om het water verder naar het IJsselmeer af te voeren. Voor de komende dagen en met name in het weekend is de weersituatie onstabiel. Wetterskip Fryslân verwacht dat pas na het weekend de waterstanden weer op peil zullen zijn

Aanleg ecologische verbindingszone Schootense Loop

Bij de Schootense Loop in Helmond, gelegen tussen de Brandevoortsedreef en de Hortsedijk bij Stiphout, wordt een ecologische verbindingszone aangelegd. Hierdoor kunnen planten zich ontwikkelen en kunnen dieren zich verplaatsen van het ene naar het andere natuurgebied. De werkzaamheden gaan van start op maandag 24 augustus. Eind dit jaar moet het project klaar zijn.

De Schootense Loop vormt als natte ecologische verbindingszone de verbinding tussen het Eindhovens Kanaal, het Coovelsbos en het Goorlooppark. Vanaf het Eindhovens Kanaal tot aan de Brandevoortse Dreef en een deel op bedrijventerrein Schooten (nabij de Automotive Campus) is de ecologische verbindingszone eerder al ingericht. Op het resterende deel worden dit jaar werkzaamheden uitgevoerd, zodat de Schootense Loop als een volwaardige ecologische verbindingszone functioneert.

De werkzaamheden zijn maandag van start gegaan. Er wordt een aantal poelen aangelegd, enkele bestaande poelen worden vergroot en op sommige plaatsen wordt de beek aangepast, zodat deze meer gaat meanderen (slingeren). Op enkele plekken wordt de loop gebaggerd en komen er houtconstructies in het water. Ook worden bomen en bosschages aangeplant.

De doelsoorten (de soorten planten en dieren) waarvoor de ecologische verbindingszone wordt aangelegd, zijn: drijvende waterweegbree, (nat) grasland, bosvogels, algemene amfibieën, de kleine modderkruiper en de blankvoorn. Meeliftende soorten zijn struweelvogels, vissen, libellen en dagvlinders. Daarnaast zullen ook kleine zoogdieren zoals muizen, spitsmuizen en marterachtigen, zoals de bunzing, profiteren van de inrichting van deze ecologische verbindingszone

In de week van 10 augustus zijn al enkele voorbereidende werkzaamheden uitgevoerd, zoals het maaien van de oevers. Vervolgens is in het gehele stuk van de Schootense Loop de bagger uit de beek gehaald. De bagger is eerst op de oever gelegd zodat dieren nog kunnen ontsnappen. Voordat de bagger wordt afgevoerd, wordt deze nog door een ecoloog gecontroleerd op de aanwezigheid van dieren. Vanaf 24 augustus gaat de aannemer dan verder met onder andere het graven van de meanders (slingers), de aanleg van poelen en het aanpassen van de oevers. In het deel tussen Medevoort en de Europaweg vinden de werkzaamheden plaats onder archeologische begeleiding, omdat dit een gebied is met archeologisch middelhoge verwachtingen.

Bij dit project trekt gemeente Helmond samen op met waterschap Aa en Maas. Dit omdat beide partijen de verplichting hebben tot de aanleg van de ecologische verbindingszone. Ook bij andere projecten werken de gemeente en het waterschap samen, bijvoorbeeld bij de aanleg van het Goorlooppark. De aannemer die het werk gaat uitvoeren is Van Stipdonk Landschapsinrichting uit Geldrop. Het werk is aan deze aannemer gegund op basis van de beste prijs-/kwaliteitverhouding.Meer informatieMeer info, een plattegrond van het project en foto’s van enkele doelsoorten zijn te vinden op www.helmond.nl/schootenseloop.

Dijkverbetering: vervangen duikers Hollum

Donderdag 27 augustus start Wetterskip Fryslân met de vervanging van de waterdoorgangen (duikers) in de dijksloot bij Hollum. Aannemersbedrijf Spoelstra en Transport- en Kraanbedrijf Beekema, twee Amelander bedrijven, voeren de werkzaamheden uit. Medio september is het werk klaar.

De waterafvoer ten zuiden en ten westen van Hollum stagneert regelmatig in natte periodes. Met de nieuwe duikers wordt de dijksloot beter benut en daardoor verbetert de afvoer van overtollig water naar de Waddenzee. De werkzaamheden zijn onderdeel van het watergebiedsplan Ameland.

De nieuwe duikers komen onder de toegangswegen naar de zeedijk, bij de Pietje Miedeweg en de Reeweg te Hollum. Tijdens de werkzaamheden worden de binnendijkse weg vanaf de Skuteweg tot het Kerkepad en genoemde toegangswegen naar de zeedijk gefaseerd afgesloten voor alle verkeer

Parlement gaat na extra informatieronde akkoord met waterschapsfusie

Het Drents parlement stemt in met de voorgenomen fusie tussen de waterschappen Rees & Wieden en Groot Salland. Dit besluit werd door een grote meerderheid van het parlement (VVD, PvdA, CDA (-1), CU, GL, SP, D66 (-1), SL, 50Plus) genomen in de extra Statenvergadering op 26 augustus.

De fracties PvdA, GroenLinks, SP en 50Plus dienden gezamenlijk een amendement in over het aantal geborgde zetels (“gereserveerd” voor belangenorganisaties). In het amendement wordt voorgesteld om het aantal van 8 geborgde zetels te verlagen tot 7. Dit om het democratische gehalte van de waterschappen zo groot mogelijk te houden.

Hoeveel mensen in Drenthe verliezen nu daadwerkelijk hun baan als de 2 waterschappen gaan fuseren? Deze vraag werd veelvuldig gesteld in de Statenvergadering van 1 juli. In deze vergadering gaven de fracties uiteindelijk aan te weinig informatie te hebben om een besluit te kunnen nemen.

In de zomermaanden hebben de waterschappen gesprekken gevoerd met de 10 Statenfracties, waarbij de fracties op de hoogte gesteld zijn van de concrete werkgelegenheidseffecten. In het debat van 26 augustus was het parlement het er over eens dat de Drentse werkgelegenheid minder onder druk komt te staan door de fusie, dan dat zij aanvankelijk dacht op 1 juli.

Uiteindelijk vond het Drents parlement de voordelen van een waterschapsfusie zwaarder wegen dan de nadelen. Zo zullen de inwoners van Drenthe door de fusie minder waterschapsbelasting gaan betalen.

Chemische technologiestudenten gaan voor zoet water

In grote delen van Afrika, in landen als Brazilië en op eilanden is sprake van waterschaarste of worden ernstige tekorten aan schoon drinkwater verwacht. Ook aan boord van schepen is het een uitdaging om voldoende drinkwater beschikbaar te hebben. Zout water daarentegen is in grote hoeveelheden aanwezig. Begin juni zijn twee groepjes studenten van de hbo-opleiding Chemische Technologie aan de Rotterdam Mainport University* gestart met een project om van zout water zoet water te maken. Het unieke aan dit duurzame project is dat de studenten gebruikmaken van zonne-energie waardoor het systeem geheel zelfvoorzienend is en gebruik maakt van groene energie.

Op donderdag 11 juni is op het dak van het Academieplein (locatie van Hogeschool Rotterdam) een zonnepaneel geplaatst. De studenten hebben aan het paneel een zonneboiler gekoppeld, waarmee zout water dat het systeem wordt ingestuurd verwarmd wordt tot 70 à 80 graden. Het verwarmde zoute water wordt daarna een membraam in gestuurd. Waterdruppels die condenseren worden vervolgens opgevangen en als zoet water het membraam uitgestuurd. Water dat in het membraam niet verdampt, wordt apart afgevoerd.

Het systeem waar nu meegewerkt wordt is erg overzichtelijk en biedt kansen voor meer toepassingen. Denk bijvoorbeeld aan het overschot aan energie dat het zonnepaneel produceert. Wat kun je nog meer met deze groene energie doen? En wat doe je met het brakwater dat uit het systeem komt? Vanaf september 2015 wordt dit project officieel onderdeel van de minor Procestechniek & Energietransitie. Studenten die het project dan overnemen van de huidige projectgroepen houden ons op de hoogte van het project via www.facebook.com/RotterdamMainportUniversity. Zoek op de pagina op #RMUCTE

Geldersch Landschap start werkzaamheden Goilberdingerwaard en Baarsemwaard

Vanaf 2 september start het Geldersch Landschap & Kasteelen met het verwijderen van een deel van de begroeiing in de Goilberdingerwaard en Baarsemwaard bij Culemborg. Het gaat om riet, ruigte en struiken die de doorstroming van de rivier bij hoogwater belemmeren. De werkzaamheden zijn onderdeel van het programma ‘Stroomlijn’ van Rijkswaterstaat, waarin gewerkt wordt aan een veilig rivierengebied.

Voor geïnteresseerden houden Geldersch Landschap & Kasteelen, uitvoerend aannemer Signa Terra en Rijkswaterstaat een veldexcursie waarbij ter plekke in de uiterwaarden de werkzaamheden worden verduidelijkt en vragen worden beantwoord. De uitleg vindt plaats op zaterdag 29 augustus van 14.00 tot ongeveer 15.00 uur. Ontvangst is om 13.45 uur bij Werk aan het Spoel aan de Goilberdingerdijk 40 te Culemborg, met een kopje koffie of thee. Vooraf aanmelden via info@glk.nl wordt op prijs gesteld. De veldexcursie gaat ook bij minder goede weersomstandigheden door.

Het werk duurt ongeveer 6 weken. Tijdens de werkzaamheden blijven de uiterwaarden zoveel mogelijk toegankelijk. De aannemer zal hinder voor recreanten zo veel als mogelijk beperken. Toch zal de bezoeker merken dat er gewerkt wordt. GLK vraagt daarvoor begrip.
 
Door grote weersveranderingen kan de hoeveelheid water in de rivieren toenemen. De doorstroming van uiterwaarden is daarom belangrijk. Ook in de Goilberdingerwaard en Baarsemwaard bij Culemborg is het nodig om de doorstroming van de Lek bij hoogwater te bevorderen door een deel van de begroeiing aan te pakken.

Om overstromingen langs de grote rivieren te voorkomen én natuur en recreatie te behouden, werkt Rijkswaterstaat samen met terreineigenaren aan het programma Stroomlijn. Meer informatie vindt u ook op de projectpagina Lek: verwijderen begroeiing Goilberdingerwaard.

Historische wandelingen sluizencomplex IJmuiden

Op donderdag 27 augustus om 11.00 uur en vrijdag 28 augustus om 11.00 en 14.00 uur organiseert Rijkswaterstaat, in het kader van het Festival Industrie Cultuur, drie historische wandelingen over het sluizencomplex in IJmuiden dat sinds 1876 bestaat. Tijdens de anderhalf uur durende wandeling krijgt de deelnemer een beeld van het ontstaan, het heden en de toekomst van het sluizencomplex.

Afhankelijk van de kant waar je heen kijkt, vormen de sluizen van IJmuiden het begin- of het eindpunt van het Noordzeekanaal. Het sluizencomplex bestaat uit de Kleine Sluis, Zuidersluis, de Middensluis en de Noordersluis. Daarnaast maken ook de Spuisluizen en het Gemaal onderdeel uit van het complex. Samen vormen ze de verbinding tussen de Noordzee en het Noordzeekanaal.
De grootste sluis op het sluizencomplex is de Noordersluis en is na bijna 100 jaar aan vervanging toe. De aanleg start begin 2016. Een nieuwe grotere zeesluis moet ruimte bieden aan steeds groter worden zeeschepen en hiermee de bereikbaarheid van de haven van Amsterdam verbeteren en de economie in de regio stimuleren. De nieuwe sluis is naar verwachting in 2019 beschikbaar voor de scheepvaart.
Het sluizencomplex vormt een ingenieus systeem dat voorziet in een:

• Vlotte en veilige doorvaart van het scheepvaartverkeer van en naar het Noordzeekanaal 
• Waterkerende functie 
• Waterbeheer van het water van het Noordzeekanaal 
• Oeververbinding van noord naar zuid 

Hoe werken al deze functies en waarom zijn deze nodig? En welke rol had het sluizencomplex tijdens de Tweede Wereldoorlog? In een wandeling van anderhalf uur over het sluizencomplex krijgt u inzicht in de ontstaansgeschiedenis, het heden en een blik op de toekomst in al zijn functies en facetten.

Prima zwemwater bij mooi zomerweer

Het waterschap Reest en Wieden onderzoekt in het voorjaar en in de zomer wekelijks de kwaliteit van een aantal zwemplaatsen. Afgelopen week zijn gecontroleerd de locaties Ieberenplas en ’t Loomeer (Schoonloo), Klaverkampen (Havelte), het Blauwe Meer (Hoogersmilde), Ter Horsterzand (Beilen) en Schoonhoven (Hoogeveen). Alle locaties voldoen aan de normen van het Besluit hygiëne en veiligheid, badinrichtingen en zwemgelegenheden (BHVBZ).

De zwemplaatsen zijn door de provincies aangewezen als officiële open zwemwateren. Waterschappen onderzoeken de waterkwaliteit daarvan. In een warme periode kan de kwaliteit van zwemwater snel veranderen. De kans op bijvoorbeeld blauwalg of botulisme neemt toe en dat kan zwemmers (ernstige) gezondheidsklachten opleveren. De waterkwaliteit moet voldoen aan wettelijke normen. Daarbij wordt onder meer gelet op troebelheid, geur, kleur en zuurgraad van het water. Ook is het belangrijk dat er geen verontreiniging met olie, vuil of ongewenste bacteriën voorkomt. Zomaar een Nederlandse zwemplas of ander open water inspringen is dus niet verstandig.

Met de Zwemwater App kun je precies zien waar je met een gerust hart een duik kunt nemen. Ook vind je er andere handige weetjes, zoals informatie over parkeerplaatsen, bereikbaarheid en horeca. Meer informatie en een kaart met zwemwateren is te vinden op de website van het waterschap en op zwemwater.nl. Via de kaart op de Zwemwater App vind je snel een veilige buitenzwemplek bij jou in de buurt. Download hier de Zwemwater App voor Android of voor iOS/Apple. Voor vragen, klachten of informatie kan contact worden opgenomen met het waterschap Reest en Wieden.

1,5 miljoen jonge palingen uitgezet in natuur

Met de uitzet van zo'n 300.000 jonge palingen in de Randmeren vandaag en volgende week, krijgt het uitzetseizoen van paling dit jaar een succesvolle afsluiting. In totaal wordt de palingstand in de Nederlandse natuur vermeerderd met meer dan 1,5 miljoen jonge palinkjes.

De jonge paling, die vandaag vanuit Almere werd uitgezet, begon zijn leven in de Sargassozee (Bermudadriehoek), 6.000 km verderop in de Atlantische oceaan. Glasaal spoelt, meegevoerd door de golfstroom, aan op de Europese kusten. Daar zijn de uiterste kleine palinkjes gevangen, waarna ze enkele maanden in een kwekerij hebben doorgebracht om groter en sterker te worden.
Het uitzetten is noodzakelijk, omdat jonge palingen vrijwel niet zelfstandig langs onze kustbarrières kunnen komen. Deze ernstige belemmering van de natuurlijke migratie, is een belangrijke oorzaak van de sterk gedaalde palingstand in de laatste decennia. In heel Europa geldt daarom de verplichting om jonge paling in zoetwater uit te zetten. Dit ligt vast in de Europese Aalverordening en het Nederlands Aalbeheerplan.

Beroepsvissers van de Combinatie van Beroepsvissers zetten vandaag een groot deel van de palingen uit in de Randmeren vanuit de havens van Almere en Harderwijk.

De Randmeren behoren tot de uitzetgebieden die speciaal zijn geselecteerd door de overheid. Wanneer de palinkjes tot volwassen palingen (zogenaamde schieralen) zijn uitgegroeid, kunnen ze vanuit deze gezonde leefgebieden naar de Atlantische Oceaan zwemmen om in de Sargassozee voor nageslacht te zorgen.

De uitzet van de jonge palingen werd mede mogelijk gemaakt door het ministerie van EZ in het kader van het Nederlandse Operationeel Programma 'Perspectief voor een duurzame visserij'. Het project wordt medegefinancierd uit het Europees Visserijfonds en het Duurzaam Paling Fonds en wordt gecoördineerd door Stichting DUPAN. In deze stichting werken palingkwekers, palingvissers en palinghandelaren samen om het herstel van de palingstand in Nederland te bevorderen.

DUPAN beheert het Duurzaam Paling Fonds(r). Vanuit dit fonds investeert de stichting in de uitzet van jonge paling in Nederland, het over de dijk helpen van volwassen paling en gericht wetenschappelijk onderzoek.

Droogte houdt waterschap alert

Vanwege de droogte is Waterschap Vallei en Veluwe alert en blijft maatregelen nemen om water aan te voeren of vast te houden. Het waterschap is ook in augustus actief met het inlaten van water vanuit Eem, randmeren, IJssel en Nederrijn en kan daarmee het oppervlaktewater in delen van het werkgebied op peil houden.

De regen van de afgelopen weken verminderde het neerslagtekort enigszins. Inmiddels neemt het tekort weer wat toe. Tegelijk voert de Rijn nog voldoende water aan voor de Nederlandse delta.

Voor een groot deel van het werkgebied van Waterschap Vallei en Veluwe geldt sinds 8 juli een verbod van acht weken voor het oppompen van water uit sloten, beken en kanalen. Dit betekent dat dit water niet gebruikt mag worden om bijvoorbeeld akkers en weilanden te besproeien. Het betreft gebieden die geheel afhankelijk zijn van regenval en kwelwater (opborrelend grondwater) en voor het Apeldoorns kanaal.

Het verbod geldt niet voor polders waar het waterschap water kan inlaten vanuit de rivieren of randmeren. Op een kaart (pdf, 2,8 MB) is weergegeven welke gebieden dit betreft.

Natuurlijke wetlands beschermen ons beter dan dijken

De bouw van dammen en dijken wordt doorgaans beschouwd als de efficiëntste manier om het risico op overstromingen in rivierdelta's te beperken. Klopt niet volledig, stelt prof. Stijn Temmerman (UAntwerpen) in het tijdschrift Science: "Op lange termijn vergroten dijken het overstromingsrisico en bieden wetlands de beste bescherming."

De klimaatverandering zorgt voor een stijging van de zeespiegel en voor meer extreme weerfenomenen zoals orkanen. Dat maakt wereldsteden zoals Londen, New York en Shanghai, die allen in rivierdelta’s liggen, erg kwetsbaar voor overstromingen. Ook de Lage Landen zijn grote risicogebieden.

Traditioneel wordt er in kustgebieden en langs rivieren geïnvesteerd in dammen en dijken. “Op korte termijn bieden die ingrepen wel degelijk bescherming”, zegt prof. Stijn Temmerman, fysisch geograaf verbonden aan het Departement Biologie. “Maar die constructies verstoren de natuurlijke processen in rivierdelta’s. Op langere termijn leiden ze tot een daling van het land en lokaal tot een versnelde verhoging van de zeespiegel, en dus tot een groter risico op overstromingen.”

Temmerman en zijn Amerikaanse collega noemen onder meer de Mississippidelta in de VS en de delta van Rijn, Maas en Schelde in Nederland en Vlaanderen als grootste risicozones in de wereld. In de Vlaamse Schelde is het waterniveau sinds 1930 tot 130 cm gestegen, vijfmaal zo snel als aan de kust.

“Kustgebonden wetlands, zoals schorren en mangrovebossen, spelen een erg belangrijke rol in het meegroeien van rivierdelta’s met de stijgende zeespiegel. Maar de mens maakte er massaal ruimte voor landbouw, industrie en steden van. Het natuurlijke proces van zand- en slibafzetting, waardoor het land mee ophoogt met het zeeniveau, wordt zo gestopt. Dat heeft nare gevolgen: bijvoorbeeld in de Missisipidelta verdwijnt daardoor jaarlijks 100 km² land in zee, en in de delta van de Ganges, waar 170 miljoen Indiërs en Bengali wonen, ligt het ingedijkte bewoonde land vandaag 1 tot 1,5 meter lager dan de overgebleven wetlands.”

Onbedoeld zorgen de menselijke ingrepen dus voor een hoger overstromingsrisico. Temmerman en zijn collega pleiten dan ook voor nieuwe, natuurgerichte oplossingen. “Het herstel van grote wetlands is erg belangrijk. Daar kan immers veel water worden ‘opgeslagen’. Wetlands houden ook zand en slib vast, waardoor het land op natuurlijke wijze hoger komt te liggen en dus meer kans maakt om de stijging van de zeespiegel het hoofd te kunnen bieden.”

Die natuurlijke processen zijn vaak ook meer kostenefficiënt dan de bouw van dammen en dijken, zeker wanneer de energiekosten in de toekomst alleen maar zullen stijgen. Het wereldwijd meest ambitieuze plan vinden we in de Mississippidelta, waar 500 000 ha wetlands  worden hersteld om New Orleans en omgeving te helpen beschermen tegen zware stormen. Ook in de Lage Landen worden op veel kleinere schaal overstromingsgebieden in ere hersteld.

Reiniging riolering Haarlem Zuid-West

De Combinatie BAM / Van der Valk+ de Groot werkt de komende periode in opdracht van de gemeente Haarlem aan de reiniging van de riolering. De riolering in Haarlem wordt periodiek gereinigd om de doorstroming van het vuilwater te waarborgen en het achtergebleven vuil te verwijderen. De reiniging is Zuidwest gestart op maandag 10 augustus en loopt door tot en met 18 september.

Met reinigingsvoertuigen spoelen we de rioleringsputten en leidingen door. Het achtergebleven vuil wordt eruit gezogen. Dit neemt enkele minuten tot een kwartier in beslag, waarbij de wagens op de openbare weg stil staan. De overlast is vergelijkbaar met de vuil-ophaaldienst en neemt per put maximaal 15 minuten in beslag. 

Op maandag 10 augustus is het werk gestart in Zuid-West. De route is (onder voorbehoud): Houtvaartkwartier - Leidsebuurt - Rozenprieel. Het werk loopt door tot en met 18 september.

Nederlandse waterexperts naar Macedonië en Kenia

Twee Nederlandse experts gaan helpen bij het watertekort in Kenia en de overstromingen in Macedonië. Opnieuw sturen de ministeries van Buitenlandse Zaken en Infrastructuur & Milieu deskundigen op dit gebied naar het buitenland, om Nederlandse kennis en kunde te delen met de lokale autoriteiten en hulporganisaties.

Het VN-vluchtelingenkamp Kakuma in Kenia is dringend op zoek naar mogelijkheden om de waterbronnen uit te breiden. In twee maanden tijd zijn er 50.000 Zuid-Soedanese vluchtelingen bijgekomen. Daardoor verblijven er inmiddels 180.000 mensen in het kamp en dreigt een ernstig watertekort. Op de beoogde uitbreidingslocatie van het kamp gaat waterexpert Harry Rolf op zoek naar waterbronnen, en ontwikkelt hij een plan om dat water via pijpleidingen ter plekke te krijgen. Het daadwerkelijk boren naar water en het aanleggen van infrastructuur zal in een volgende fase plaatsvinden.

Minister Ploumen (Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking): 'Onze expertise en praktijkervaring op water behoort tot de wereldtop. Daar waar nodig helpen we met het wegnemen van de noodsituatie, verbetering van leefomstandigheden en meer veiligheid. Onze waterkennis helpt landen weerbaarder te maken, en zorgt er in dit geval voor dat duizenden vluchtelingen drinkwater hebben.’

De Macedonische stad Tetovo kampt na hevige regen met overstromingen en aardverschuivingen. Vijf mensen zijn om het leven gekomen en tientallen mensen raakten gewond. In Tetovo en nabijgelegen bergdorpen zijn huizen en infrastructuur beschadigd. Crisismanagementexpert Ruud de Krom zal als teamleider van een EU-missie de komende weken de Macedonische overheid helpen met het in kaart brengen van de schade aan het milieu en de infrastructuur zoals dammen, bruggen en watersystemen. Ook zullen er aanbevelingen gedaan worden over hoe de schade hersteld kan worden en een volgende ramp voorkomen kan worden.

Nederlandse experts reizen zeer regelmatig naar het buitenland om hulp te bieden aan de slachtoffers van rampen. Het zogenaamde Dutch Risk Reduction-team wordt ingezet voor en na rampen, om te helpen bij het voorkomen van toekomstige rampen. De afgelopen anderhalf jaar is zo’n 10 keer gebeurd, bijvoorbeeld na de orkanen in de Filipijnen en Vanuatu. Dutch Surge Support (DSS) wordt ingezet tijdens rampen, om zo snel mogelijk assistentie te leveren. Deze faciliteit is sinds begin dit jaar actief en heeft sindsdien geholpen tijdens overstromingen in Albanië en droogte in Rwanda. De uitzending van de expert naar Kenia is ook in het kader van DSS.

Wereldwijde aanpak waterbeheer nodig

Het beheer van de waterhuishouding is al eeuwenlang het domein van plaatselijke en regionale planners, beheerders en eindgebruikers. Toch wijst onderzoek steeds vaker uit dat een bredere, wereldwijde aanpak duurzaam watergebruik in de toekomst ten goede komt. In een onlangs gepubliceerd artikel in Science legt een groep internationale onderzoekers, onder wie UvA-hoogleraar Joyeeta Gupta, uit waarom een verschuiving van lokaal naar wereldniveau juist nu belangrijker is dan ooit.

Hoewel waterproblematiek het duidelijkst in beeld komt op lokaal niveau, werpen nieuwe ontwikkelingen op het gebied van simulatie van het aardsysteem, teledetectie en analyse van waterbeheer een geheel nieuw licht op een aantal uitdagingen en beperkingen van drinkwaterbeheer. Volgens de onderzoekers blijken de huidige oorzaken van lokale waterproblemen helemaal niet zo lokaal te zijn als ze lijken. Daarnaast worden ze rechtstreeks beïnvloed door grensoverschrijdende mechanismen als het klimaat, verantwoordelijk voor wáár op aarde water beschikbaar is, en de wereldeconomie, veroorzaker van patronen in waterverbruik.

‘Landen hebben waterproblematiek veel te lang gezien als een voornamelijk lokaal, nationaal en hooguit grensoverschrijdend thema’, aldus Gupta, hoogleraar Environment and Development in the Global South. ‘Veel landen die te maken hadden met grensoverschrijdende waterzaken losten deze problemen alleen op het niveau op waarop ze zich voordeden. Ook weigerden ze internationale tussenkomst in het beheer van hun waterhuishouding’. Volgens Gupta hebben deze en andere redenen geleid tot een eenzijdige benadering van waterbeheer die ongeschikt is voor de uitdagingen waar landen in deze tijd voor staan.

Gupta en haar collega-onderzoekers pleiten daarom voor een wereldwijde aanpak op het gebied van waterbeheer dat gelijk opgaat met het lokale beheer. Hoewel de aandacht voor een wereldwijde aanpak aan het toenemen is, gaat daarbij vooralsnog de aandacht nagenoeg alleen uit naar grensoverschrijdend oppervlaktewater. Er is weinig aandacht voor watervervuiling en het is niet duidelijk bij wie het beheer van de infrastructuur ligt. Gupta: ‘Een bredere internationale overeenkomst rond waterbeheer vraagt om inzicht in de wereldwijde aard van het waterprobleem, het stellen van doelen op wereldniveau over hoe dat water dan zou moeten worden gebruikt (zoals de doelstellingen die momenteel worden aangenomen door de Algemene Vergadering van de VN als onderdeel van de Duurzame Ontwikkelingsdoelen), erkenning van het grondrecht op water en sanitaire voorzieningen en grondbeginselen over het gebruik, het delen en de vervuiling van water’. 

Overlast waterplanten in de Kagerplassen

Watersporters op de Kagerplassen ondervinden hinder van de toegenomen plantengroei. Vooral fonteinkruid zorgt voor overlast doordat het in schroeven of roeren blijft hangen. De waterkwaliteit van de Kagerplassen is de laatste jaren sterk verbeterd, waardoor het water erg helder is geworden. Dit gaat gepaard met een flinke toename van waterplanten.

De gemeenten Teylingen en Kaag en Braassem, het hoogheemraadschap van Rijnland en de provincie bekijken wat er gedaan kan worden om de overlast van fonteinkruid te beperken. Tot die tijd vragen zij watersporters om in de ondiepere delen van de Kagerplassen alert te zijn op waterplanten.

Vitens investeert 49 miljoen in zacht water

Vitens, het grootste drinkwaterbedrijf van Nederland, investeert de komende jaren 49 miljoen euro in onthardingsinstallaties en bijbehorende nieuwe zuiveringen om zachter water te kunnen leveren. Vitens levert aan de meeste van haar 5,6 miljoen klanten al zacht water, maar met deze investering in de drinkwaterproductielocaties Nieuwegein, Zoelen, Culemborg, Weerselo en Herikerberg krijgen nog eens 235.000 inwoners in de provincies Utrecht, Gelderland en Overijssel zacht water. Ontharden kent echter ook een grens. Het waterbedrijf adviseert haar klanten die een onthardingsapparaat gebruiken dan ook opnieuw te bekijken of dit nodig is.

Het voordeel van zachter water is dat er minder snel kalkaanslag ontstaat op sanitair en verwarmingselementen. Hierdoor gaan apparaten zoals wasmachines en waterkokers langer mee en is er minder energie nodig om het water te verwarmen. Ook is er minder onthardingszout en (af)wasmiddel nodig. Zeep schuimt beter bij zachter water en daardoor heb je bijvoorbeeld ook minder shampoo en zeep nodig onder de douche. Het is daarmee goed voor het milieu én voor de portemonnee.

Ontharden betekent: het tijdens de zuivering gedeeltelijk verwijderen van kalk dat van nature in het water aanwezig is. Hardheid wordt gemeten in graden Duitse Hardheid (°DH). Door het drinkwater te ontharden brengt Vitens de hardheid terug van 14 °DH naar een waarde tussen de 5,6 en 7,8 °DH. In het Drinkwaterbesluit is vastgelegd dat waterbedrijven drinkwater niet verder mogen ontharden dan 5,6° DH. Ontharden heeft dus ook een grens. Vitens verwacht het project in 2020 te hebben afgerond. Hard drinkwater komt echter nog maar op enkele plekken in Nederland voor, omdat drinkwaterwaterbedrijven het water vrijwel overal centraal ontharden. Het RIVM raadt aan om een minimale hardheid van het water van 5,6 °dH aan te houden. Vitens raadt klanten aan die een onthardingsapparaat in huis hebben opnieuw te bekijken of dit nodig is.

Ontwikkeling en realisatie van Tauw’s Slibremmer en Baggerbuffer

De aanwassnelheid en mobiliteit van slib vormen een uitdaging voor het beheer en onderhoud van ondiepe veenplassen in Nederland. De baggeraanwas wordt door verschillende factoren bepaald, waaronder oevererosie, veenafbraak, interne productie van organisch materiaal, aanvoer van gebiedsvreemd water en run-off. Om de waterkwaliteit van deze plassen te verbeteren heeft Tauw de Baggerbuffer en Slibremmer ontwikkeld.

De veenrijke slibdeeltjes zijn zeer volumineus en worden vanwege de beperkte waterdiepte onder invloed van wind en golven in suspensie gebracht en gehouden. Hierdoor worden waterplanten in hun groei belemmerd. In één van de grootste aaneengesloten veenweidegebieden van West-Europa, het Wormer- en Jisperveld, zijn innovatieve en duurzame maatregelen genomen om de hydrodynamica te verlagen en de opwerveling van slib te verminderen. Met het verlagen van de troebelheid en aanleggen van luwtezones is de lokale waterkwaliteit verbeterd en de biodiversiteit toegenomen.

Tauw heeft twee lichtgewicht geotextiel constructies ontwikkeld, om de mobiele slibdeeltjes af te vangen, de verspreiding van slib te beperken en sediment onder water op te slaan: De Slibremmer en Baggerbuffer.

Baggerbuffer De Slibremmer bestaat uit een (slib)scherm van geotextiel dat op de bodem is verankerd met een gemodificeerde Geotube® en door twee drijvers wordt opgespannen. Tussen de twee drijvers zijn afstandhouders aangebracht, zodat de beschikbare ruimte opgevuld kan worden met baggerspecie.
De Baggerbuffer heeft een enkele drijver. Het scherm wordt onder water aan houten palen verankerd, om zo de opslag van bagger achter het scherm mogelijk te maken. De constructies zijn eenvoudig te installeren, daarnaast zijn ze prima bestand gebleken tegen stormsituaties.

In maart 2013 is een pilot uitgevoerd om de Baggerbuffer te testen. Hierbij is achter een scherm van 50 meter circa 500 kuub baggerspecie aangebracht. Binnen enkele weken kwam vegetatie tot ontwikkeling en aan het einde van de zomer was de totale oppervlakte bedekt (voornamelijk riet en lisdodde). Door deze vegetatieontwikkeling is er een natuurlijke afdeklaag ontstaan voor de licht verontreinigde bagger die hieronder ligt opgeslagen. De komende jaren zal deze natural cap verder in dikte toenemen en een permanente afdeklaag vormen.

In januari 2014 zijn vier sliblemmers van elk 25 meter in lengte haaks op de stromingsrichting geplaatst om de stromingsrichting en stroomsnelheid te beïnvloeden. Aan de luwtezijde van de constructie kan het slib neerstrijken en door het scherm wordt de verdere verspreiding van slib tegen gegaan. Uit modelberekening is gebleken dat gedurende stormsituaties de zwevende stofconcentratie met circa 20% tot 40% in de betreffende plas wordt verlaagd.

Verder is uit waterdieptemetingen van het afgelopen jaar gebleken dat aan de luwte- of lijzijde van de slibremmer de slibdikte significant is toegenomen. Enkele decimeters over een oppervlakte van ruim 1 hectare. Daarnaast heeft zich, als gevolg van het opspattende water, een bijzondere plantengemeenschap bovenop de slibremmer ontwikkeld. In totaal zijn de afgelopen zomer 37 verschillende soorten waargenomen, waaronder de soort Heemst die al 30 jaar niet meer was waargenomen in het gebied.

Bovengenoemde pilots hebben geresulteerd in de realisatie van een maatregelenpakket om de waterkwaliteit van de grote plassen te verbeteren. Deze winter is er in totaal circa 2,5 kilometer aan geotextielconstructies aangebracht. Ook is er circa 15.000 kuub licht verontreinigd sediment hydraulisch gebaggerd en achter de Baggerbuffer constructie verwerkt om verondiepingen en vooroevers of kleine eilanden (tot 1 hectare) aan te leggen. Met het verondiepen van deze luwtezones wordt de ontwikkeling van ondergedoken waterplanten gestimuleerd. Dankzij deze nuttige toepassing van baggerspecie is het goed mogelijk gebleken om de hydrodynamica van dit gebied te veranderen, de natuurwaarden te vergroten en de onderhoudskosten tot een minimum te beperken. In april is het project opgeleverd en het monitoringsprogramma voor de komende jaren gestart.

Kortom, uit modellering van hydrodynamische en ecologische eigenschappen van de ondiepe veenplassen van het Wormer- en Jisperwater is gebleken dat fysieke barrières en luwtestructuren als no regret maatregel ingezet kunnen worden voor het verbeteren van de omgevingskwaliteit van dit natuurgebied. Nautische knelpunten (ondieptes) zijn weggenomen en in de luwtezones is vegetatie ontstaan. Door het combineren van verschillende elementen is het gelukt om synergie te creëren tussen natuurherstel, waterkwaliteitsverbetering, onderhoud en recreatie.

Grontmij scrumt waterveilige dijken voor Marken

Advies- en ingenieursbureau Grontmij werkt in opdracht van Rijkswaterstaat alternatieven uit voor de dijkversterking voor Marken. Grontmij beoordeelt de alternatieven op technische haalbaarheid en toetst ze aan de wensen van omwonenden en belanghebbenden. De uitkomst vormt de basis voor de keuze van een voorkeursalternatief dat in 2016 zal worden vastgesteld. Het versterkingsproject leidt niet alleen tot een veilig, maar ook een markant en leefbaar Marken. De ingenieurs voeren het project met de projectmanagementtechniek scrum uit.

De waterveiligheid op Marken voldoet niet aan de huidige eisen. Een deel van de dijk heeft stabiliteitsproblemen of is te laag. Om een advies voor een voorkeursalternatief te kunnen geven, beoordeelt Grontmij de alternatieven onder andere op de omgevingseffecten en kosten. Ook stemt zij de alternatieven af met bewoners en andere belanghebbenden. De technische ontwerpen worden doorgerekend met het nieuwe ontwerpinstrumentarium dat rekening houdt met de uitgangspunten die ook voor Dijken op Veen gelden. Hiermee zal het voorkeursalternatief voldoen aan de normen uit het Deltaprogramma en anticiperen op het Wettelijk toetsingsinstrumentarium 2017.

Andre Sluiter projectmanager Rijkswaterstaat: “Wij beogen met de dijkversterking niet alleen de waterveiligheid te verbeteren. We ontwikkelen voor Marken een echte maatwerkoplossing die recht doet aan de specifieke cultuurhistorie, en landschappelijk en ruimtelijke inrichting van dit  voormalig eiland. Het moet bewoners en bezoekers een attractieve woon-, werk- en leefomgeving bieden. De dijk moet weer de lijst om Marken worden”.

Grontmij realiseert het prestigieuze project met de projectmanagementmethode scrum. De ingenieurs gebruiken deze methode om complexe projecten effectief te beheersen. Ervaring leert dat scrum niet alleen tijdwinst oplevert, maar eveneens omissies in het ontwerp en daarmee de faalkosten reduceert. Grontmij heeft inmiddels ruime ervaring met deze projectaanpak. Zo werden naast vele tenders ook de projecten Maximabrug, Rijnlandroute, HOV Hilversum, OVSAAL en de dijkversterking Eemshaven-Delfzijl met scrum voorbereid en uitgevoerd.

ARCADIS wint kustbeschermingsproject Colombia

Een consortium onder leiding van ARCADIS adviseert het ministerie van Milieu (MADS) in Colombia bij de ontwikkeling van een masterplan ter bescherming van de Colombiaanse kust. Doel is een duurzame, gedragen en geïntegreerde lange termijn visie voor de bescherming en ontwikkeling van de Colombiaanse kustlijn te formuleren, waarbij rekening wordt gehouden met klimaatverandering. Integrated Coastal Zone Management en Building with Nature vormen daarbij een leidraad. Het project met een contractwaarde van 1,3 miljoen euro neemt anderhalf jaar in beslag, aldus ARCADIS dinsdag.

Uniek aan dit masterplan is dat het door MADS en Nederland samen met een gelijke inbreng  gefinancierd wordt. Het Nederlandse deel komt vanuit de Transitiefaciliteitprogramma (TF), een programma van het Ministerie van Buitenlandse Zaken dat uitgevoerd wordt door de Rijksdienst van Ondernemend Nederland (RCV.nl) en de Nederlandse ambassade in Bogotá. Onder regie van RVO.nl in intensieve samenwerking met Rijkswaterstaat is het project het afgelopen jaar voorbereid en afgestemd op de behoefte van het Colombiaanse ministerie.

De Colombiaanse kust ondervindt ernstige erosie problemen. Dit bedreigt vele ruimtelijke functies in de kustzone (waaronder wonen, toerisme en recreatie, natuur, havenactiviteiten en infrastructuur). Kusterosie is geen nieuw fenomeen, maar de laatste decennia lijkt het wel sterk toe te nemen. Maatregelen (veelal harde structuren) om erosie tegen te gaan, zijn wisselend toegepast en slechts matig succesvol. In Colombia - met het ministerie van MADS in the lead - is het inzicht en de erkenning dat een integrale kustzone benadering en waar mogelijk maatregelen volgens Building with Nature principe de voorkeur geniet om kusterosie tegen te gaan.

Het consortium werkt de komende anderhalf jaar intensief samen met Colombiaanse stakeholders om tot een gedragen analyse, visie en maatregelenpakket te komen. Ook het identificeren van drie pilotlocaties, een institutionele analyse en advies  en capaciteitsversterkingsproject maakt onderdeel uit van de opdracht. Het Nederlandse – Colombiaanse consortium bestaat uit Royal HaskoningDHV, Deltares, Unesco-IHE, Universidad del Norte, Fundación Herencia Ambiental Caribe en Aqua y Terra  onder leiding van ARCADIS.

Parade Amsterdam mag zich ‘Veilig Drinkwater Locatie’ noemen

Het rondreizende theaterfestival de Parade met haar theatertenten, barren, restaurants en artiesten is het tweede evenement in de pilotreeks naar een landelijk keuringscertificaat voor drinkwater. Het startschot werd eerder gegeven bij dancefestival ‘Welcome to the Future’.  

De Parade heeft een zeer duurzaam karakter en voorziet haar bezoekers al jaren van veilig kraanwater in plaats van water in flesjes. Als pilot voor het in ontwikkeling zijnde keurmerk  ‘Veilig Drinkwater Locatie’ wordt de tijdelijke waterinfrastructuur van de Parade onafhankelijk  beoordeeld door keuringsinstituut Kiwa. Het keurmerk biedt vertrouwen aan overheidsinstanties, evenementenorganisaties en niet te vergeten de consument dat het water op een evenement veilig en dus drinkbaar is.

Volgens initiatiefnemer MTD is er een professionaliseringsslag gaande binnen de evenementenwereld.  'Er ontstaan samenwerkingsverbanden zoals de VVEM (Vereniging van Evenementen Makers) maar ook de uitvoering van een evenement moet aan steeds hogere eisen voldoen zoals: tribunes, voedsel, tenten en water. Het keurmerk geeft de zekerheid dat de drinkwaterinstallatie onafhankelijk getoetst (Kiwa) en gewaarborgd is. Dit wil niet zeggen dat het water eerder niet veilig was, maar door het keurmerk zijn bezoekers nu gegarandeerd  van veilig drinkwater op een evenement.'

Nieuwe innamepunten voor toiletwater rondvaartboten in Sneek

Op de Pampuskade in Sneek zijn drie innamepunten voor het toiletwater van rondvaartboten gerealiseerd. Hier kunnen rondvaartboten hun afvalwater rechtstreeks op het riool afpompen. Het initiatief voor deze punten kwam van de gemeente Súdwest-Fryslân en de Friese Rondvaart Ondernemers (FRO).

Hielke Rollema, technisch medewerker bij de gemeente Súdwest-Fryslân, bedacht een eenvoudige en goedkope installatie: een put die op het riool aangesloten wordt. Rollema: ‘Al het afvalwater dat we aan wal brengen is winst. Anders komt het in het oppervlaktewater terecht en dat hebben we liever niet.’ Op de Pampuskade in Sneek voerde de gemeente Súdwest-Fryslân al werkzaamheden uit en de realisatie van drie innamepunten kon hiermee gecombineerd worden. De nieuwe punten dienen als pilot.

In Fryslân zijn al meer dan 100 innamepunten voor de pleziervaart te vinden. Vanaf 2013 zijn ook rondvaartboten verplicht om hun vuilwater aan de wal af te geven. Voor de 27 rondvaartboten in Fryslân is dat niet altijd makkelijk. Jan Koopmans van de Friese Rondvaart Ondernemers: ‘Jaarlijks stappen ruim 115.000 passagiers op een rondvaartboot in Fryslân. Rondvaartboten kunnen geen gebruik maken van de innamepunten voor de pleziervaart, dus je kunt je voorstellen dat het een uitdaging is om het toiletwater van onze passagiers netjes op te vangen en af te voeren. Als de tank vol is, is ‘ie vol. Dan moet ‘ie leeg, hoe dan ook…’

Alle bij de FRO aangesloten bedrijven hebben een eigen ligplaats waar de vuilwatertank geleegd kan worden. Maar ook onderweg is het soms nodig om de tank te legen. In Fryslân zijn 14 passantenplaatsen waar een rondvaartboot kan aanmeren en de gasten even van boord kunnen, maar daar is geen afpompmogelijkheid. Koopmans: ‘Het zou ideaal zijn om op deze plaatsen ook de vuilwatertank te kunnen legen. Omdat de meeste schepen een pomp aan boord hebben, is het niet nodig om een afzuiginstallatie te installeren. Een afvoerput op het riool is voldoende.’

Na de zomer evalueren de gemeente Súdwest-Fryslân en de FRO het nieuwe systeem in Sneek. Koopmans: ‘Het zou mooi zijn als andere gemeenten daarna ook dit soort aansluitingen op het riool realiseren. Bij geplande werkzaamheden aan kades en ligplaatsen zou de installatie van deze voorziening in elk geval overwogen moeten worden.’ Koopmans wil namens de FRO in gesprek met Friese gemeenten en met havenmeesters over de mogelijkheden. Koopmans: ‘Bewustzijn bij gemeenten is het allerbelangrijkst. Wij willen bestuurders duidelijk maken dat met een kleine investering grote milieuwinst te halen valt.’

Wetterskip Fryslân onderzoekt visstand in meren, kanalen en beken

Wetterskip Fryslân is gestart met de opname van de visstand in een groot aantal wateren in haar beheergebied. Het gaat om de aantallen, de soorten, het gewicht en de conditie van de vispopulatie. Het onderzoek levert een bijdrage aan het vaststellen van de ecologische toestand van het oppervlaktewater.

Wetterskip Fryslân laat de visstand elke drie jaar onderzoeken. Dit jaar worden in augustus en september zo’n 16 wateren onderzocht waaronder het Nannewiid, de Lytse Wielen, Lende, Alddjip, Lauwers, Prinses Margrietkanaal, Kouwe Faart, watergangen op Ameland, boezemkanalen bij Franeker en een groot aantal boezemmeren in het zuidwesten van de provincie. Met behulp van lange reeksen waarnemingen kunnen conclusies getrokken worden over de ontwikkelingen in de visstand. Het waterschap doet daarnaast onderzoek naar de chemische kwaliteit, de waterplanten, de algen en kleinere waterdieren. Al deze metingen geven inzicht in de ecologische toestand van het oppervlaktewater.

Wetterskip Fryslân gebruikt de meetgegevens onder meer voor de Kaderrichtlijn Water. Dit is een Europese richtlijn voor verbetering van de kwaliteit van de oppervlaktewateren. Om de kwaliteit van het water te verbeteren legt het waterschap onder meer natuurvriendelijke oevers aan langs meren, kanalen en vaarten en wordt geïnvesteerd in het verder verbeteren van de afvalwaterzuivering. Ook worden diverse stuwen, sluizen en gemalen aangepast ter bevordering van vismigratie. Hiermee wil Wetterskip Fryslân de leefgebieden van vissoorten vergroten. Met het onderzoek kan het waterschap de effecten van de maatregelen nagaan.

Bij het onderzoek worden de Friese beroepsvissers en ecologische adviesbureaus Altenburg & Wymenga uit Veenwouden en ATKB uit Geldermalsen ingeschakeld. Alle gevangen vis wordt gemeten en gewogen. Daarnaast wordt ook naar de gezondheid van de vissen gekeken. Alle vis wordt weer teruggezet in het water.

Verbod op onttrekken oppervlaktewater voor beregenen grasland

Waterschap Brabantse Delta stelt per vrijdag 7 augustus 2015 een onttrekkingsverbod in. Hierbij gaat het om een verbod op het onttrekken van oppervlaktewater voor het beregenen van grasland. Het onttrekkingsverbod geldt voor het gebied ten noorden van het Wilhelminakanaal en ten oosten van de A27. Bij een onttrekkingsverbod mag er geen water meer uit genoemde en aangesloten sloten en beken worden gehaald, bijvoorbeeld voor beregening. Eerder stelde het waterschap al diverse onttrekkingsverboden in. Deze blijven van kracht.

Per vrijdag 7 augustus gelden de volgende totaalverboden voor het onttrekken van oppervlaktewater voor de volgende (stroom)gebieden met daarin gelegen waterlopen:
- Het stroomgebied van de Groote Leij en de Hultense Leij, ten zuiden van de spoorlijn Breda-Tilburg.
- De Wouwse gronden.
- Het stroomgebied van de Zoom en de Bleekloop.
- Het stroomgebied van de Bijloop, Oude Bijloop en Turfvaart Breda.
- Het stroomgebied van de Kibbelvaart, Lokkervaart en Bosloop.

Per vrijdag 7 augustus gelden voor de onderstaande (stroom)gebieden en daarin gelegen waterlopen de volgende onttrekkingsverboden voor oppervlaktewater:
- Een onttrekkingsverbod voor het beregenen van grasland voor het stroomgebied van de Aa of Weerijs en de Kleine Beek.
- Een onttrekkingsverbod voor het beregenen van grasland voor de waterloop Aa of Weerijs zelf.
- Een onttrekkingsverbod voor het beregenen van grasland voor het gebied ten noorden van het Wilhelminakanaal en ten oosten van de A27.

Bovengenoemde (stroom)gebieden en watergangen liggen verspreid in de gemeenten Waalwijk, Oosterhout, Dongen, Loon op Zand, Tilburg, Gilze en Rijen, Alphen-Chaam, Goirle, Breda, Etten-Leur, Rucphen, Zundert, Bergen op Zoom, Roosendaal en Woensdrecht. De verboden gelden tot een nog nader vast te stellen tijdstip. Het waterschap ziet toe op naleving van de verboden. Voor de overige gebieden in West-Brabant geldt (nog) geen onttrekkingsverbod.

De hoge temperaturen en de weersverwachting leiden ertoe dat het waterschap deze maatregelen moet nemen. Door de lage waterstand kan er schade optreden aan oevers en kaden en stijgt de kans op sterfte van dieren en planten in watergangen. Zodra de omstandigheden het toelaten, trekt het waterschap de verboden in. Zowel intrekkingen als nieuwe verboden worden bekend gemaakt via www.brabantsedelta.nl en www.officielebekendmakingen.nl.

Waterexperts voor overstroomd Birma/Myanmar

Nederland heeft Myanmar, ook bekend als Birma, aangeboden een team van waterexperts te sturen om te helpen bij de overstromingen die het land teisteren. Experts van het Dutch Risk Reduction Team staan klaar om naar het land af te reizen. Dat hebben ministers Melanie Schultz van Haegen (Infrastructuur en Milieu) en Lilianne Ploumen (Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking) per brief aan de regering van het land laten weten.

Myanmar wordt momenteel zwaar getroffen door overstromingen veroorzaakt door hevige regenval, net als een aantal andere landen in Zuid-Azië. In totaal zijn meer dan 1 miljoen mensen getroffen en afhankelijk van hulp. Ook is de materiële schade groot. In 4 deelstaten is de noodtoestand uitgeroepen. Nederland helpt al met de hulpverlening via bijdragen aan organisaties die ter plekke zijn, zoals de VN en het Rode Kruis. Volgens minister Ploumen is de hulp hard nodig: ‘De verwoestingen zijn enorm en heel veel mensen zijn dakloos geraakt. Met meer regen in aantocht is het niet alleen belangrijk de slachtoffers te helpen en in hun eerste noden te voorzien, maar ook om erger leed te voorkomen.’

Als deltaland is Myanmar erg kwetsbaar voor overstromingen. Het land is de afgelopen jaren zwaar getroffen door waterrampen. ‘Met eigen ogen heb ik kunnen zien hoe Myanmar worstelt met de vele overstromingen. Met de inzet van het Dutch Risk Reduction Team proberen we te helpen bij het vinden van structurele oplossingen om het land weerbaarder te maken tegen wateroverlast’, aldus Minister Schultz van Haegen. Het team is een gezamenlijk initiatief van de ministers Ploumen en Schultz Van Haegen en bestaat uit Nederlandse experts van bedrijven, kennisinstellingen, ngo's en de overheid die snel kunnen worden ingezet na overstromingen, bij droogte en bij watervervuiling. Een DRR-team richt zich op wederopbouw en preventie, niet op noodhulp.

Het aanbod voor inzet van een Dutch Risk Reduction Team sluit aan op de lopende samenwerking tussen Nederland en Myanmar op watergebied. De Nederlandse regering heeft voor de periode 2015-2017 3 miljoen Euro vrijgemaakt voor watersamenwerking met Myanmar. In 2015 zijn de eerste pilotprojecten van start gegaan om met behulp van Nederlandse kennis en kunde tot duurzaam waterbeheer te komen. Ook adviseert een Nederlands High Level Expert Team onder leiding van oud-minister Cees Veerman de regering van Myanmar op het gebied van integraal waterbeheer. In de week van 16 augustus zal een afvaardiging van dit High Level Expert Team een bezoek aan Myanmar brengen, om met de autoriteiten ter plaatse de vervolgactiviteiten in de samenwerking tussen Nederland en Myanmar te bespreken, waaronder de mogelijkheid voor inzet van het Dutch Risk Reduction Team.

Twentse waterprof in Science

Het wereldwijde waterdebat wordt deze zomer op scherp gezet door een reeks artikelen in het gerenommeerde wetenschappelijke tijdschrift Science. Arjen Hoekstra, waterprofessor aan de Universiteit Twente, beargumenteert met collega’s uit de VS, UK en Australië dat water een mondiale hulpbron is geworden. Zijn overtuiging vindt veel navolging, maar tegelijkertijd verschijnt er een tweede artikel dat het debat op scherp zet. De auteurs daarvan beweren juist dat water altijd een lokaal goed is geweest en ook moet blijven. 

“Wij zijn er van overtuigd dat water een mondiale hulpbron is geworden en dat duurzaam watergebruik niet tot stand zal komen zonder mondiale afspraken”, zegt Hoekstra. De Twentse hoogleraar was met zijn artikel Globalization of Water in 2005 en gelijknamige boek in 2008 de eerste die dit beargumenteerde. “Het is goed om te zien dat dit inmiddels steeds breder bekend wordt, wereldwijd navolging krijgt en tot dit debat in Science leidt.”

“Watermanagement is altijd een centrale publieke taak geweest”, stelt Science in de aankondiging van de drieweekse debatserie. “Toch worstelen we nog altijd met grote vragen op dit vlak.” In het eerste debat (local versus global) wordt de vraag gesteld in welke mate nieuw wateronderzoek ons in staat stelt om watermanagement op grotere schaal te benaderen. Wanneer, en in hoeverre, zouden wereldwijde afspraken de traditionele lokale aanpak moeten vervangen of aanvullen?

Volgens Hoekstra en zijn co-auteurs accumuleren lokale waterproblemen steeds vaker tot risico's op veel grotere schaal. Niet voor niets zette het Wereld Economisch Forum in een rapport eerder dit jaar watercrises op nummer 1 in hun lijst van risico's voor de mondiale economie. Daarnaast zijn waterproblemen vaak helemaal niet zo lokaal als ze lijken. Slinkende grondwatervoorraden, dalende waterspiegels in rivieren en meren, en lokale watervervuiling zijn vaak verweven met de mondiale economie. Hoekstra: "Watergebruik en de gevolgen daarvan hangen steeds vaker samen met de productie van voedsel, katoen en biogewassen voor export. Internationale handelsverdragen moeten worden aangevuld met bindende afspraken over duurzaam watergebruik."

Scheuren in Rottekade

In de kade bij gemaal Binnenwegsepolder in Moerkapelle zijn door leden van het dijkleger opnieuw scheuren geconstateerd. Twee weken geleden waren er scheuren ontdekt voor het gemaal. (Deze waren de volgende werkdagen hersteld) en nu zijn er scheuren in de kade voorbij het gemaal (ruim 100 meter verderop ). Er is geen direct gevaar, maar de scheuren moeten wel worden gerepareerd. Donderochtend is een aannemer ter plaatse. De scheuren worden dan afgegraven en vervolgens dichtgemaakt.

Vaarweg Eemshaven-Noordzee mag worden verruimd

De Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State heeft het tracébesluit voor het verruimen van de vaarweg Eemshaven-Noordzee met een kleine aanpassing in stand gelaten. Dit blijkt uit een uitspraak van vandaag (5 augustus 2015). Tegen het besluit van de minister van Infrastructuur en Milieu van september 2014 waren onder meer Coöperatie Mobilisation for the Environment en de Stichting Natuur en Milieu en de Duitse gemeenten Krummhörn en Jemgum en Stadt Borkum bij de hoogste bestuursrechter in beroep gekomen. Tegen de uitspraak is geen hoger beroep mogelijk.

De bezwaarmakers vrezen dat Nederlandse en Duitse Natura 2000-gebieden worden aangetast vanwege het verspreiden van het slib dat door verruiming van de vaarweg vrijkomt. Dat heeft niet alleen nadelige gevolgen voor de waterkwaliteit, maar tast ook het leefgebied van beschermde vogelsoorten aan, aldus de bezwaarmakers. Verder zou het tracébesluit leiden tot een grotere stikstofneerslag op beschermd duingebied, terwijl dat gebied al overbelast is.

De minister heeft in de zogenoemde passende beoordeling en aanvullende onderzoeken de gevolgen van de slibverspreiding onderzocht. Naar het oordeel van de Afdeling bestuursrechtspraak mocht de minister zich op basis van deze onderzoeken op het standpunt stellen dat de slibverspreiding de Natura 2000 gebieden niet aantast. Zo blijft er voldoende ongestoord water over en zijn in het tracébesluit beperkingen gesteld aan het verspreiden van slib. Er mag bijvoorbeeld geen slib verspreid worden tijdens de ruiperiode van de eider. Op dit punt heeft de Afdeling bestuursrechtspraak het tracébesluit aangepast. Het is niet toegestaan om slib te storten in de ruiperiode die loopt van begin juni tot en met eind september in plaats van begin juni tot en met eind augustus, zoals het tracébesluit aanvankelijk bepaalde.
Alle overige bezwaren die tegen het tracébesluit waren ingediend, slagen niet.

Volgens de minister is het nodig om de vaarweg Eemshaven-Noordzee te verruimen om de Eemshaven beter bereikbaar te maken voor schepen met een diepgang tot veertien meter. Hierdoor kan de Eemshaven zich ontwikkelen tot een belangrijk energiecentrum, aldus de minister. In augustus 2011 vernietigde de Afdeling bestuursrechtspraak een eerder tracébesluit voor de verruiming van de vaarweg. Daarna nam de minister een nieuw tracébesluit dat met de uitspraak van vandaag definitief is geworden.

'Voorlichting over drinkwater schiet tekort'

Wanneer de drinkwaterbedrijven in Nederland hun voorlichting zouden verbeteren, zou dat een stuk beter zijn voor het milieu. Dit zei Aquacombi directeur Gerrit Dijkstra vandaag bij de ingebruikstelling van een geheel vernieuwde website. Op deze nieuwe website is voor het eerst de waterhardheid in Nederland in één database samengebracht op postcodeniveau. 

Aquacombi is een bedrijf dat onder meer waterontharders levert voor huishoudelijk gebruik. "Alleen water van nul tot 3 dH is echt zacht water, want alleen met dat water wordt het zeepgebruik maximaal teruggedrongen en verdwijnt alle kalkaanslag", zegt Gerrit Dijkstra. "Wat de drinkwaterbedrijven zacht water noemen klopt niet met de werkelijkheid. Consumenten krijgen daardoor ten onrechte het idee dat een waterontharder niks meer toevoegt aan de waterkwaliteit en dat is niet alleen slecht voor de verkoop van onze Aquacell waterontharder maar laat ook enorme kansen liggen op verdere milieuverbetering en besparingen bij de zuiveringschappen."

De waterleidingbedrijven noemen water van 0 tot 3 dH 'zeer zacht', van 3 tot 8 dH 'zacht', water van 8 tot 12 dH 'gemiddeld', van 12 tot  18 dH 'vrij hard' en pas boven de 18 dH is water volgens de drinkwaterbedrijven 'hard' te noemen. De afkorting 'dH' staat voor 'Deutsche Härte' en is een maat voor de hoeveelheid kalk in het water. Elke graad dH staat voor 17,8 gram kalkdeeltjes per kuub water.

Kalk in het water veroorzaakt het beruchte ketelsteen waardoor cv-ketels, boilers, wasmachines en andere apparaten niet alleen sneller stuk gaan maar ook meer energie verspillen bij het verwarmen van het water. Ook is kalk in het water verantwoordelijk voor de grijze waas op badkamertegels, de kalkaanslag in de toiletpot en lekkages bij dure keramische kranen. Ook huidproblemen zoals eczeem lijken een relatie te hebben met de hoeveelheid kalkdeeltjes in het water.

Maar de ergste milieuvervuiling ontstaat doordat in hard water veel meer zeep nodig is om een goed wasresultaat te bereiken. Zeepresten in het water zorgen niet alleen voor een vettige slijmlaag, de vetluis in wasmachines en afvoerleidingen, maar jagen ook de rioolwaterzuivering op kosten.  Volgens een berekening van Joost de Ruig, directeur Water van het Hoogheemraadschap Noorder Kwartier, zou een onlangs doorgevoerde verlaging van de hardheidsgraad in Noord-Holland met 0,6 dH al kunnen leiden tot een besparing van 2 miljoen kilo wasmiddel wanneer de consumenten hun wasmiddeldosering zouden aanpassen. Voor dit Hoogheemraadschap zou dat een besparing van  170.000 euro per jaar opleveren doordat er minder energie nodig is om de zeepresten uit het rioolwater te halen, aldus een rapport van de Stichting Toegepast Onderzoek Waterbeheer dat vooraf ging aan de verlaging.

Deze minieme verlaging van de waterhardheid kost het drinkwaterbedrijf relatief weinig maar zou veel effect op het zeepverbruik moeten hebben doordat de hardheid van het water in Noord-Holland nu daalt van 8,4 naar 7,9 dH. Volgens de gewraakte tabel van de waterleidingbedrijven mag dat water dus zacht genoemd worden en dan schrijven de wasmiddeldoseringen voor dat je eenderde minder wasmiddel moet doseren.  

Miljoenen beschikbaar voor doorontwikkeling van innovatieve oplossing piping

Waterschap Rivierenland paste onlangs de innovatieve oplossing Verticaal Zanddicht Geotextiel toe bij de dijkverbetering tussen Hagestein en Opheusden ter voorkoming van piping. Op woensdag 15 juli 2015 werd duidelijk dat voor deze oplossing opnieuw subsidie is vrijgemaakt om de techniek verder door te ontwikkelen. Dit zorgt ervoor dat in de toekomst andere waterschappen de oplossing ook kunnen gaan toepassen en het dus een geaccepteerde techniek wordt. De Projectoverstijgende Verkenning voor Piping (POV) ontving de beschikking 2015 van € 4,8 miljoen, waarvan het grootste deel naar de doorontwikkeling van deze innovatie gaat.

Naast de doorontwikkeling, start de POV dit jaar ook met nieuwe technieken om het water dat onder dijken door lijkt te sijpelen te onderzoeken op herkomst (gewone kwel of water uit de rivier). Ook vindt onderzoek plaats naar het effect van kort durende waterstandsverhogingen (eb en vloed en bij storm) om te bepalen in hoeverre hierdoor gevaar dreigt voor Piping.

Bij hoge waterstanden kan er water onder de dijk doorstromen en zand meevoeren. Hierdoor kunnen holle ruimten (pipe) onder de dijk ontstaan: de dijk wordt instabiel en kan bezwijken. Dit fenomeen wordt piping genoemd.

De waterschappen in Nederland en het Rijk hebben het initiatief genomen onder de naam 'Projectoverstijgende verkenning (POV)' om tot innovatieve en doelmatige oplossingen te komen voor het probleem van piping. Op veel plaatsen zijn dijken op grond van piping afgekeurd. De POV Piping is gestart in 2014 heeft een looptijd van vier jaar en is onderdeel van het Hoogwaterbeschermingsprogramma. Er bestaat intensieve samenwerking met kennisinstellingen en met marktpartijen.

Het totale budget voor alle verkenningen voor de jaren 2014 t/m 2017 is op 15 juli verhoogd van 8 miljoen naar 10,8 miljoen euro. Waterschap Rivierenland had op woensdag 8 juli de primeur, toen ging namelijk voor het eerst een innovatie tegen piping de dijk in. Aan de binnenzijde van de dijk bij Hagestein-Opheusden ging Verticaal Zanddicht Geotextiel om het uitspoelen van zand tegen te gaan. Voordelen: minder overlast voor de omgeving , minder ruimtebeslag en de kosten zijn lager. Bij toekomstige dijkverbeteringen een aantrekkelijk alternatief om toe te passen. Lees het hele persbericht hier terug: 'Wereldprimeur: Aanbrengen geotextiel bij dijkverbetering Hagestein-Opheusden'.

Rijkswaterstaat waarschuwt voor zeevonk

Rijkswaterstaat waarschuwt voor zeevonk langs de stranden van de Noordzee. Deze algensoort kan irritatie aan de huid en luchtwegen veroorzaken. Zondag werd een rode gloed gesignaleerd en een zwemverbod ingesteld tussen Scheveningen en Katwijk aan Zee.

De zeevonk ziet eruit als een klein doorzichtig ballonnetje met een staartje aan de achterkant. Met zijn grootte van een halve tot één millimeter is de zeevonk een relatief grote eencellige. Hoewel de zeevonk zelf niet giftig is, kunnen zich bij massale aanwezigheid ophopingen van ammoniak voordoen die giftig zijn voor de omgeving.

Werkzaamheden project ‘Kwaliteitsimpuls Chaamse Beken’ in Alphen-Chaam en Baarle-Nassau

Begin mei is waterschap Brabantse Delta gestart met de uitvoering van het project ‘Kwaliteitsimpuls Chaamse Beken’. Binnen dit project leggen het waterschap, Staatsbosbeheer en Natuurmonumenten de laatste hand aan de inrichting van een aantal natuurprojecten. Deze projecten zijn in 2010 in de gemeenten Alphen-Chaam en Baarle-Nassau door de landinrichting “Baarle-Nassau” uitgevoerd.

Op een aantal percelen maakt landbouw plaats voor natuur. Op andere plekken creëert het waterschap een betere leefomgeving voor flora en fauna. Dit gebeurt onder andere door het schuin afgegraven van oevers. Ook worden afrasteringen geplaatst. Hierdoor kan vee op bepaalde plekken grazen. Het waterschap legt ook een aantal nieuwe poelen aan. Een aannemer voert het werk uit in opdracht van het waterschap.

Op dit moment is de aannemer druk bezig met het afgraven van de bovenste laag grond van voormalige landbouwgronden. Vrachtwagens vervoeren de afgegraven grond naar boeren. Zij kunnen de grond weer gebruiken voor het ophogen van hun land.

De afgelopen periode is het erg droog geweest. Hierdoor stuift het zand bij de graafwerkzaamheden en het transport makkelijker. Diverse graafmachines en af- en aanrijdende vrachtwagens met zand kunnen zorgen voor trillingen en geluid.

De aannemer neemt –op verzoek van het waterschap- maatregelen om de overlast te beperken. Zo is de route voor het werkverkeer verlegd. Over de zandpaden op de route zijn rijplaten neergelegd, die schade aan de bodem voorkomen. Wegen die alsnog beschadigen of al beschadigd zijn, worden nat gehouden en na de werkzaamheden door de aannemer hersteld. Het project is naar verwachting eind september 2015 gereed.

Versterking Noordwestkust Ameland gereed

De kust van Noordwest-Ameland, nabij Hollum, is de komende jaren weer goed beschermd tegen de zee. Op vrijdag 31 juli wordt het laatste Noordzee-zand op het strand aangebracht. In totaal is er ruim 1,3 miljoen kubieke meter zand aangebracht op het strand. Daarmee is het strand nu tot drie meter hoger geworden waardoor golfaanvallen worden afgeremd en de kust beter wordt beschermd.

Onder invloed van de zee, wind en een stijgende zeespiegel verliest de kust terrein. Als we niets doen, dan schuift de kustlijn langzaam landwaarts op. Om te zorgen dat Ameland droge voeten houdt, onderhoudt Rijkswaterstaat de kust door regelmatig zand aan te brengen.

Voor eind 2015 moeten er in totaal drie suppleties op Ameland zijn uitgevoerd. Naast de nu voltooide strandsuppletie startte Rijkswaterstaat in januari met het aanbrengen van 2 miljoen kubieke meter zand voor de kust bij Ameland-Midden, tussen paal 12 en paal 17. Ook deze suppletie is bijna klaar. De laatste grote klus begint in september. Dan wordt op het strand van Ameland-Midden over een lengte van ruim 5 kilometer nog eens 1 miljoen kubieke meter zand aangebracht.